ESTONYA'DAKİ TÜRK ŞEHİTLİĞİ
RAKVERE TÜRK ŞEHİTLİĞİ
93 Harbi olarak bilinen 1877–78 Osmanlı Rus Harbi sırasında esir düşen 430 askerimizin tutulduğu esir kampında, hastalık ve esaret şartları gibi nedenlerle şehit düşen askerlerimizin anısına yapılmıştır.
LETONYA'DAKİ TÜRK ŞEHİTLİĞİ
CESİS- TURKU KAPI TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Letonya'nın balkenti Riga'nın 100 Km kuzeyindeki Cesis Şehrindeki bir şehitlik olup bu şehitlikte yirmi altı şehidimizn mezarı bulunmaktadır.
Bu şehitlikte yatanlar da 93 Harbi dediğimiz 1977- 1978 Osmanlı Rus Savaşında esir edilip buraya getirilen ve burada başta salgın hastalıklar olmak üzere çeşitli sebeplerden ölen askerlerimizdir. Tabii ki aslında şehit sayımız çok daha fazladır ama ancak bu kadarının mezarına ulaşılmıştır.
Turku= Türk, Kapı ise Letoncada Mezar anlamına geliyormuş.
LİTVANYA'DAKİ TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta bulunan Vingis Park'ta üzerinde haç, siyon yıldızı ve ay yıldız bulunan mezarlar dikkat çekiyor.
Birinci Dünya Savaşı'nda ölen Alman, Macar ve Avusturyalı askerlere ait olduğu söylenen mezarların bir kısmında Yahudiler, bir kısmında ise Hristiyan askerler yatıyor. Mezarlıkta sekiz tane de Türk askerinin kabri var. Bunların mezar taşında ise ay yıldız bulunuyor. Yani burası Türklere özel bir şehitlik değildir aslında.
Vingis Parkı, Vilnius'un en büyük parkı. 1710 yılında baş gösteren veba salgınında hastalığa yakalananları tecrit için kullanılmış. Birinci Dünya Savaşı sırasında ise park Alman, Macar, Avusturyalı ve Türk askerlerine tahsis edilmiş. Mezarların da o dönemden kaldığı bildiriliyor. Uzmanlar, Galiçya Cephesi'nin Kuzey Kolu'nda savaşan üç yüz Osmanlı askeri olduğunu söylüyor. Cephede yaralanan 10 Osmanlı askeri, Almanların kontrolündeki Litvanya'ya götürülüyor. Askerlerin sekiz tanesi burada hayatını kaybediyor. Almanlar, bu askerleri İslami usullere göre defnedip mezarlarına ay yıldız koyuyorlar. Savaştan sonraki yıllarda ise bu mezarların tahrip edildiği biliniyor.
UKRAYNADAKİ TÜRK ŞEHİTLİKLERİ
Türk şehitliklerinin en fazla olduğu gayrimüslim toprağı Litvanya'dır. Bu ülkedeki şehitliklerimiz:
A) SİVASTOPOL ŞEHİTLİĞİ
1853- 1856 Yılları arasında Osmanlı Devleti ile Rusya Arasındaki Kırım Savaşında şehit olan askerlerimiz adına 2004 Yılında yaptırılmış bir şehitlik olup 2005 Yılında şehitlik yakınında bulunan kır kadar şehidimizin naaşı da bu şehitliğe defnedilmiştir.
B) GUTİSKO TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Pudvisoke Köyünde 1917 yılında oluşturulmuş bir şehitliktir. Şehitlikte Galiçya Cephesinde Ruslarla savaşan elli dokuz subayın yattığı mezar taşlarından anlaşılmaktadır.
C) LOPUŞNYA TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Lopuşnya Şehitliği, Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti, müttefikleri Avusturya ve Almanya ile Ruslara karşı Galiçya bölgesinde yapılan muharebelerde şehit olan askerlerimizin defnedildiği yerdir. Şehitlikte bulunan abide üzerinde “Hüve’l-Bakî – 15’nci Kolordu-yı Hümayûn Şühedası Ruhuna Fatiha- Sene 1332 ” ibaresi yazılıdır. Rogatin İlçesi Verhnya Lipitsya Köyünde bulunan şehitlik 1917 yılında yapılmış olup 106 şehit bulunmaktadır. Şehitlik daha sonra restore edilmiştir.
D) VERHNYA- LIPITSYA ŞEHİTLİĞİ
Verhnya Lıpıtsya Şehitliği, Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti ve müttefikleri Avusturya, Almanya ile Ruslara karşı Galiçya bölgesinde yapılan muharebelerde şehit olan askerlerimizin mezarları bulunmaktadır. Verhnya Lıpıtsya köyü civarında bulunan şehitlik yaklaşık yedi metre yüksekliğindeki bir yamacın üzerinde bulunmaktadır. Kırmızı seramik üzerinde beyaz ay yıldız sembolü bulunan bir kitabesi yer almaktadır. Şehitlik 1917 yılında yapılmıştır.
E) MEÇİŞÇİV TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Şehitlik Berejani Meçişçiv Köyünde 1917 yılında yapılmıştır. Galiçya Cephesinde şehit olan askerlerimiz yatmaktadır bu şehitlikte. Ne kadar şehidimizin bu mezarlıkta yattığı bilinmemektedir. Ayrıca Popeliha Tepesi yakınlarındaki şehitlikteki mezarlar da daha sonra Meçişçiv şehitliğine taşınmıştır.
F) PUKİV TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Bu şehitlik de Galiçya Cephesinde şehit olan askerlerimiz anısına 1917 yılında yapılmıştır. Rohanin İlçesi Pukiv Köyünde olan şehitlikte yüz altmış askerimiz yaymaktadır.
Rohatin İlçesi mezarlığında ayrıca özel bir bölümde bir türk şehitliği daha vardır bu şehitlikte de elli dört askerimiz yatmakta olup yine Galiçya Cephesinde çarpışane erlerimizdir bu şehitler.
FRANSA'DAKİ TÜRK ŞEHİTLİĞİ
CARCASSONE TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Batı Avrupa’daki tek Türk Şehitliği, Fransa-Marsilya Başkonsolosluğumuz görev bölgesinde Marsilya’ya yaklaşık 300 km. mesafede, İspanya sınırına yakın Carcassone (Karkasson) şehrindedir. Saint Michel Mezarlığının askeri kısmında, Birinci Dünya Savaşı sırasında müttefik kuvvetlere esir düştükten sonra Fransa’ya getirilen ve 1918 yılında muhtemelen salgın hastalıktan hayatını kaybeden, cenazeleri 1991 ve 1992 yıllarında başka mezarlıklardan nakledilen 10 şehidimiz yatmaktadır.
Söz konusu şehitlerimizden, 2 askerimizin Mart 1919, 6 askerimizin Ekim 1918, diğer 2 askerimizin Kasım 1918 tarihlerinde hayatlarını kaybettikleri bilinmekte, ancak ölüm ilmuhaberlerinde ölüm nedenlerine ilişkin herhangi bir bilgi yer almamaktadır.
Şehitlerimizin mezarları, 2007 yılında Genelkurmay Başkanlığımız tarafından “Şehitlik” statüsüne alınmıştır. Bunu takiben, Lozan Anlaşması’nın Türk şehitlerin yattığı yerlerde, mezar anıt ve benzeri yapıların inşasına izin veren hükmü uyarınca Saint Michel mezarlığında bir anıt inşa edilmesi amacıyla Devletimiz ve Fransız resmi makamları arasında temaslar sürmektedir.
Varlıklarından ancak 1991- 1992 yılında haberdar olduğumuz, 2007 yılında ancak kemiklerini toplayarak hepsini bir mezarlığa naklettipimiz şehitler için halen 1923 yılında imzalanmış olan Lozan Antlasının ilgili hükümleri de çok açık olmasına rağmen bir anıt yapılamamış olması üzücüdür.
GÜNEY KORE 'DEKİ TÜRK ŞEHİTLİĞİ
PUSAN TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Kore Savaşı'nda (25 Haziran 1950 – 27 Temmuz 1953) ölen 6 ayrı yerde gömülü Birlemiş Milletler askerleri, Birleşmiş Milletler Komiyosnu'nca 18 Ocak 1951'de kurulan Tanggok Mezarlığı'nda bir araya getirilmiştir. 3 bölgeden oluşan mezarlığın birinci bölgesinde, savaşa katılan ülkelerin kayıpları için sembolik bir mezar ve ülkelerin bayrakları bulunmaktadır. Buradaki Türk mezarının numarası 6'dır. İkinci bölgede idari tesisler, ibadethane, üçüncü bölgede ise mezarlıklar yer almaktadır.
RESİMLER:
1-2-ESTONYA-RAKVERE TÜRK ŞEHİTLİĞİ
3-4 LETONYA-CESİS- TURKU KAPI TÜRK ŞEHİTLİĞİ
5- LİTVANYA-VİLNİUS PARK TÜRK ŞEHİTLİĞİ
6- UKRAYNA- SİVASTOPOL ŞEHİRLİĞİ
7- UKRAYNA GUTİSKO TÜRK ŞEHJİTLİĞİ
8- UKRAYNA - LOPUŞNYA TÜRK ŞEHİTLİĞİ
9- UKRAYNA - VERHNYA- LIPITSYA ŞEHİTLİĞİ
10- UKRAYNA - MEÇİŞÇİV TÜRK ŞEHİTLİĞİ
11- UKRAYNA- PUKİV TÜRK ŞEHİTLİĞİ
12- UKRAYNA- ROHATİN TÜRK ŞEHİTLİĞİ
13- FRANSA- CARCASSONE TÜRK ŞEHİTLİĞİ
14- GÜNEY KORE - PUSAN TÜRK ŞEHİTLİĞİ