Müziklerin Efendisi Müslüm Baba

Çeker gider hayatýmýzdan birileri her gün. Yeri dolmaz aslýnda gidenlerin. Gelenler sadece kendilerine ayrý bir yer açar. Unuttuk dediðimiz anda hatýrlarýz tekrar her þeyi. Hala gülüþü kulaðýmýzdadýr, gözleri gözlerimize bakar. Sözleri dolar içimize mazinin derinliklerinden. Kimi hayýrla, kimini kýrgýnlýkla, kimini öfkeyle yâd ederiz. Ýþte Müslüm Gürses de içimizde bir boþluk býrakarak gitti aramýzdan. Þarkýlarýný býraktý gönlümüze. Yeri dolmadý dolamaz da… hayatta bir þeylere itirazý olanlarýn, yýkýlmýþlarýn, duygularý aðýr yaralýlarýn, bahtýna küskünlerin sesi olmuþtu Müslüm Baba…

Üç yýl önce aramýzdan ayrýldýðýnda þunlarý yazmýþým. Yine paylaþmak istedim.

Hýzlý bir deðiþim yaþandý bu topraklarda... Uzun süren savaþlarla yorgun düþen, istiklali uðruna nice ocaklarýnýn söndüðü bu topraðýn insanlarý bir de zoraki yaþadýðý kültürel deðiþimle sarsýldý. Devletin kurucusunun "milletin efendisi" dediði taþra insaný, ilerleyen yýllarda itilip kakýlýrken, horlanýrken hep muhafaza etti bu efendiliði... Efendiliðinden asla taviz vermedi ve bu konuda Atasýný yalan çýkarmadý. 

Giyiminden, kuþamýndan dinleyeceði müziðe kadar her þeyi birileri tarafýndan dayatýldý insanýmýza. Ama insanýmýz da aleni bir þekilde karþý çýkmadý bu dayatmalara yine efendiliðe verdi ama kabul de etmedi tüm bunlarý. 

Ekmek derdine düþülmüþtü bir kere. Toprak karýn doyurmuyordu, çoraktý, susuzdu. Öküzle, sabanla, elle, týrnakla çalýþýyordun ama ya kuraklýk oluyordu, ya sel. Mahsül ya ortakçýyla, ya yarýcýyla, ya da aðayla bölüþülüyordu. Tahsildarlar da cabasý.

Almaya kapýsý açýlmýþtý bir umut olarak... Bir de büyük þehirlerde ayak iþleri vardý, amelelik vardý inþaatlarda... Kimi Almanya yoluna düþtü, kimi Ankara, kimi Ýstanbul, Ýzmir... Üç kuruþ kazanýyordu ama hasret, gurbet, sýla, ana, baba derdi ciðerlerine kadar yakýyordu gariban Anadolu insanýný. Ya bir de bu yaban ellerde itilmesi, kakýlmasý, horlanmasý... O da ayrý bir dertti. 

Büyük þehirlerin kenarlarýna tutundu gece kondurduðu derme çatma barakalarýyla... Sadece baþýný sokacak bir gölgelik çatýydý bu evcikleri o kadar. Gecekondu dediler adýna. Ne bilsindi bu insanlar imar, tapu, ruhsat, altyapý ne demek...

Buralara gelirken umutlarýný, inançlarýný, deðerlerini, kültürlerini de beraber getirdiler yanlarýnda, yüreklerinde... Baðlamasýný, kavalýný, kemençesini, akordiyonunu getirenler de vardý. Onlar yanýk türkülere, uzun havalara sevdalýydýlar. Ne anlarlardý cazdan, operadan, tangodan. Türkülerini çalýp söylediler bir zaman.

Þehirde açýkhava sinemalarý vardý. Burada Mýsýr filmlerine özenti þarkýlý filmler oynuyordu. Bu sayede þarkýlarla da tanýþtýlar. Bunlarýn çoðu Arap Müzikleri üzerine yazýlmýþ Türkçe sözlü þarkýlardý. Türk Sanat Müziði sazlarýyla çalýnan bu müzik hoþlarýna gitmiþti. Ama biraz aðýr geldi onlara. 

Þehre ayak uydurmak lazýmdý. Hiç olmazsa radyolarda çalan þu gavur iþi müziðe alýþamasalar da þu Arap müziði adaptasyonu þarkýlar yerine; baðlamanýn, neyin, kavalýn, darbukanýn, bendirin, kemanýn, udun, zurnanýn, klarnetin beraberce çaldýðý kader, keder, gurbet, hasret, yokluk, parasýzlýk, umutsuzluk, gözyaþý dolu sözlerle dillendirilen bir müzik icat ettiler. Yarý Türkü yarý Þarký bir þeydi bu. Bir de yanýk yanýk söylendi mi, arada bir gazel atýldý mý deðme gitsindi... Þehirli aðalar evlerine gecekondu dedikleri gibi müziklerine de Arabesk adýný vermiþlerdi. Onu da dýþlýyorlar, hor görüyorlardý. Ama baktýlar ki bu iþte para var. Hemen paralarýný yatýrdýlar bu müziðe, bir koyup beþ almak için.

Bu müziði icat ve icra edenler de bu garibanlar tayfasýndan insanlardý. Suat Sayýn, Orhan Gencebay, Ferdi Tayfur, Mine Koþan gibi kiminin þansý yaver gitti tutuldu. Kimisi de bu zalim çarkýn diþleri arasýnda öðündü, adlarý sanlarý unutuldu gitti. 

Bu þehir varoþ hattýnda þehre daha yakýn olanlar Orhancýydýlar. Biraz daha içerde kalanlar ve gurbetçiler Ferdici... En kenarda olanlar, þehrin görünmez kurallarýna ayak uyduramayanlar, itilenler, dýþlananlar Müslümcü...

Ýþte varoþlarýn, gecekondularýn, talihsizlerin, gariplerin tesellisi, hayata tutunamayanlarýn babasýydý Müslüm Gürses...

1953 yýlýnda Urfa'nýn Halfeti Ýlçesi Fýstýközü köyünde doðdu Müslüm Gürses... Geçim sýkýntýsý o henüz üç yaþýnda iken Adana'ya göç etmeye zorlamýþtý. Ýlkokuldan sonra çalýþmak zorunda olduðu için okuyamamýþ, çay bahçelerinde türkü söylemiþ, iþler iyi gitmeyince kunduracýlýk ve terzilik gibi iþlerde çýraklýk etmiþ ve geçimini kazanmaya çalýþmýþtý. 1967 yýlýnda Adana Aile Çay Bahçesi'nde düzenlenen yarýþmaya katýlmýþ ve birinci olmuþtu. Ayný yýl TRT Çukurova Radyosuna Halk Müziði Sanatçýsý olarak girmiþ, ilk plaðýný (Emmioðlu) 1968 de çýkarmýþ, asýl çýkýþýný ise "Sevda Yüklü Kervanlar" isimli plaðý ile yapmýþ bir sanatçý olarak müzik dünyamýza merhaba demiþ ve arabesk müziðin en fanatik hayran kitlesine sahip baba bir isimdi.

Müslüm Gürses, sanatçýlýðýnýn yanýnda toplumsal bir itirazýn da önderiydi. Müslüm Gürses ünlendiði 70'li yýllardan bu günlere deðil yaklaþýk 45 yýldýr kuþaklarý etkilemiþ, gerçek sevginin, kardeþliðin ve dayanýþmanýn þarkýlarýný seslendirdi. Ezilmiþ, dýþlanmýþ, kültürel bir deðiþime zorlanmýþ, ekonomik problemlerle boðuþan bir kesimin sesi olmuþ bir sanatçýydý. Baþbakanýn bu meyanda söylediði þu sözlerde çok manidardýr: 

"Merhum Müslüm Gürses'in hayatý da bu toplumu aþaðýlayanlara verilmiþ en güzel cevaptýr. Zaten ifadelerinde, yaptýðý tüm müziklerde görüyoruz, hissediyoruz. Müslüm Gürses'in sessiz devrimini her zaman hafýzamýzda diri tutacaðýz."

Zaten onun "Ýtirazým Var" isimli þarkýsý da bu sözlerin ispatý þeklindedir. Bu þarký ayný zamanda onun tüm þarkýlarýn özeti gibiydi.

Müslüm Baba; üstün yorum kabiliyeti, o buðulu bariton sesi, mütevazý kiþiliði ve efendiliðiyle Anadolu insanýnýn gönlünde taht kurmuþ bir insandý. Türkü ile baþladýðý müzik hayatýnda seslendirmediði tarz kalmamýþtý. Müzik otoriteleri bile istemeyerek de olsa onun ustalýðýný kabul etmiþlerdi. 

Türkü ile baþlamýþtý demiþtik. Zaman zaman albümlerinde birer ikiþer türkü okuduðu da olurdu, "Müslümce Türküler" þeklinde tamamý türkü olan albümler de yapardý... "Gönül Daðý, Zahidem, Hapishanelere Güneþ Doðmuyor, Leylek Baba, Zülüf, Þu Daðlarda Kar Olsaydým, Melanet Hýrkasý, Ela Gözlüm" gibi birçok türkü onun yorumuyla daha farklý bir hal alýyordu.

Yine "Bir de Benden Dinleyin" adýyla çýkardýðý sanat müziði albümü de ayrý bir güzellikteydi. "Seni Ben Ellerin Olsun Diye mi Sevdim, Rüzgar Söylüyor, Söyleyemem Derdimi, Unuturum Diye Yorma kendini, Vurgun" gibi þarkýlar da onun yorumuyla buluþuyordu.

Arabeskin en yakýcý þarkýlarý onun albümlerinde yer alýyordu. "Yýkýla Yýkýla, Ýtirazým Var, Bu Þehir de Yaþanmaz, Ne Fayda, Meselem, Küskünüm, Kalleþ Dünya, Köþe Kapmaca, Tanrý Ýstemezse, Aðýr Yaralý, Usta, Evlat, Gitme, Unutamazsýn, Adýný Sen Koy" gibi en damar þarkýlarý ondan dinledi Müslümcüler...

Son yýllarda yaptýðý farklý albümlerle de yýllarca kendisini dýþlayan ve müziðini küçümseyen çevreler onu tanýmaya, anlamaya ve sevmeye mecbur kaldýlar. Özellikle Murathan Mungan ile yaptýðý "Aþk Tesadüfleri Sever" isimli albümü onun için yeni bir dönüm noktasý oldu. Bu albümde David Bowie, Garbage, Leonard Cohen, Jane Birkin þarkýlarýna Mungan'ýn yazdýðý sözleri seslendirdi. 2004 yýlýnda da RockÝstanbul konseri ile Rockçýlara ve elitlere kendini kabul ettirdi.

Ardýndan gelen "Sandýk" albümü ile de popçulara da kendini kabul ettirdi Müslüm Baba... Bu albümde de Ajda Pekkan, Kenan Doðulu, Sezen Aksu ve kendi unutulmaz þarkýlarýný söyledi.

Artýk beyaz Türkleri ve zenci Türkleri ile herkesin tanýdýðý bildiði bir Müslüm Baba vardý. Ona kýsaca "Müziklerin Efendisi" desek yanlýþ olmaz sanýrým. 

Hayatý yaptýðý müzik gibi dramatik olan Gürses "hayat benim için zordu ama güzeldi" ifadesi ile 60 yýllýk hayatýný özetlemiþti. Hakkýnda doktora tezi ve birçok makale yazýlan Gürses artýk aramýzda yok. Müslüm Baba 3 Mart günü, her fani gibi edebi yolculuðuna çýktý. 

Allah rahmet eylesin.