ÞERÝAT HÜKMÜ

ÖYKÜ-ERHAN PALABIYIK

Dikenli dere köyünden Eþþekçi Hasan'ýn küçük oðlu Mehmet'le Zartlaðýn Ömer, aldýklarý koyunu eve getirdiler. Evin önüne küçük bir çukur açýp, koyunu yatýrýp kestiler. Koyunun kanýndan, çocuklarýn alnýna sürdüler. Kanla dolan çukurun üstüne de toprak atýp kapattýlar.

Kestikleri koyun bir adaktý. Her ikisi de: “Eðer bir gün, toprak bir dam sahibi olursak bir kurban kesip fakir fukaraya daðýtacaðýz." diye adakta bulunmuþlardý. Yýllarca Adana'da Mersin'de çalýþýp para biriktirmiþler ve köylerine dönmüþlerdi. Ýki arkadaþ, gurbetin yolunu beraber tutmuþ, ayný yerlerde amele olarak çalýþmýþ, omuz omuza verip birbirlerine yardým etmiþlerdi. Kömür gibi kara saçlarla gittikleri gurbetten, apak saçlarla ve bin bir türlü hastalýkla dönüp gelmiþler ve yan yana birer toprak dam yaptýrmýþlardý. Þimdi adaklarýný kesmiþler, pay edip daðýtacaklardý.

Koyunun derisini yüzdükten sonra teþtin içine koydular. Ýki arkadaþ, paylarý nasýl ve kime vereceklerine karar veremiyorlardý. Avratlarý: “Konu komþuya verelim” diyor, erkekler: "Olmaz. Akrabalara vermek lazým.” diyorlardý. “Bizim köye daðýtmayalým. Komþu köylerdeki fakir fukaraya daðýtalým.” filan dediler ama bir türlü iþin içinden çýkamadýlar. Kesilen adaðýn üstüne, yeþil sineðin biri iniyor, bini kalkýyordu. Köyün çocuklarý da ellerinde bakýr taslar ve sahanlarla, adaðýn etrafýnda bekleþip duruyorlardý. Etin kokusunu alan kedi köpekler de adaðýn etrafýnda dolanýyorlardý. Çocuklar, itleri kovalýyor ancak itler, diþlerini gösterip “Hýrrrr!” yapýyorlardý çocuklara. Ýki komþu, ne yapacaklarýný kime vereceklerini þaþýrmýþlardý. Avratlarýný azarlayýp kendi aralarýnda konuþtularsa da bir karar veremediler. Peþ peþe yaktýklarý birinci sigaralarýndan sonra akýllarýna birden köyün hocasý geldi. Evet. En iyisini köyün hocasý bilirdi. Ne de olsa din adamýydý. Eþit þekilde herkese payýný verirdi. Bu parlak fikre hemen uydular ve çocuklarý hocanýn evine yolladýlar. Çocuklar, yarýþ edercesine koþarak yokuþu inip gözden kayboldular.

Hoca, evinden çýkýp gelirken etrafýnda onlarca çocuk vardý. Kara Süleyman, uzun zamandýr köyde hocalýk yapýyordu. Kara cübbesini hiç çýkarmaz, ciddi bir edayla konuþur, uzun ve aksakallarýný sývazlar dururdu. Hoca, yokuþa gelince ellerini dizlerine dayayýp zorlanarak çýktý. Hocayý görünce herkesin yüzü güldü birden. Oh! Artýk paylar daðýtýlacaktý. Hemen hocayý karþýlayýp kesilen adaðýn yanýna getirdiler. Hoca, kocaman ellerini havaya kaldýrýp herkesi duaya davet etti. Çocuklar bile ellerini göðe deðercesine kaldýrdýlar, et yiyeceðiz diye. Hoca, duasýný okuduktan sonra ev sahiplerine dönüp: “Allah kabul etsin. Tekrarýný nasip eylesin.” dedi. Hocayla birlikte herkesten, yüksek bir "Amin!” çýktý ve ellerini yüzlerine sürdüler. Hoca, kesilmiþ adaða þöyle bir baktý. Ýçinden: "Koyun ne kadar da zayýfmýþ. Ne kadar et çýkar ki bundan? Önceden bilsem kestirmezdim ben bunu. Neyse. Adak adaktýr.” dedi. Sonra adak sahiplerine dönüp: "Þu adaðý kaldýrýn teþtten de þu akasya aðacýna asýn." dedi. Hemen evden kancayý getirip adaðý aðaca astýlar. Bütün çocuklarýn gözü asýlý duran koyun etindeydi. Geriden bakýldýðýnda ne kadar da güzel görünüyordu. Çocuklarýn kimi, içi kavurma dolu dürüme soðan sarýp yiyor, kimi de eti çýkla yiyordu hayallerinde. Düþündükçe aðýzlarý sulanýyor, yutkunup duruyorlardý. Hoca: "Hah þöyle. Kesilen adaðý herkesin görmesi lazým gelir. Mýndar mý? Mýsmýl mý? Bilmek lazým. Yoksa yenmez.” dedi. Mehmet’le Ömer, biraz bozuldular bu lafa önce birbirlerine baktýlar, “Çattýk belaya" der gibi baþlarýný iki yana sallayarak dönüp hocaya baktýlar. Deve mi kesmiþlerdi sanki? Hepsi hepsi kýçý boklu bir koyundu iþte. Güçleri ancak buna yetmiþti. Fakirlik adamýn boynunu kavak aðacý gibi eðiyordu. Kolay mýydý fakirlik? Verem hastalýðý gibi bir yapýþtý mý adama, ömür boyu sürüp gidiyordu…

Kara Süleyman, gerek köyodasýnda gerekse duvar diplerinde köylüyü, konuþmadan býrakmazdý. Hele camide, illallah dedirtmeden cemaati eve salmazdý. Kimileri, Kara Süleyman'ýn çenesi yüzünden camiye uðramaz olmuþtu. Çok konuþur, býktýrýrdý insanlarý. Baþladý yine vaaza: "Komþular. Adak, Allahu Teâlâ için kesilir ve en az yedi pay yapýlýr. Eðer adaletli daðýtýlmazsa adak sahibi de yiyen de töhmet altýnda kalýr. Allah katýnda, kesmek ne kadar sevapsa, eþit bir þekilde pay edip daðýtmak da o kadar sevaptýr. Eðer sevap kazanmak ve Allah'ýn rýzasýný almak istiyorsanýz, þeriat hükümlerine mutlaka uymalýsýnýz. Yer gök hayýrla hasenatla ayakta durur, bilirsiniz. Yeryüzünde iyi insanlar olmasa dünya bir gün bile ayakta duramaz. Koca öküz kaðnýsý gibi çamura çöker gider. Günaha girmemek ve iþtirak etmemek için adaklarýnýzý iþte böyle þeriata uygun kesmelisiniz.” ve nihayet bitirdi.

Mehmet'le Ömer, üstlerine avratlarýnýn birer önlüðünü takmýþlar, ellerinde yeni bilenmiþ býçaklarla bekleyip duruyorlardý. Hoca, adak sahiplerine iþaret edip: “Þu ön döþ, köyümüzün böyyük aðasý has adam, Ismail Aðaya düþer. Kesin bakalým." dedi. Mehmet: “Olur mu hocam? En iyi yerini aðaya veriyon. Geri kalanlar ne bok yiyecek?” derken Ömer, býçaðýn sapýyla dürtüp: “Sus!” dedi. Avratlarýn bile suratý asýldý ama sesleri çýkmadý. Allah'ýn þeriatýný uyguluyordu hoca. Kafasýna göre birþey yapmazdý herhal. Kitaptan okuyordu Kara Süleyman Hoca. Ön döþü kesip teþtin içine koydular. Kadýnlar evden bir kap getirip döþü içine koydular, bir çocukla Ismail Aðaya gönderdiler. Adak sahiplerinin, sanki kendi kollarýný kesip de göndermiþ gibi içleri sýzladý ama fayda yoktu.

Hoca: "Þu ön döþün birisi de cepheden cepheye koþup gavur kovalamýþ, anlý þanlý paþamýz, Halil Paþa'ya düþer. Kesin, gönderin." dedi. Mehmet'le Ömer, önce hocaya sonra da birbirlerine bakýp yaklaþtýlar. Mehmet, fýsýldayarak: "Ulan. Bu dürzü hoca sanki bize düþman. Pay galmayacak böyle giderse. Defedelim gitsin. Biz kendimiz pay ederiz." dedi. Ömer: "Ne yapalým? Çaðýrdýk bir kere. Namus belasýna susacaðýz." dedi. Hocayý kovsalar ya da geri gönderseler, köylüler kendilerine etmediðini, söylemediðini koymazdý. Köylünün lafýný, ellerindeki býçak bile kesemezdi. Sustular. Öteki ön döþü de kesip kabýn içine koydular. Ýki çocukla, Halil Paþa hazretlerine gönderildi tez elden. Çocuklar paylarý götürürken at gibi seyirtiyorlardý. Kara Süleyman, idareyi ele geçirmiþ, bir savaþ komutaný gibi emirler yaðdýrýyordu. Adak sahipleri de emir eri olmuþlar, as diyor, asýyorlardý. Kes diyor, kesiyorlardý. Gönder diyor, gönderiyorlardý.

Hoca: “Ovamýzýn böyyük beyi olan asil adam Mustafa beye, þu arka butun. Birisini kesip hemen gönderelim.” dediðinde Zartlaðýn Ömer'in sabrý taþmýþ, sabýr çanaðý kýrýlmýþtý. “Sen ne diyon hoca? Böyle pay mý daðýtýlýr" diye baðýrdý. Mehmet de müdahale etti ama hoca hemen: “Ýsterseniz býrakýr giderim. Ancak þeriat böyle emrediyor. Uyacaksýnýz þeriata." dedi umursamadan. Ömer, arka butun birini anýnda kesip teþtin içine köteledi. Ýyice kýzmýþtý artýk. "Allah Allaaah! Bu, nasýl þeriatmýþ da biz hiç bellememiþiz?” diye söylendi. Hoca, hiç oralý olmadý. Mustafa beyin payý da gönderildi hemen. Avratlarý, bir kenardan olup biteni seyrediyorlardý. Mehmet'in avradý ötekine: "Oh! Ýyi oldu bunlara. Bizi dinlemezlerse iþte böyle olur." dedi. Ömer'in avradý: "Avrat derler, eksik etek derler bir de. Kendi akýllarýna uyup hocayý çaðýrdýlar. Çeksinler þimdi baþlarýna geleni.” dedi. Kocalarýnýn haline bakýp kýs kýs gülüþtüler. Sabýrsýzlýkla et yemeyi bekleyen çocuklar, paylar aðalara, paþalara, beylere gittikçe aðýr aðýr adaðýn etrafýndan uzaklaþmaya baþladýlar. Sýký sýký bakýr taslar, sahanlar tutan elleri, iyice yana düþmüþtü beklemekten. Eþþekçi Hasan'ýn oðlu, her but kesiþinde býçaðý davarýn butuna deðil de Kara Süleyman'ýn kýllý boðazýna çalýyordu sanki. Öyle bir býçak çalýyordu ki bir darbede, butu yerinden koparýp atýyordu. Hocayý çaðýrdýklarýna çaðýracaklarýna bin deðil, onbin kere piþman olmuþlardý. Sinirden elleri titriyor, baþlarýný "tövbe tövbeee! der gibi yanlara sallýyor, ikide bir “cýk cýk cýk cýk!” yapýyorlardý.

Hoca: "Ömer efendi. Þu sýrtý da kes bakalým." dedi. Ömer, neredeyse býçakla hocanýn karnýný yýrtacaktý, ama sesini çýkarmadý ve kesti. Elinde tuttuðu sýrtý hocaya göstererek: "Bu kime gidecek?" diye sordu. Hoca: "Þimdi bunu üçe böl. Bir parçasýný karakoldaki namusumuzun bekçisi olan jandarmaya gönder. Bir parçasýný, eyi muhtarýmýza gönder. Ondan da kalaný, gece gündüz köyümüzde turis gibi gezip canýmýzý, malýmýzý koruyan köy bekçisine gönder." dedi. Mehmet'le Ömer, sýrtý parçalara ayýrmaya baþladýlar. Ýkisi de burnundan soluyordu. Kanter içinde, sýrtý üçe böldüler. Avratlarýn eli kaplara daha aðýr gidiyor, pay daðýtan çocuklar da daha aðýr yürüyorlardý artýk. Komþu çocuklarý da uzaktan uzaða ete bakýp duruyorlardý. Kendilerine ne zaman et vereceklerdi acaba? Kimileri küsmüþ gibi duvarýn dibine oturmuþlar, kimileri de elinde sahanýyla teþtin etrafýnda sabýrla bekliyordu.

Hoca: "Þu kalan arka butu, köyümüzün din adamýna ayýrýn.” diyerek kendisine ayýrttýktan sonra geriye çekilip: “Geri kalan gafa, gýçý, garný da fakir fukaraya daðýtýn, olsun bitsin bu iþ.” deyince Ömer'in gözleri yuvalarýndan fýrladý. Ýçinden: “Vay anasýný s…timin domuzu! Bu bize tam düþmanmýþ da biz bilmemiþiz." diye söverken kendini zor tutuyordu. Kara Süleyman hoca, görevini baþarýyla tamamlamýþ bir asker edasýyla, adak sahiplerine: “Haydi komþular. Adaðýnýz hayýrlý uðurlu olsun. Ýnþallah tekrarý nasip olur köy halkýna.” dedi ve hemen payýný alýp, kaçarcasýna yokuþtan aþaðýya inip gitti. Herkes, arkasýndan bakakaldý. Eþþekçi Hasan'ýn oðlu, sözünü kimseden çekmez, dosdoðru söylerdi. Yokuþun baþýna geldi, komþulara doðru: "Ulan! Allah'ýn adaletini uygular diye bu gavatý çaðýrdýk. O da dinimizi s…ti! Paylarý aðaya, paþaya, beye daðýttý gitti! Senin aðanýn da, beyinin de paþanýn da, senin de ananýzý, dininizi s…yim ulan!” diye var gücüyle baðýrdý. Komþular, aðzýný zor kapattýlar ama hoca, söylenenleri duymuþtu. Hafif güler gibi yapýp koþarcasýna yürümeye devam etti. Çocuklar, korkudan evlerine kaçtýlar. Ömer'le Mehmet, delirmiþ gibiydiler. Teþtin baþýna gelip içindekilere baktýlar. Teþtin içinde sadece kafa, kýç, karýn ve ciðer takýmlarý vardý. Kadýnlar da teþtin baþýna gelmiþ, bir þeyler diyecek oldular, "Ulan fýþkýlar! Zaten sizin çeneniz yüzünden bu dürzüyü çaðýrdýk! Yoksa biz ne güzel daðýtýrdýk!" deyip sille tokat giriþtiler avratlarýna. Aðýzlarý burunlarý kan içinde kaldý kadýnlarýn. Ýçeri zor kaçýp kapýyý arkadan sürgülediler. Kocalarý kudurmuþtu sanki. Mahalleden cenaze çýkmýþ gibi herkes sessizce evlerine çekildi. Ete dolanýp duran itler, kediler fýrsat bu fýrsat deyip teþte hücum ettiler. Kapan, kaçtý. Böylece, iki garibanýn kesmiþ olduðu adak aðalara, paþalara, beylere ve itlere yem olmuþ, fakir fukaralar hiçbir þey yiyememiþlerdi.

Mehmet'le Ömer, bir daha adakta bulunmak þöyle dursun kurban bayramlarýnda kurban bile kesmediler. Þeriatýn ne olduðunu, adaktan sonra iyi bellemiþlerdi. Kara Süleyman ise uyguladýðý adaletten çok memnundu. Oh olsundu bu dürzülere. Bir gün olsun camiye gelip namaz kýlmamýþlardý. Cumaya bile gelmemiþlerdi. Alýnlarý secdeye deðmeyenlere bu, azdý bile. Bütün ova halký, yýllarca hocanýn þeriat hükmünü nasýl uyguladýðýný konuþtu durdu. Her zaman olduðu gibi kimileri hocadan yana, kimileri de adak sahiplerinden yana oldular. Ömer ve Mehmet'in çocuklarý da büyüdüklerinde gurbetin yolunu tuttular. Ama asla adakta bulunmadýlar. Küçücük çocukken beyinlerine yerleþen bu olayý, yaþamlarý boyunca hiç unutmadýlar. Kara Süleyman, Dikenli dere köyünde bir andak dikeni olmuþ, yoksullarýn ruhuna batmýþ ve acýsý yýllarca çýkmamýþtý.