OBJEKTİF BAKIŞLA İRAN'NIN SAKLI YÜZÜ
Sanırım Mayıs ayı ortalarıydı, bir akşam telefonum çaldı, baktım; arayan 30 yıldır görmediğim İranlı bir arkadaşım Fatoş'tu, çok heyecanlandım.
O’nunla İ.ü Eczacılık Fakültesinde birlikte okumuştuk.
-Alooo canım nasılsın? Telefonunu bulana kadar canım çıktı ayoolll…
Sonra uzun uzun konuştuk. İran' ın kuzeyinde genellikle Türkmenlerin bulunduğu Gorgan' da eczane açmış, orada yaşıyormuş. Kızının 29 Haziranda yapılacak olan düğününe davet ediyordu beni.
Düşüneceğimi söyleyip kapattım telefonu ve bir fiyat araştırması yapayım dedim.
Aman Allah! ım o ne ? Sadece uçak biletleri neredeyse 2000 TL.
Tabii ki bu durumda hemen arayıp gelemeyeceğimi söyledim, çok üzüldü yazık.
Sonra bana sürpriz yapıp, gidiş-dönüş biletlerimi almış ve ben mecburen bu geziyi yapmak zorunda kaldım.
Aslında ne yalan söyleyeyim paradan çok oradaki yaşam koşulları beni korkutmuştu o yüzden biraz gerilmiştim ama başa gelen çekilir deyip hazırlığa başladım.
Araştırma, alış veriş derken zaman su gibi geçti vee… gitme zamanı.
İyi de bari Ramazan olmasaydı...
Başıma ne geleceği konusunda oldukça karamsar düşüncelerle yola koyuldum.
Önce Ankara' dan Mahan Air (İran havayolu şirketi) ile Tahran’a, sonra taksiyle 450 km. kuzeye Gorgan'a gidecektim.
İçimden bildiğim bütün duaları okuyarak bindiğim uçakta, gerçekten yüksek kalitede konforu yaşadım. Bir kere normal kıyafetlerimizle oturduk ve Ramazan olmasına rağmen nefis yemekler ve içecekler ikram edildi.
Son derece güler yüzlü personel, bizi evimizdeki gibi rahat hissetmemiz için elinden geleni yaptı.
Gene de ben merak içindeydim; acaba oraya gidince de aynı misafir perverliği görebilecek miydik?
Uçağımız piste teker koyunca, bir hareketlenme başladı. Bayanlar başlarını kapattı, üstüne başına çeki düzen verdi.
'Al işte!" dedim kendi kendime ''İran'dasın, olacağı buydu. Ne bekliyordun?"
Kalbim daha da hızlı atmaya başladı.
Öyle ahım şahım değildi Tehran Khomeini havaalanı, bizim Iğdır havaalanı bile daha güzel valla.
Gitmeden önce İRAN hakkında yaptığım araştırmaların özetini paylaşmak istiyorum sizlerle, sonra detaylara geçeceğim.
Resmi adı: İRAN İSLAM CUMHURİYETİ
Başkent: TAHRAN.
Nüfus: 79.11 milyon (2015 sayımına göre)
Para birimi: Tümen
Kişi başına düşen milli gelir: 10.864 Dolar ile IMF 2011 verilerine göre Dünya sıralamasında 73. Sırada
(Katar 88.559 dolarla 1. ve Türkiye 13.464 dolarla 64. Sırada)
Resmi dil: Farsça
BM üyesi olan İran’ın en yüksek makamı şimdiki AYETULLAH ALİ HAMANEY’in üstlendiği, İran Dini Liderliğidir.
Kuzeyde Hazar Denizi, güneyde Umman Denizi ile çevrili.
Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Pakistan, Afganistan ve Türkmenistan’ la karadan komşuları.
M.Ö 4000 yılına dayanan çok fazla sayıda medeniyete eve sahipliği yapmış bu topraklar. Her yer tarih kokuyor.
En yakın tarihinde altı önemli dönemi görebiliyoruz. Bunlar sırasıyla: Safavi, Afşar,Zend, Quajar, Pehlevi ve son olarak günümüzde Humeyni dönemidir.
Geniş petrol ve doğalgaz kaynaklarına sahip İran gerek yöneticilerin politikaları, gerekse ABD ve Batılı ülkelerin ekonomik ambargoları nedeniyle yakın zamana kadar bir hayli hırpalanmış, ambargo bu gün %90 kaldırıldığı halde ülke yaşadığı travmalardan ve kısır döngüden kurtulmayı başaramamış.
Asgari ücret oldukça düşük,en fazla maaşı mollalar ve polisler alıyor. Önemsediğim bir konuyu da unutmadan söylemek istiyorum; orada kaldığım sürede çok az dilenci gördüm.
Benzin çok ucuz ama yiyecek içecek giyim ve diğer ihtiyaç maddeleri aşağı yukarı bizdekiyle aynı.
Toparlarsak; İran ekonomik olarak Türkiye’nin 90 lı yıllarını yaşıyor.
İran petrolü ve doğalgazı dışında şimdilerde sanayide havacılık,otomotiv,ulaşım alanlarında atılımlar yapıyor, ayrıca tarıma elverişli verimli topraklarında tahıl başta olmak üzere bir çok sebze ve meyve yetiştiriyor, hayvancılıkta da önemli bir ülke konumunu koruyor.
İçe kapalı bir ülke; yabancı ürünleri sıklıkla göremiyorsunuz çevrede. Bankalar tamamen yerli bu nedenle yabancı para veya yabancı kredi kartı kullanma imkanınız yok, bu da turizmi etkileyen önemli bir konu olarak önümüze çıkıyor.
İran tarihine ve bu gününe baktığınızda başta Fransa olmak üzere Çin, Almanya ve İngiltere’nin izlerini görmeniz mümkün.
Ülkede farklı iklimler görülebiliyor. Yükseklik,mevsimsel rüzgarlar,dağlara ve çöllere yakınlık iklimi etkileyen faktörler arasında. Kuzeyi oldukça nemli ve daima yağış alırken güneye inildikçe kurak iklimin hakimiyeti hüküm sürüyor.
Hava sıcaklığı en yüksek 55, en düşük -37 derece olabiliyor.
Her şehirde üniversite var ve okuma yazma oranı yüksek. Aileler çocuklarını genellikle eğitim için başta Türkiye olmak üzere yurt dışına gönderiyor.
Ülkede çok çeşitli etnik kökenli (Türkmen, Azeri,,Ermeni, Kaşgay, kürt) , değişik mezhepten (şii, sunni ) ve inançtan (Hristiyan, Müslüman) birlikte hiç bir problem olmadan bir arada yaşayabiliyor.
Gelelim hepinizin merakla beklediği konuya; İran’da insanlaların kamusal alanda ve özel alanlarda yaşadıkları şeyler taban tabana zıt.
İslam Cumhuriyeti olması nedeniyle giyim kuşam konusunda bazı kısıtlamalar var elbette ama öyle bizim düşündüğümüz gibi değil.
Mesela çok az çarşaflı bayan gördüm. Kadınlar pantolon, üzerine çok şık tunikler giyiyor ve başlarını şalla yarım kapatıyor. Çok bakımlılar makyajları süper, oldukça güzeller aynı zamanda.
Gece hayatı ve eğlenceye çok düşkünler. Çok sayıda restoran, cafe var ama buralarda ve dışarıda alkol satışı ve içmek yasak. Yine de demokrasilerde çare tükenmez hesabı çok miktarda alkol tüketildiğini de gözlemleyebilirsiniz.
Bu konuyu çok keyifli ve oldukça verimli geçen gezi notlarımı bir dahaki yazımda paylaşacağımı belirterek burada noktalamak istiyorum.
Saygılarımla
Sebahat Karagöz
