TEKERRÜR EDEN TARÝH-10. BÖLÜM—KIZIL SULTAN

II. Abdülhamit tahta geçtiði andan itibaren Osmanlý Devletinde ve iliþkili olduðu her devlette, toplulukta hangi açýdan bakarsanýz bakýn bir canlanma baþlamýþtý. Meþrutiyet yönetiminden tekrar mutlakýyete geçtiði, anayasayý rafa kaldýrdýðý günden itibaren Devlet-i Aliyenin her köþesinde her bucaðýnda bir canlanma baþlamýþtý.

Mesela ta Abdülaziz döneminde baþlamýþ olan ‘’Hürriyet, eþitlik, adalet, kardeþlik ‘’ Ýsteklileri meþrutiyetin kaldýrýlmasýyla   canlanmýþtý.

Berlin Antlaþmasýndan sonra Ermeniler canlanmýþtý mesela... Bu dönemde 1885 de Van’da Armenekan, Cevevre’de 1887 de Hýnçak ve Tiflis’te 1890 da Taþnak örgütleri kurulmuþtu ve bu örgütler tabii ki Osmanlý Devletinin varlýðýnýn bekasý için kurulmuyordu.

Balkanlardaki canlanmayý söylemeye gerek yok. Yunan, Bulgar, Sýrp, Makedon, Romen, cemi-i cümlesi daha bir canlanmýþtý.

Ýngiltere acayip þekilde canlanmýþtý, zira Osmanlý Devleti, 1870 de milli birliðini kurup güçlü bir devlet olarak sömürge yarýþýna dalmak isteyen Almanya ile dirsek temasýna baþlamýþtý. Artýk Osmanlý Devletinin güçsüz bir devlet olarak varlýðýný sürdürmesini istemek mümkün olmadýðýna göre parçalanmasýnda bir mahsur yoktu. O halde her türlü mel’aneti canlandýrmasý gerekiyordu.

Rusya daha bir canlanmýþtý çünkü öyle görülüyordu ki artýk Ýngiltere, yoluna taþ koymayacaktý.

Avusturya- Macaristan canlanmýþtý. O da ‘’ Balkan topraklarýný Ruslara kaptýracaðýma ben kapayým. O halde daha canlý olmam lazým.’’ Diyordu.

Her ne kadar fotoðraflarda kambur, bitkin, oldukça yorgun bir insan gibi görünse de II. Abdülhamit o yakýþýklý dedesi II. Mahmut’dan, Avrupai bir görünüþe sahip babasý Abdülmecit’ten, pehlivan amcasý Abdülaziz’den ve tahtýn hali hazýrdaki diðer varisleri olan kardeþleri Murat, Reþat ve Vahdettin’den çok daha canlýydý ve elinden geldiðince, gücünün yettiðince ve içinde bulunduðu þartlar elverdiðince devleti de canlandýrmaya çalýþmaktaydý.

Ýsyanlar, ihtilaller, savaþlar, politik boðuþmalar, aleyhine yazýlan-çizilen onca yazý ve bir taraftan da Duyun-u Umumiye gibi bir belanýn içinde olmasýna raðmen bu belalardan kurtulmak için öncelikle cehaletle mücadele etmesi gerektiðini çok iyi biliyordu. O bakýmdan tüm bu bela ve musibetler içinde okul açmak onun birinci hedefi oldu.

Bu baðlamda ilköðretimi mecburi kýlmakla iþe baþladý II. Abdülhamit. Bunu 1876 Kanunu-u Esasisine bir madde olarak þöyle yerleþtirdi : “Osmanlý efradýnýn kaffeince tahsil-i maarifin birinci mertebesi mecburi olacak ve bunun deracatý ve teferruatý nizam-ý mahsus ile tayin kýlýnacaktýr”

II. Abdülhamit döneminde sade okullarýn sayýsýndaki artýþ bile onun eðitim öðretime ne kadar önem verdiðini göstermektedir. Mesela onun döneminde Sayýlarý  200 olan iptidaîlerin( ilk okullar ) sayýsý 5000 civarýna, Rüþtiyelerin( Ortaokul) sayýlarý 250 den 600 e, Ýdâdîlerin( Lise ) sayýsý 4 den 32 ye çýkmýþtýr. Bu tabii ki koskoca Osmanlý Devleti için yeterli deðildir ama kendisinden önceki deönemlerle kýyaslandýðýnda muazzam bir geliþmedir.

Bu saydýklarým dýþýnda:  Deniz Mühendis Okulu, Askeri Týp Okulu (GATA’nýn atasý), Kuleli Askeri okulu, Mekteb-i Harbiyeler (Harp Okullarý yani) ,Askeri Baytar Okulu, Kurmay Okulu, Mekteb-i Mülkiye (Siyasal Bilgiler Fak.), Mekteb-i Týbbýye-i (Marmara Ünv.Týp Fak.), Mekteb-i Hukuk, Ziraat ve Baytar Mektebi, Hendese-i Mülkiye (Yüksek mühendis okulu), Daarül Muallim-i Adliye (Yüksek Adalet Okulu), Maliye-i Mekteb-i Ali (Yüksek Ticaret Okulu), Ticaret-i Bahriye (Deniz Ticaret Okulu), Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel sanatlar fak.), Hamidiye Ticaret Mektebi (Ýktisadi ve Ticari ilimler akademisi), Aþiret Mektebi (Osmanlýlýk fikrini yaymak için), Bursa’da Ýpekböcekçiliði okulu, Dilsiz ve Âmâ Okulu, Baðcýlýk ve Aþýcýlýk Okulu, Orman ve Madencilik Okulu, Polis Okulu onun tarafýndan kurulmuþtur.

Tüm bunlarýn dýþýnda daha önce de belirttiðim gibi demiryollarý ve fabrikalar...Beykoz ve Kaðýthane kaðýt fabrikasýndan, Yýldýz Çini fabrikasýna, Hereke dokuma fabrikasýndan Yedikule Havagazý fabrikasýna kadar kurulan yeni fabrikalar...

Bayezýt kütüphanesinin açýlmasý, Darü’laceze’nin açýlmasý, Þiþli Etfal hastanesinin açýlmasý...Saymakla bitecek deðildi onun zamanýndaki yenilikler ve geliþmeler. Üstelik oldukça dindar olmakla beraber yüzü batýya dönük bir padiþahtý. Kendi evlatlarýna bile piyano eðitimi aldýrýyordu. Onun zamanýnda ilk kez 15 orta okulda karma eðitim ( kýz- erkek karýþýk ) yapýlmýþtý. Kimi devlet okullarýnda ama özellikle özel okullarda kýz öðrencilere verilen eðitime bakýyordu, baþlarýnýn açýk mý kapalý mý olduðuna deðil...

II. Abdülhamit, ülkede bu faaliyetleriyle ( ki buraya yarýsýný bile almadým ) devlete yeniden canlýlýk kazandýrmaya çalýþýrken öte taraftan da artýk Ýngiltere, Fransa ve Rusya gibi devletlere güvenilemeyeceðini ama dünyada sap gibi yalnýz yaþamanýn da mümkün olmadýðýný iyi bildiðinden, bir müddettir Osmanlý Devleti ile flört etmeye çalýþan Almanya’ya göz kýrpmaya baþladý.

Bundan böyle artýk ‘’ Denge Politikasý’’ Uygulayacaktý. Yani Avrupalý büyük devletlerin Osmanlý Devleti üzerindeki birbirleriyle çatýþan emellerini Osmanlý Devletini ayakta tutmak için kullanacaktý. Bunun için de duruma göre ‘’Alman bizim dostumuz, feda olsun postumuz.’’ Diyecek; duruma göre de ‘’ Ýngiltere dostumuz, feda olsun postumuz.’’ Günümüzde olduðu gibi yani. ABD ile dost iken Rusya’ya‘’ Senin savaþ uçaðýn nasýl benim sýnýrýmdan bir santim içeri girer ulan. Aha da iþte böyle indiririm’’ Demek, ABD, pkk ya beþ bin týr silah yardýmý yapýp bir de Kudüs’ü Ýsrail’in baþkenti ilan edince Rusya’nýn koluna girip ‘’ Haddini bil Amerika!’’ Diye postayý koymak.

1882 de Alman Askeri Reform Heyetinin göreve baþlamasý, 1885 yýlýnda bu heyetin baþýna Von der Goltz’un getirilmesi Avrupayý ( Tabii ki özellikle Ýngiltere’yi) tedirgin ediyordu. Bu arada Osmanlý padiþahý hedefi büyütmüþ, taaa Japon Ýmparatoru ile dahi kanka olmaya çalýþýyordu. Hatta dönüþ yolunda bir fýrtýnaya kapýlýp batsa bile Ertuðrul Fýrkateyni 1889 yýlýnda Japon Ýmparatoru Meiji’ye Osmanlý Sultaný II. Abdülhamit’ten pek çok hediye taþýmýþ, böylece Türk- Japon dostluðu baþlamýþtý.

Velhasýlýkelam Avrupa nazarýnda II. Abdülhamit çizmeyi aþmaktaydý. Efendi efendi tahtýnda oturup ‘’ Gülelim eðlenelim kâm alalým dünyadan.’’ Demiyor tam tersine ‘’ Ne gülmesi, ne eðlenmesi. Bundan sonra tasarruf yapacaðýz. Her kes yerli malý kullansýn.’’ Diyordu.( Yýldýz Sarayý gibi bir israfý bizzat kendisi yaptýrmýþ olsa da...) Dahasý adamýn abdestsiz adým atmadýðý söyleniyordu ki bu lehine artý puan demekti. Yani devrilmesi zor olabilirdi. Zira Anadolu halký her zaman dindar hükümdarlarý severdi.

1889 da Ertuðrul fýrkateyni yurt dýþýna giderken ayný yýl yurt dýþýndan oldukça aziz (!) bir misafir geldi. ( Aziz diyorum zira ona daha sonralarý Hacý Wilhelm bile dedik. ) Evet  Alman Ýmparatoru Wilhelm Ýstanbul’a geldi.Bunun ayrýntýlarýna fazla girmeyeceðim ama hemen peþinden  Anadolu-Osmanlý Demiryolu Anonim Þirketi kurulmasý, Genel Müdürlüðe Otto von Kühlmann'ýn getirilmesi, Ýngiltere Kraliçesi Victoria’nýn sinirlerini zýplattý. Osmanlýya haddini bildirmesi gerekiyordu. 1890 da Bulgaristan ve Makedonya’da olduðu gibi doðuda da Ermeni çeteleri faaliyetlerini arttýrdýlar.

Osmanlý Devleti Ýngiltere’yý gýcýk etmeye devam etti. Mesela Selanik-Manastýr hattýnýn imtiyazýnýn Deutsche Bank'a baðlý bir Alman grubu adýna hareket eden M. Alfred Kaulla'ya verdiði gibi 1891 de  Ermeni çetelerine karþý Hamidiye Alaylarýný kurdu. Böylece 1894 yýlýna gelindi.

1894 yýlýnda Ýstanbul’da büyük bir deprem oldu ama asýl deprem Güneydoðuda yaþandý. Bu tarihte Sason’da Ermeniler ayaklandý. Aslýnda bu, Sason Ermenilerinin ayaklanmasý deðildi. Ýsyaný çýkaranlar Rusya’dan gelmiþ olan Taþnak çeteleriydi. Rus Ermenileri ve Türk Ermenilerinin sýnýrlardan serbestçe geçme hakký olduðundan Rusya’dan Sason’a gelen Taþnak Çeteleri burada Türk Ermenileri isyana teþvik ettiler, onlardan yeterli desteði göremeyince de bizzat kendileri ve çok az sayýdaki destekçileri ile Sason ve köylerinde katliam yaptýlar.

Burada dikkat etmek lazým. Sason’da o tarihlerde kimler yaþýyor? Kürtler ve Ermeniler. Peki Ermeniler kimleri katletti? Kürtleri elbette. O halde bugün sözde Kürt davasýnýn temsilcisi olduðunu iddia eden pkk terör örgütü üyelerinin önemli bir bölümünün Ermeni olmasýný, örgütün Ermeni seviciliðini nasýl izah edebiliriz?

Evet, devlet tabii ki bu isyana sessiz kalmadý. Hamidiye alaylarý da boþuna, süs olsun diye kurulmamýþtý. Ýsyan ne kadar sert olduysa isyaný bastýrmak da o denli sert oldu ve ne yazýk ki arada isyaný asla benimsemeyen Ermeniler de kaynadý.

Ýþte bu isyan bir anda Avrupanýn ve basýnýnýn en büyük sorunu, dillendirdiði mesele haline geldi. Amiyane tabirle ‘’ Allah’ýn bile unuttuðu ‘’ Sason, bir anda Avrupanýn en önemli gündem maddesi haline geldi ve iþte bu isyandan hemen sonra Avrupa artýk II. Abdülhamit’e ‘’ Diktatör ‘’ Demeye, onu artýk  gazete ve dergilerinde ‘’ Kýzýl Sultan ‘’ Olarak anmaya baþladý. Ancak, Sultan’a, diktatör, kýzýl sultan, hatta daha aðýr hitaplarda bulunanlar sadece Avrupa deðildi. Kendi ülkesindeki Türklerden bile ona ‘’Pinti Hamit, Sefil Baykuþ, Gölgesinden Korkan Ödlek.’’ Diyenler olduðu gibi onu ‘’Kýzýl Sultan’’ Olarak görenler hiç de azýmsanmayacak kadar çoktu. ( 14. Fotoðraf ile ilgili açýklamamý da mutlaka okuyun. )