AGA YATAÐINDA DAÞ MAÞ GÖRMEDÝM 

Yurdumuzun bütün köylerinde olduðu gibi Kýrþehir’in ücra bir köyünde de fakirlik diz boyu idi. Birkaç hane hariç kimsenin kimseyi fakirlikten dolayý kýnayacak durumu yoktu.  Giyecekler kýrk yamalýklý olup bulunursa ayaklarda cebaliþ lastiði yada çarýk giyilirdi.  Bulgur pilavý ile katma aþýndan baþka yemeði öyle her mide tadamazdý. Maaþý, sosyal güvenceyi kimse bilmezdi.  Daha Süleyman Demirel meydanda yoktu ki fakirlere atmýþ beþ yaþ maaþý baðlansýn.  Yeterli gýda alamamaktan dolayý ölenlere neden öldüðünü bilmedikleri için kendi aralarýnda “unur  indi de ondan öldü fukara” derlerdi.  Doktorlarýn yanýna varmak ne mümkündü, parayý nerden bulup ta Laz doktor, Adem bey, Sami bey, Rýfat Kayadelen gibi doktorlarýn kapýsýný çalacaksýn. Sami beye diyelim ki parayý buldun da muayene için kapýsýndan içeri girdin, belki parasý yoktur, ya alamaz isem diye üzerine hemen kilitlediði kapýda ona ismini nasýl beðendirebilirsin.  Ýmkanýný bulup ta ulaþtýðýn hastane köþelerinde muayene için adam aramak, eðer yatabilirsen ameliyat parasý bulma yoluna vicdansýz bir tefeciye tarlayý satmak veya tehrin koymak büyük sorunlardý.

Uzun oðlan Memmet fakir mi fakir, yiyecek ekmeðe dahi muhtaç birisi idi. Anlatýlanlara göre dedeleri köye çok sonradan geldikleri için býrak baðý, bahçeyi ekecek üç –beþ dönüm tarlasý dahi yoktu. Geçimini gündelikçi, yevmiyeci, çiftçi durmakla, amelelik yapmakla, yerine göre davar, inek yada dana gibi hayvanlarý gütmek için çoban durmakla temin ederken hanýmý Zeynep te sipariþ üzerine halý, kilim, yastýk dokumakla bütçelerine katkýda bulunuyordu. Konu-komþunun, hayýr severlerin verdiði  “cümeycelik” ler, kurban bayramlarýnda gelen etler karý-kocanýn ilk önceleri zorlarýna gitse de zamanla buna alýþýr oldular.

         Zamanýn durmayýp seller gibi aktýðý süre içerisinde uzun oðlan Memmedin geriye dönüp baktýðýnda üç oðlu ile ikide kýzý olmuþtu. Büyük oðlu Þaban askere gitmeden önce köyünde bir kýza, kýzda ona deliler gibi aþýk olmuþlar, dile getiremedikleri duygularý neredeyse kara sevdaya dönüþmüþtü. Sariye güzeller güzeli bir kýzdý, iki testiyi eline alýp çeþmeye suya giderken köyün gençlerinin aynalarýnýn üzerinde olduðunu biliyor, çeþme baþýnda da oðlan analarýnýn bakýþlarýndan rahatsýz oluyordu. Arada-sýrada evdeki aynanýn karþýsýna geçiyor kendindeki güzelliðinin farkýna varýyor, kendisini gýpta ile seyrederken  “bende zengin kýzý olsam, en iyi fistanlardan giyinip kuþansam da Þabanýma daha güzel görünsem olmaz mý, ah fakirlik ah” diye iç geçirdiði olmuyor deðildi.

Sariye deki güzelliði fark eden oðlan everecek kadýnlar bir bahane ile evlerine gelip onu her yönü ile teraziledikten sona akþamleyin dünür geliyorlar bu durumda kýzcaðýzý rahatsýz ediyor, olanlarý askerden yeni gelen Þabana kaçamak buluþmalarýnda, yada yazdýðý mektuplarda anlatýrken  “anana, babana artýk her þeyi anlat” demeyi ihmal etmiyordu.

         Þabanýn iþinin, gücünün olmayýþý Sariye ile evlenmelerine mani deðildi. Sanki koca köyde herkesin iþi gücü vardý da onun mu yoktu, nasýl olsa askerliði bitirip gelen her gencin evlenmek hakký deðimliydi, illaki pilava kaþýk mý dikecekti. O da öyle yaptý.

         Uzun oðlan Memmed ve karýsý Zeynep gündüzden tembihledikleri birkaç akrabalarý ile akþam olunca  “hayýrlý bir iþ için” Sarý Kemalin evinin yolunu tuttular. Oturup hal-hatýr soruldu, çaylar içildi, bir müddet sona da Memmedin akrabalarýndan yaþlý birisi geliþ amaçlarýný belirleyip  “ Allahin emri” diyerek söze baþladý. Köylük yerdi, herkes birbirini biliyordu, kimi-kime soracaklardý ki. Geçimlerini deynek le temin eden bu iki çoban ailenin birbirlerine ne üstünlükleri olabilirdi ki. Bir avuç pirinç deðil ya hemen “kýzýmý al” densin “kýza soralým, siz þimdilik gidin  ” diye usulen misafirlere yol gösterildi.

              Kýz isteme iþi üç- dört kez devam etti. Aslýnda Sarý Kemal kýzý verecekti de gel gör ki hanýmý Sultan buna pek taraftar deðildi. Sultan kadýn kýzýný akrabalarýndan birisine vermekten yanaydý. Bu yüzden yolu “yokuþa sürüp ” etten-püften bahanelerle dünür gelenleri atlatýyordu. Dünürler gittikten sona Kemal Aða hava alma bahanesi ile dýþarý çýkýnca meydan ana- kýza kaldý. Ortalýðý temizleyip toparlarlarken anasýnýn iþi zora sokmasýna içerleyen Sariye ; “ana, ana; Þabana vereceksen ver,ben senin akraban sümüklü oðlana asla gitmem, yoksa Þabana kaçarým ”…

              Uzun oðlan Memmed ve hanýmý “gelin takýnýzý takýp kýzýn adýný belleyin” haberini alýnca sýr çýkmaz eþ, dost ve akrabalarýndan tedarik ettikleri kýrýk kýrpýk ödünç altýnlar ve yanlarýna kattýklarý akrabalarý ile beraber Sarý Kemalin kapýsýna vurdular. Söz kesildikten sonra Sariye gelinle damat Þaban orada bulunan yaþlýlarýn usulen elini öpüp yerlerine geçerken babalarý da çeyiz-cember taksimatýný ayarladýktan sonra düðünü de gelecek  “harman kaklýmýna" sözleþtiler  ”

              Aradan on beþ-yirmi gün geçtikten sonra “emanetin caný yuka olur, foyamýz meydana çýkmadan altýnlarý gelinden kurtarýp sahiplerine verelim ” telaþýna düþen karý-koca hýsýmlarýnýn evinde soluðu aldýlar. Önceden uyguladýklarý plan gereði Memmed aða gelin kýzý Sariyeyi yanýna çaðýrýp sahte bir tebessüm göstererek “guzum, yavrum,güzel gelinim; altýnlarýn bölük-pörçük , sabah ben þehre gidecaam , sen onlarý bana ver sarrafa uðrayýp gýremseye çevirteyim , ayrýca sana da iki bilezik alayým”…

               Bu nasýl akrabalýk, nasýl niþanlýlýk dönemiydi. Aradan üç yýl geçmiþ, Þabanla Sariye birbirlerinin olduklarý (!) halde bir türlü düðünleri olup ta aynýn yastýða baþ koyamamýþlardý. Sarý Kemalin suratýndan düþen bin parça idi, arada-sýrada hanýmý Sultan “bu çulsuzlarla akraba olmayalým demedim mi herif ”diye kocasýnýn baþýnýn etini yiyordu. Damat Þaban fýrsatýný buldukça niþanlýya gelip evden çýkmazken babasý ve anasý kapýdan girip dünürlerine boylarýný göstermedikleri gibi onlarla bazen karþýlaþtýklarý zaman yollarýný deðiþtiriyorlardý. Sinirinden eli-ayaðý titreyen Sarý Kemal kendi kendine “ben bunlara  ne yapýp ta yaranayým, üç yýldýr evimin yolunu bilmiyorlar, oðlan tarafýna düþen görevlerden bayram , seyran , Hýdýrellez türü  adetleri yerine getirmedikleri gibi üstüne üstlük birde kendi kendilerine olmadýk yere küslük peydahlýyorlar ”diye iç geçirdiði oluyordu. Hanýmýnýn aðzýna bakýp niþaný atsa “bakala; kýzý falanla üç yýl niþanlý kaldý, belkide oðlan kýzý kirletmiþtir ”düþüncesi ile kimsenin kýzý için kapýsýný çalmayacaðýný da biliyor, buna da üzülüyordu.

               Sarý Kemal þunu da düþünmüyor deðildi. Biliyordu ki hýsýmý Memmedin elinde yok, avucunda yok, çulsuz adam , neyle el içine çýkýp düðün yapacak. Tek korkusu hýsýmýnýn gelip kapýsýna dayanarak kendisinden “düðünsüz, derisiz bohçasý hazýr kýzýný hazýrla, dört akraba ile gelip alayým  ”haberini duymaktý. Düþündüklerinin baþýna gelmesinden korkan Sarý Kemal dünür gelenlerden birisiyle Memmed aðaya “kýzýmýn adý oðluyla anýldý, þimdiden sonra iþi bozacak deðilim, gelsin de emanetini nasýl münasip görürse öyle alsýn, biz düðünden-deriden vazgeçtik”  diye haber saldý.

               Akrabalarýn ve aracýlarýn zorlamasýyla ikna edilen Memmed aða  Sarý Kemal in evine  bir ayaðý geride gönüllü gönülsüz adým attý.  Aracýlar Memmed aðanýn gönlünü  zor kötek ikna ederek bir ay sonraya davulsuz, zurnasýz sade bir törenle  gelin almaya razý ettiler.

                Uzun oðlan Memmedin oðlu Mustafa ele- avuca sýðmayan, yarýna düþüncesi olmayan, gün bulup gün yiyen, fakir bir ailenin oðlu olmasýndan dolayý isyanýndan geçilmeyen, bir elde tarak, bir elde ayna akþama kadar þura senin, bura benim haylaz-haylaz gezen bir gençti. Eve vakitli -vakitsiz gelir, bazende hiç uðramadýðý gün olur, arada-sýrada yattýðý yataðýnda horul, horul uyurken de “Ayþe, Ayþe diye ”samranmasý anasýnýn kulaðýna gelse de geçim ve bir sürü sorunla uðraþan Zeynep kadýn  bunun üzerinde pek fazla durmazdý. Günlerin birinde gecenin yarýsý bir vakitti. Zeynep kadýn karýþýk bir rüya görüyordu. Sokak kapýsýnýn gýcýrtýsý kulaðýna gelir gibi oldu. Birden kendisini toparlayamadý, gaz lambasýný yakayým, kocamý uyandýrayým telaþýyla yataðýndan doðrulmaya çalýþýrken “ana, ana uzat da gelinin Ayþe elini öpsün ”diyen oðlu Mustafanýn  sesini duymasýyla þaþkýnlýðý karanlýða gömüldü…

               Oðlu Þabaný nasýl ‘baþ göz ederim ’ derdiyle günleri zehir olan Memmed aðanýn diðer  oðlu Mustafanýn baþýna ördüðü çorabý nasýl giyerim derdiyle birleþince gecesi sabahý kadar kendisine zehir olmuþ,yataðýn  içerisinde bir saða bir sola dönmekten sabahý zor etmiþ, gözüne bir gram uyku girmemiþti. Hanýmý nýn  kurduðu yavan yaþþýk sofradan aðzýna bir  lokma dahi almadan aç susuz evden çýktý. Ýçinden çýkýlmaz derdi bin iken bin daha eklenmiþ, “onca horanta ne yiyip ne içecekler, zýrnýk kadar eve nasýl sýðacaklar” diye düþünürken gözünden akan selden haberi yoktu. O yýl köyün sýðýrýný güdüyordu. Herkes sabahtan hayvanlarýný ahýrýndan çýkartýp köyün yüksek bir alanýna getirirdi Elindeki deynekle  meydanda toplanan hayvanlara yürümeleri için hýþýmla vuruyor, adete öfkelerini onlardan çýkarýrken küçük oðlu Recepte kendisine yardým ediyordu.

                  Recep hayvanlarý çevirerek yaylým yerlerine doðru yol alýrlarken babasýnýn aðýr hareket etmesinden ve arada kendisini öfkeyle azarlamasýndan evde bir þeyler döndüðünü hisseder gibiydi. Vakit öðleye yaklaþýyordu, hayvanlarý bir çeþmede suladýktan sonra baba-oðul daðýn tepesine doðru onlarý sürmeye baþladýlar. Hayvanlar orada istirahat ederken onlarda yemeklerini yiyip çaylarýný içecekler, yorgun gövdelerini dinlendireceklerdi. Daðlarý keçi gibi týrmanan aðasý o gün her nedense hep geride kalýyor, iþ kendisine düþüyor, bu yüzdende hayli yoruluyordu. Acaba aðasý hasta mýydý…

                   Adamcaðýz çok yorgun, bir o kadar da bitkindi. Kendi kendine diliyle diþi arasýnda bir þeyler fýsýldýyor ama Recep bunlarý pek anlayamýyordu. Sebebini sorsa acaba aðasý kendisine kýzarmýydý. Daha fazla dayanamadý. Kýzarsa kýzsýn, döverse dövsün, el deðildi ya nede olsa agasýydý.Yarý ürkek bir ses tonuyla  “aga durumun iyi gözükmüyor,niye bu gün  canýn çok sýký,  istersen sen eve git yat, ben hayvanlarý güderim ” diyebildi.

                  Oðlunun sorduðu soru karþýsýnda ilk önce ne cevap vereceðini þaþýran Memmed aða aðýr, aðýr “oðlum sorma, bu gece sabaha kadar güneyin daþýný guzaya, guzayýn daþýný güneye daþýdým ,ondan dolayý çok yorgunum, uyuyamadým yavrum”… Recep çocuktu, babasýnýn ne demek istediðini pek anlamýyor sadece dinliyordu. Kendi kendine babasýnýn yatakta yattýðý yerde nasýl taþ taþýdýðýný hayal ediyordu. Az yutkunduktan sonra çocuksu bir ifadeyle  “aga yatakta bu kadar daþý nereden buldun da daþýdýn, ben sabah senden erken kalktýðýmda  yataðýnda daþ maþ görmedim, orada anca sen yatýyordun"…

 ERDOÐAN ÇALIÞKAN KIRÞEHÝR GERÇEK YAÞANMIÞLIKLARDAN