AFFET BÝZÝ FAHREDDÝN PAÞAM (ÖMER FAHREDDÝN TÜRKKAN)

(Denir ya, “O müdafaa ki, hayali cihana deðer”…)

Birleþik Arap Emirlikleri Dýþiþleri Bakaný Abdullah bin Zayed'in Fahreddin Paþa paylaþýmý, Türk Ýslam Aleminin yoðun tepkisine neden oldu. Densiz bakan þöyle diyordu: "1916 yýlýnda Türk Fahri Paþa'nýn Medinetü'l Münevvere halkýnýn hakkýna girdiðini ve onlarýn mallarýný çaldýðýný, onlarý kaçýrdýðýný, Þam'dan Ýstanbul'a 'Seferberlik' ilan ederek, Medine'deki el yazmasý eserleri çaldýðýný biliyor muydunuz? Ýþte Erdoðan'ýn dedelerinin Müslüman Araplarla iliþkisi buydu".

Ard arda gelen açýklamalar, Medine Müdafaasý kahramaný olarak ünlenen Osmanlý Paþasý Fahreddin Türkkan'ýn hayatýný yeniden gündeme getirdi. Fahreddin Paþa, 400 sene boyunca Türklerin olmuþ Medine’nin, yine Türklerde kalmasý için canla baþla çalýþmýþ bir kahraman olarak, adýný tarihe yazdýrdý. Ülkesini inatçý, inançlý ve cesur bir þekilde savunmasý; onun "Medîne Müdâfii", "Türk Kaplaný", "Çöl Kaplaný" ve "Medine Kahramaný” lakaplarý ile anýlmasýný saðladý.

Paþamýz, 4 Þubat 1868’de Tuna Nehri kenarýndaki küçücük bir kasaba olan Rusçuk’ta, Fatma Adile Haným ve Ömer Aða’nýn çocuðu olarak doðduðunda, ailesi ona "Ömer Fahreddin Türkkan" adýný verdi. Annesi, Mohaç kahramaný Akýncý Beyi Bali Bey’in soyundan geliyordu. Babasý da Nizam-ý Cedid Topçu baþýsý idi.

Eðitimini tamamladýktan sonra 1891’de Kurmay Yüzbaþý rütbesiyle Osmanlý ordusuna katýldý. Baþarýlý bir giriþ yapmýþtý; 1908’e kadar merkezi Erzincan’da bulunan 4. Kolordu’da görevliydi. 23 Temmuz 1908’de Meþrutiyet ilan edildikten sonra Yarbaylýða terfi etti ve Ýstanbul Selimiye 1. Nizamiye Tümeni Kurmay Baþkanlýðý’na atandý. I. Dünya Savaþý baþladýðýnda 4. Ordu’ya baðlý 12. Kolordu komutaný olarak Musul’da bulunuyordu. 1915 yýlýnda 4. Ordu komutan vekilliðine getirildi.  Buradaki görevi bölgedeki Ermeni isyanlarýna karþý durmaktý. Ne kadar süreceðini kestiremedikleri bu savaþýn içinde var gücüyle çalýþýyordu. Bu bölgede iken, hem tehcire tabi tutulan Ermenilerin yerleþtirilmesiyle uðraþtý, hem de Urfa, Zeytun, Musadaðý ve Haçin’deki Ermeni isyanlarýný bastýrdý. 1916 yýlýnda 4. Ordu komutaný Cemal Paþa tarafýndan Medine’deki Hicaz Kuvve-i Seferiyesi komutanlýðýna atandý. Ýngilizlerin desteðinde isyana giriþen Þerif Hüseyin ordusuna karþý, kýsýtlý imkanlara raðmen yaptýðý Medine Müdafaasý büyük takdir topladý.

Söz konusu çetin ve baþarýlý savunma, Fahreddin Paþanýn ýþýðýný parlatacak, onu yýllar sonra bile daha çok tanýmamýzý saðlayacaktý. Ýngilizler, Medine’yi ele geçirmek istiyordu. Paþamýz tüm imkânsýzlýklara raðmen, bütün gücünü ortaya koyarak bu bölgeyi 2 yýl 7 ay boyunca inanýlmaz kahramanlýklarla savundu.

Öyle ki, askerinin bile gücüne güç katýyordu. Ne olursa olsun hep baþýný dik tuttu. Gün geldi askeriyle birlikte çekirge kavurmasý yedi; gün geldi susuzluða açtýðý kuyulardan çýkardýðý suyla deva oldu, zemzem niyetine içti, askerine içirdi. Sadece bunlar deðil,  açlýk ve susuzluk da büyük dertti. Ama Fahreddin Paþa’ya göre askerin maneviyatý da en az karnýnýn tokluðu kadar önemliydi. Bunun için de gazete çýkardý; vatan ve sancak üstüne þiir yarýþmalarý düzenledi.

Savaþ ortamý tüm gerçekliðiyle devam ederken, Fahreddin Paþa þehrin yaðmalanmasý ihtimaline karþýn 100 parçaya yakýn kutsal emaneti 2000 askerin korumasý altýnda Medine’den Ýstanbul’a nakletti. O an önemi çok kavranamasa da, bu fikir, aslýnda hem kutsal emanetleri British Museum’de sergilenmekten kurtaracak, hem de Ýslam Tarihi Kültürü’ne yabana atýlamayacak bir katkýda bulunacaktý.

Osmanlý Devleti 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesini imzaladý ve savaþtan çekildi. Anlaþma gereði Medine'nin 48 saat içinde düþmana teslim edilmesi; 16.Maddeye göre de, Fahreddin Paþa’nýn da teslim olmasý gerekiyordu. Ama inadýnda ýsrarcýydý Fahreddin Paþa; mütarekeyi tebliði için gönderilen yüzbaþýyý dahi hapsettirmiþti. Acý haber çabuk yayýlmýþ ve Paþamýz beyninden vurulmuþa dönmüþtü. Asla teslim olmadý ve þehri savunmaya devam etti. Osmanlý Devleti’nin teslim oluþunun üzerine 72 gün daha geçti; Fahreddin Paþa Medine’yi savunmaya devam etmekte kararlýydý.  Askerin morali bozulur ama o yüreðinin sesine kulak verir ve askerini Hz. Peygamber’in (sav) kabri önünde toplar. Onlara seslenir. Fahrettin paþa son cümlesini gözyaþlarý içerisinde söyler. Birden sanki gök gürler yer yerinden oynar. Askerin tekbir sesleriyle sallanýr Peygamberimizin kenti. Ne yazýktýr ki, bu aþk ve þevkle ancak 72 gün daha savunabilir asker Medine’yi...

Fahreddin Paþa, uzun süre en ufacýk bir sorunu dahi atlamadan ilgilenerek direndi. Ancak öyle bir an geldi ki, devlet merkeziyle baðý koptu; iletiþim kuramýyordu. Yiyecek ve ilaç sýkýntýsý had safhaya ulaþmýþtý. Medine’nin etrafý da yavaþ yavaþ isyancýlarýn eline geçmeye baþladý. Artýk Ýstanbul’daki Hükümet, Medine’nin boþaltýlmasýný istiyordu. Fahreddin Paþa, þehirden ayrýlmayý kabul edemezdi. “Peygamberin kabrinin bulunduðu Medine’deki Türk Bayraðýný kendi elimle indiremem” diyordu.

Bir süre sonra Medine’nin etrafý tamamen kuþatýldý. Türk ordularý da kuzeye doðru geri çekilmeye baþlamýþtý. Fahreddin Paþa ise pes etmek istemiyordu. Etrafýndaki Türk birlikleri ile irtibatý tamamen kesildiðinde bile Medine’yi savunuyordu.

Askeri elbisesini çýkarýp kefenini giyen Fahrettin Paþa son kurþununa kadar Medine'yi savunmaya karar verdi. Artýk komutan asker ayrýmý kalmamýþtý; ümmet vardý. Fahrettin Paþa geri çekilmeyeceðini Ýstanbul'a bildirdi ve yardým lazým dedi. Çok geçmeden o yardým geldi. Bununla beraber surre alayý Ayrýlýk Çeþmesi'nde buluþtu ve kutsal topraklara gönderildi. Halk tarafýndan da maddi yardýmlar toplanarak kutsal topraklardaki halka daðýtýldý. Millet neyi var neyi yok, toplayýp trenlerle Medine'ye yolladý.

Ancak Ýngiliz uþaklarý Hicaz demir yoluna döþedikleri mayýnlarý patlatarak trenlerin ulaþýmýný engelledi. Yardýmlarýn ulaþmamasýyla cephanelikler boþaldý. Yemek sýkýntýsý ve hastalýklar baþlamýþtý. Yemek sýkýntýsýnýn ciddi seviyelere çýktýðý günlerde bir gün kýlýnan öðle namazýnda hava karardý ve bir çekirge fýrtýnasý çýktý. Buda bir protein demekti. Çekirge fýrtýnasý durduktan sonra Fahreddin Paþa kürsüye çýktý ve müjdeyi verdi. Çekirgenin serçeden farký yoktur, helaldir, temizdir yiyebilirsiniz, bu bir mucizedir diyerek güçlü kalmanýn yollarýný vermiþti. Tüm kuþatmalara raðmen Medine direniyordu. Medine'yi müdafaa eden mücahitler düþmanla süngülerle çarpýþtý ve binlerce asker þehit oldu.

Ýþin boyutu giderek þekil deðiþtiriyordu. Ne yiyecek kalmýþtý, ne ilaç, ne de cephanelik… Fahreddin Paþa, sonunda kendi askerleri tarafýndan etkisiz hâle getirildi. Medine 13 ocak 1919’da ne yazýk ki teslim olmuþ oldu.

400 senedir süren Medine üzerindeki Türk hakimiyeti sona ermiþti. Medine kuþatmasýndan sonra savaþ esiri olarak önce 27 Ocak 1919 tarihinde Mýsýr'a daha sonra da 5 Aðustos 1919 tarihinde Malta'ya sürgün edildi. Sürgün sýrasýnda, savaþ suçlularýný yargýlamak üzere Ýtilaf Devletleri tarafýndan Ýstanbul'da kurulan Kürt Nemrut Mustafa Paþa Divan-ý Harbi adý verilen mahkemece ölüme mahkûm edildi.

Ancak Ankara Hükümeti'nin gayretleriyle 8 Nisan 1921 tarihinde Malta'dan kurtulduktan sonra Eylül 1921 tarihinde Türk Kurtuluþ Savaþý'na katýlmak üzere Ankara'ya geldi. Baþkomutan Mustafa Kemal Paþa tarafýndan Güney Cephesi'nde Fransýz Ordusu'na karþý savaþan Türk kuvvetlerini birleþtirmekle görevlendirildi. Fransýzlarla Ankara Antlaþmasý'nýn imzalanmasýyla güneyde savaþ sona erince 9 Kasým 1921 tarihinde TBMM tarafýndan Kabil Büyükelçiliði'ne atandý. Türk-Afgan dostluðunun geliþmesinde önemli rol oynadý.

1936 yýlýnda Ferik korgeneral rütbesi ile ordudan emekli oldu. 22 Kasým 1948 tarihinde bir tren yolculuðu sýrasýnda Eskiþehir yakýnlarýnda kalp krizi geçirerek 80 yaþýnda vefat etti. Vasiyeti üzerine Aþiyan Mezarlýðýna defnedildi.

Malta’ya sürgün edilmeseydi, Ýstiklal Harbimizde Baþkomutan ATATÜRK, Ýsmet Paþa, Fevzi Paþa ve Kazým KARABEKÝR Paþalarýmýzla birlikte anýlmaya deðer olacak Ömer Fahreddin Paþamýz; seni hakkýyla öðrenmekte çok geç kalmýþýz. Bizleri affeyle…

Seni rahmet, minnet, saygý, sevgi ve hürmetle anýyorum. Mekanýn Cennettir inþallah.

Selam, sevgi ve dualarýmla. Allah’a (cc) emanet olunuz.

22 Aralýk 2017 Cuma. Saat: 11.00. Antalya

Yrd.Doç.Dr. Süleyman COÞKUNER

Kaliteli Yaþam Uzmaný