BEKLENTÝ, HOÞGÖRÜ, SEVGÝ VE MUTLULUK

     Bize yapýlan haksýzlýklar bizi üzüyor mu ?

     Dýþýmýzdan iki þekilde etki alýrýz. Ya bu bir fayda veya menfaattir, ya da zarar yani hayýrdýr. He iki halde de bizim için menfaatler söz konusudur. Birisi bize bir iyilik yapmýþtýr. Bunun neticesinde bir menfaat elde etmiþ oluruz. Bu tabiî ki iyi bir þeydir ve biz bundan sevinç duyarýz. Ya da bize birisi bir kötülük yapmýþtýr. Bu olaydan dolayý maddi bir zarar görmüþ olabiliriz. Bu da bize kötü gözüken þer bir olaydýr ve bundan üzüntü duyarýz. Halbuki bu kötü olay eðer sabredebilir ve etkilenmezsek bizim için hayýrdýr. Çünkü bu olay karþýsýnda, Allah bize yapýlan bu haksýzlýk ölçüsü kadar sevaplarý karþý taraftan alýp, anýnda bizim hesabýmýza yazacaktýr. Sonunda bize kötü gözüken bu olayda bizim için hayýr olacaktýr. Ýþte esas mesele bizim bu olaylar karþýsýnda göstereceðimiz duygusal tepkilerdir. Bu duygular ya iç ve dýþ dünyamýzda bizi mutsuzluða ya da mutluluða götürecek olan davranýþ biçimlerini oluþturacaktýr.

2/BAKARA-216: Kutibe aleykumul kitâlu ve huve kurhun lekum, ve asâ en tekrehû þey’en ve huve hayrun lekum, ve asâ en tuhýbbû þey’en ve huve þerrun lekum vallâhu ya’lemu ve entum lâ ta’lemûn(ta’lemûne).                                                                                      Savaþ, o sizin için kerih olsa da (hoþunuza gitmese de) üzerinize farz kýlýndý. Ve hoþlanmayacaðýnýz bir þey olur ki, o, sizin için bir hayýrdýr. Ve seveceðiniz bir þey olur ki, o, sizin için bir þerrdir. Ve (bütün bunlarý) Allah bilir, siz bilmezsiniz.

     Önemli olan olaylar deðil, bizim bu olaylardan aldýðýmýz etkilerdir. Bir olaydan bir kiþi az etkilenirken, diðeri çok etkilenebilir, Veya bir baþkasý hiçbir þekilde etkilenmez. Etkilenmemizin en büyük sebeplerinden birisi baþkalarýnýn bize karþý bizim istediðimiz þekilde bir davranýþ biçiminde bulunmasý beklentimizden kaynaklanmaktadýr.

     Beklenti içinde ve mutsuzsak sebebi nedir acaba ?

     Hayatýn en önemli bir düþ çýkmazý...

     “Beklenti”

     Allah baþkalarýnýn sahasýna girmeyin diyor. Ýnsan sonsuz hürriyetin sahibidir ama insanlara zarar vererek baþkalarýnýn sahasýna girerseniz hudutlarý aþarsýnýz ve cezalandýrýlýrsýnýz. Siz kendi sahanýzdaysanýz “Allah’ýn” sahasýndasýnýzdýr.

     Allah için hizmet yapýn, baþkalarýný mutlu edin ve bütün imkânlarýnýzý kullanýn. Ýþte o zaman mutlu bir insan olursunuz. Eðer siz baþkalarýna yaptýklarýnýzdan karþýlýk bekliyorsanýz kendi sahanýzdan ve “Allah’ýn” sahasýndan ayrýlýyorsanýz o zaman mutsuz olursunuz. Nefs ve þeytanýn emrinde olursunuz. Bu sýnýr tecavüzüdür. Þeytana fýrsat verirseniz sizi hep kullanýr.

     Kendinizi baþkalarýna karþý üstün görmeyin. Allah size hak ettiðinizi verir. Þeytan size çok akýllý olduðunuzu hissettirir. Kendinizin farklý olduðunuzu görmeyin. Vazifeniz Allah’ýn emirlerini yapmaktýr. Beklentiler sizi yerden yere vurur. Ýblis asli davanýzý unutturur.

     Allah için olun, baþkalarý için yaþayýn, aklý ve zamaný baþkalarýný mutlu etmek için harcayýn. Menfaatten elinizi çekin. Allah sizi mükâfatlandýrýr. Size verilen her görev mukaddestir. Bu gün Allah için ne yaptým diye kendinize sorun. Allah hazinelerin sahibidir. Sizin iyi davrandýklarýnýz size kötü davranýyor ve sizi enayi yerine koyuyorlarsa bunu böyle gösteren þeytandýr.

     Bir gülüþünüz bile o kiþiyi mutlu eder. Bir güzel söz o kiþiyi düþmüþ olduðu hüzünden kurtarýr. Hz. Ömer her gece ben bu gün Allah için ne yaptým, kimleri mutlu ettim diye kendisine sorarak nefsini hesaba çekermiþ.

     Aldatan aldanýr. Allah ne derse þeytan tam tersini söyler. Size sizin iç sesinizi kullanýp seslenerek kendi düþüncesini sizin düþüncenizmiþ gibi hissettirir.

     Ne gibi  beklentilerimiz olabilir?. Örneðin neye ne çok üzülürüz? Haksýzlýk yapýlýnca, kötü muamele ve hakaret edilince, hakkýmýz yenince, emeðimiz görülmeyince, deðer verilmeyince, fedakarlýklarýmýz bilinmeyince .

     Ne gibi “beklentilerimiz” olabilir;

     Ýþte haksýzlýk yapýldýðýnda aslýnda karþýmýzdakinden adil olmasý beklentisindeyiz. Karþýmýzdakilerden, emeðimizi görmeleri, deðer vermeleri beklentisindeyiz. Ve bu beklentimiz karþýlanmayýnca da üzüntü içindeyiz. Aslýnda yukarýdaki cümlede baktýðýmýzda, kendi sahamýzda deðil, karþýmýzdakinin sahasýna girip onun bir þeyler yapýp yapmamasý noktasýnda fikir olarak müdahalemiz olduðunu görüyoruz ki, insanlarýn yanlýþ yapma ya da yapmama, haksýzlýk yapma ya da yapmama, emeði görme yada görmeme gibi kendi serbest iradeleri ile karar verecekleri yapýdan kendimize üzüntü çýkardýðýmýzý görüyoruz.

     Oysa iþin bu kýsmý onlarýn davranýþlarý ve onlarýn kararlarýdýr ki, "haksýzlýk yapmak, yanlýþ yapmak" ve Allah'ýn indinde bundan dolayý gerekiyorsa derecat kaybetme haklarý vardýr.

     Yani bir insan hýrsýzlýk yaptý diyelim. Ýçindeki iki sesten biri yapma dedi, diðeri yap dedi. Bilir ki, yaparsa bu davranýþýnýn sonunda hapis var, ama o sýrada nefsi aðýr basýp yanlýþ olaný seçebilir ve sonucuna da katlanmasý gerekir. Sonuçta ''yanlýþ yapmayý" seçme özgürlüðünü kullanmýþ ve seçiminin bedelini de ödemek durumunda kalmýþtýr. Onun serbest iradesi ile yanlýþý seçmesinden dolayý, olduðunu iddia ettiðimiz bizim aldýðýmýz tavýr his düþünce, bizim kendi sahamýzda onun davranýþýndan baðýmsýz gerçekleþen iki ayrý olaydýr aslýnda. Biz de kendi serbest irademizle o yapýlana karþý bir duygunun seçimini yapýyoruz;' öfkelenmek veya hoþ görmek. Yani iþin bu kýsmý da bizim elimizde.

     Sonuçta fark etmeliyiz ki serbest irademiz ile nefsimizin taleplerine uyup uymama özgürlüðünü Rabbimiz bu dünyada bize vermiþ. Sadece sonucunda da o yanlýþý, adaletsizliði vs. iþlemekle kaybedeceklerimizi ve iþlememekle kazanacaklarýmýzý da baþta ortaya koymuþ. Ama diliyorsan iþle ve sonuçlarýna da katlan diyor.

     Þimdi Rabbimiz bizlere bu serbestliði vermiþ iken, bizim sorularýmýz genel de þöyle oluyor "Neden bana bunu yaptý?" "Þimdi böyle düþünmesi gerekmez miydi? " "Burada haksýzlýk etmedi mi? " Ve görüyoruz ki bu sorular aslýnda hep karþý tarafýn serbest iradesi ile yaptýðý seçimleri yargýlama sorularý. Yani deðiþtirebileceðimiz alanda deðiliz, kendi sahamýzdan çýkmýþýz, karþýdakinin sahasýna girmiþiz. Onun neyi seçip seçmemesi gerektiði üzerine düþünüyoruz.

      Halbuki karþýmýzdakinin yanlýþý da seçme özgürlüðü ve bundan dolayý derecat kaybetmeyi seçme özgürlüðü var. Rabbimiz karýþmýyor ama biz karýþýyoruz "neden bunu seçti" diye. Bir de üstüne üstlük onun bu fiilinden yapýmýza göre az veya çok etkileniyoruz. Ama iþte unutuyoruz ki, karþýmýzdaki kiþilerin yanlýþ yapma özgürlüðü var ve orasý onlarýn sahasý. Bu onun bedelini ödemeyecekleri anlamýna gelmiyor aslýnda. Her kim bir haksýzlýk yaparsa, seriul hisab olan Rabbimiz ona bunu anýnda ödetiyor. Burada önemli olan bizim bu olaylardan aldýðýmýz etkilerdir.

      Ýþte bu noktada top artýk bize geçiyor, o davranýþýný seçti ve diyelim haksýzlýk yaptý. Bu onun seçimi, onun yaptýðýndan etkilenip etkilenmememiz tamamen bizim kararýmýz. Eðer beklentiyi büyütüyorsak etkileniriz. Yani karþýmýzdakinin ne yapmasý gerektiðini düþününce beklenti oluþuyor. O neyi isterse seçebilir, emeðimizi görmeyi veya görmemeyi, bizi hiçe saymayý ya da saymamayý vs. Bu onun seçimi deyip, insan Nefsine de uyabilir ruhuna da uyabilir, "Yanlýþ yapma özgürlüðü var" deyip. Beklentimizin yanlýþ olduðunu, baþkasýnýn sahasýnda olduðumuzu fark edersek, o zaman oradan çýkarýz ve bize istediði gibi (ruhu ile ya da nefsi ile) davranma özgürlüðünü ona verdiðimizde, biz de kendi sahamýzda bundan etkilenmeyiz. Sonuçta bu onun seçimi, Rabbimiz bile ona karýþmazken biz nasýl karýþabiliriz ki?

     O zaman insanlarýn yanlýþ yapabilmeleri, yanlýþ karar verebilmeleri, haksýzlýk yapabilmeleri, o anda nefsi ve ruhu arasýndaki kavgadan yenik çýkabilmeleri son derece olaðan bir durum ise lütfen bundan dolayý etkilenmeyelim, çünkü onlarýn bize karþý davranýþ seçiminden baðýmsýz olarak, bizim onlara karþý oluþturacaðýmýz duygusal davranýþ biçimi tamamen bizim seçimimiz olacaktýr. Bizdeki seçim o kiþiye karþý ne hissedeceðimiz; öfke, kýrgýnlýk, üzülme, acýma, hoþgörü ve belki de sevgi… Bu duygulardan hangisini o olay üzerine geliþtireceksek, iþte o bizim serbest irademizdedir.

     Þimdi biz ilk üç ( öfke, kýrgýnlýk, üzülme ) duygularýný içimizde yeþertirsek, bunun sonucu olarak depresyona düþeriz. Ýç dünyamýzda da, dýþ dünyamýzda da, sýkýntýlar ve mutsuzluk yaþarýz.

     Eðer biz (acýma, hoþgörü, sevgi ) duygularýný içimizde yeþertirsek, bu hisler hiçbir zaman içimizde de, dýþýmýzda da negatif bir etki oluþturmayacaktýr. Üstelik iç dünyamýzda da, dýþ dünyamýzda da bir sulh ve sükûn meydana getirecek ve daima yüzü gülen, kalbi sýcak bir insan olarak mutlu bir hayatýmýz olacaktýr.

     Olaylarý ayýrmamýz gerekmektedir. Karþý tarafýn davranýþlarý ona ait, onun bu davranýþlarýna karþý bizim yeþerteceðimiz duygular ve meydana getireceðimiz olaylar bize aittir.

     Karþý tarafa ait bir þeyin olumlu veya olumsuz yapýlmasýndan dolayý bizim üzülmemiz yanlýþ. Çünkü bu onun kararý. Serbest iradesi ile o davranýþý yapma özgürlüðü var. Burada bizi baðlayan bir þey yok, onun davranýþýný deðiþtirmek kýsmý bizim müdahale edebileceðimiz alan deðil, orasý onun alaný.

     O zaman eðer bir olaydan etkilendiysek önce bakalým:

     Ýblis bize hangi sorularý sorduruyor,

     Onun sahasýnda dolaþtýran sorularý mý? niye öyle yaptý? ama ben bunu hak etmedim, ama bu bana karþý büyük haksýzlýk vb.

     Bu sorular bizim sahamýzda deðil, bizim deðiþtirebileceðimiz olaylar deðil, oraya müdahale etmemiz mümkün deðil, orasý onun sahasý deyip, derhal bu sorulardan çýkmalýyýz.

     Kendi sahamýza gelelim. Ben etkilendim. Neden? Çünkü beklenti içindeydim, bana iyi davranýlmasý, hakkýmýn verilmesi, hakkýmý yememeleri, beni küçük görüp hakaret etmemeleri vs. Ama böyle bir beklenti hakkým var mý? Aslýnda yok, çünkü serbest iradeleri ile insanlarýn yanlýþ yapma özgürlükleri var. Hak enfüsi bir olaydýr, bireyseldir. Adaletse afaki yani toplumsaldýr. Bu durumda Allah’ýn vermiþ olduðu bir hakkýn baþkalarý tarafýndan gasp edilmesi söz konusudur. Burada adalet mekanizmasý devreye girer. Bu yüzden mahkemeler ve hâkimler vardýr. Haksýzlýða uðrayan kiþi ya bu mahkemelere baþvurarak hukuken bu dünyada hakkýný geri alabilir, ya da seriul hisab olan Allah’ýn el-adl esmasý uyarýnca ilâhî adalete durumu havale edebilir ve haksýzlýk yapýldýðý anda karþý taraftan kendisine geçen sevaplarý daha uygun görebilir. Her iki þekilde de hakký zayi olmayacaktýr.

     Duygularýmýzý yönetmek, baþkalarýnýn serbest iradeleri ile nefislerine uymalarýný ve bunun bedelini ödemeyi seçmelerinin kendi tercihleri olduðunu hatýrlamaktan geçiyor. Onlarýn sahasýnda cirit attýkça mutsuz olmaya mahkûmuz, üstelik sonuç almamaya da. Çünkü baþkalarýnýn ne yapmalarý gerektiðini düþünmenin ne onlara ne de bize aslýnda bir faydasý olmayacaktýr. O taraf zaten ne yapmasý gerektiðini fark etse yapardý. Biz ondan yana düþünüp, ona þefkatle yaklaþýp, en güzel þekilde haksýzlýðý dile getirme yöntemini seçersek, onun kaybetmemesi için takýndýðýmýz duygu "ona yardým etme" isteði ise ve onun bu yaptýðý haksýz davranýþý karþýsýnda bile hoþ görüp onu sevdiðimizi belli ediyorsak, bu hem bizim iç dünyamýzda bizi sükûn ve mutluluða, hem de dýþ dünyamýzda mutluluða ulaþtýracaktýr. Böylece insanlarýn sevgi ve saygýlarýný kazanmamýza sebep olacaktýr.

     Etrafýna negatif etkiler yayan bir kiþi bu olaylardan iki defa etki alacak, sonuçta kötü davranýþta bulunduðu kiþilerden daha büyük bir mutsuzluk yaþayacaktýr. Negatif etki alan bir kiþi ise bu davranýþ karþýsýnda pozitif bir yaklaþým gösterir, hoþgörü ve sevgi ile yaklaþýrsa, o kiþide bunun karþýlýðý olan mutluluðu iki misli olarak yaþayacaktýr.

     Eðer biz negatif etkilenmemeyi baþarýp bir de karþýmýzdakine o davranýþýna raðmen pozitif duygularla, ona yardým etme, o yanlýþý tercih ettiði için (o daha çok etkilenecek çünkü) ona nefse yenilmeme açýsýndan yardým etmek üzere sevgi besleyerek hoþgörü besleyerek yaklaþabilirsek, kendi duygularýmýzla beraber karþýmýzdakilerin duygularýný da  pozitife çevirebiliriz. Ýþte o zaman Allah’ýn istediði istikamette doðru düþünen ve iliþkileri  olumlu pozisyona oturtmuþ insanlar olarak  huzurlu ve mutlu bireylerin oluþturduðu sevgi toplumunu oluþturabiliriz..

41 / FUSSÝLET - 33 Ve men ahsenu kavlen mimmen deâ ilâllâhi ve amile sâlihan ve kâle innenî minel muslimîn(muslimîne).                                                                                                                  Allah'a davet eden ve salih amel (nefs tasfiyesi) yapan ve: “Muhakkak ki ben teslim olanlardaným.” diyenden daha güzel sözlü kim vardýr?

41 / FUSSÝLET - 34 Ve lâ testevîl hasenetu ve les seyyieh(seyyietu), idfa’ billetî hiye ahsenu fe izellezî beyneke ve beynehu adâvetun ke ennehu veliyyun hamîm(hamîmun).                                                                                                                                                                                                                       Hasene (iyilik) ve seyyie (kötülük), müsavi (eþit) deðildir. (Kötülüðü) en güzel þekilde karþýla. O zaman seninle arasýnda düþmanlýk olan kiþi, samimi bir dost gibi olur.

41 / FUSSÝLET - 35 Ve mâ yulakkâhâ illellezîne saberû, ve mâ yulakkâhâ illâ zû hazzýn azîm(azîmin).                                                                                                                                             Ona (kötülüðü iyilikle karþýlama hasletine), sabredenlerden ve hazzul azîm (en büyük haz) sahiplerinden baþkasý ulaþtýrýlmaz.

41 / FUSSÝLET - 36 Ve immâ yenzeganneke mineþ þeytâni nezgun festeýz billâh(billâhi), innehu huves semîul alîm(alîmu).                                                                                                        Ama þeytandan sana mutlaka vesvese gelecektir. O zaman Allah'a sýðýn. Muhakkak ki O, en iyi iþiten, en iyi bilendir.

     Biz bu düþüncelerle duygularla içi dünyamýzda mücadele ederken þeytanýn da vesvese vereceðini söylüyor. Bizi karþýdakinin sahasýnda dolaþtýracak ve mutsuz edecek düþünceleri söyleyecek: o sizi ezdi,  çok büyük haksýzlýk etti vs.

     Biz de iyi ama bu onlarýn yaptýklarý, onlarýn yaptýklarýndan biz mesul deðiliz diyerek, baþkalarýnýn hakkýnda olumsuz bir düþünce içine girmemeliyiz. O zaman Rabbimize sýðýnalým ve ondan yardým isteyelim o içimizdeki feryadý en iyi iþiten ve en iyi bilendir. Doðru düþünce biçimine geçmek için ona yönelelim ve zikirle ondan yardým isteyelim.

     Peki bu doðru davranýþ biçimini nasýl kazanabiliriz?

     Nefsimizin afetleri ile bunu yapmak pek de kolay görünmemektedir.

3 / AL-Ý ÝMRAN - 119 Hâ entum ulâi tuhýbbûnehum ve lâ yuhýbbûnekum ve tû’minûne bil kitâbi kullih(kullihi), ve izâ lekûkum kâlû âmennâ, ve izâ halev addû aleykumul enâmile minel gayz(gayzi), kul mûtû bi gayzikum, innallâhe alîmun bi zâtis sudûr(sudûri).                                                                                                                                                      Ýþte siz(müminler) böylesiniz, siz onlarý seversiniz ve onlar sizi sevmezler ve siz kitabýn tamamýna îman edersiniz. Ve sizinle karþýlaþýnca "biz iman ettik " dediler, yalnýz kaldýklarý zaman, size karþý öfkelerinden parmak uclarýný ýsýrdýlar. De ki: "Öfkenizden ölün." Muhakkak ki Allah, sinelerde olaný en iyi bilendir.

     Peygamber Efendimiz ve Sahabe-i Kiram 1400 sene önce Tasavvufu yani Kur’an’ýn tamamýný yaþayarak bunu baþarmýþlar ve kendilerinden sonra gelen Tabiin, Tebeüttabiin, Etbeüttabiin ve günümüze kadar onlarýn yolunu takip eden YUNUSLAR, MEVLANALAR, HACIBAYRAM-I VELÝ, HACIBEKTAÞ-I VELÝ, SOMUNCU BABA, EMÝRSULTAN gibi sayýsýz nice ALLAH dostlarýna örnek olmuþlar ve bundan sonrada olacaklardýr. Kur’an eðer tamamý yaþanýrsa bunun GARANTÝSÝDÝR.

     Bunun için birinci olarak olmazsa olmaz kural samimi olmak, içimiz dýþýmýz bir olmalý ve ellerimizi açýp gönülden Allah’a yönelip, onun dostu olmayý, evliyasý olmayý yani ölmeden evvel ruhumuzu Allah’a ulaþtýrmayý dilemeliyiz. Allah’a yolculuk bir adýmla baþlar. Önemli olan þeytan ve taðuttan kurtulup o bir adýmý atabilmektir. Býrakalým gerisini en güçlü dost olan Allah yapsýn.

     “Ne mutlu Allah’ýn dostu olmayý gönülden dileyenlere…!”

     “Ne mutlu Allah’ýn dostu olanlara…!”

Allah razý olsun

Burhan AKSU