Yazd��m bu yaz� dizisinin Atat�rk'le ne ilgisi oldu�u sorulmu� bir okur taraf�ndan. �lk iki b�l�mden anlamam�� olanlar�n dahi - �ayet okurlarsa, okuyarak yorum yaparlarsa- bu b�l�m� okuduklar� takdirde anlayacaklar�n� �mid ederek ''Bismillah'' Deyip ba�l�yorum.

Erzurum kongresinde Mustafa Kemal'in ba��n� a�r�tan, can�n� s�kan ancak Milli M�cadelede yan�nda g�rmek istedi�i arkada�lar�n� kaybetmemek ad�na yumu�ak bir �slupla ge�i�tirilen yani hem manda isteyenleri hem de kar�� olanlar� tatmin edecek olan 7. Madde ile Manda konusu bir s�reli�ine g�ndemden uzak tutulmaya �al��lm��t� ama Mustafa Kemal �zerindeki bask�lar devam ediyordu ne yaz�k ki.

Erzurum Kongresi 7 A�ustos 1919 da kararlar�n� alm��, yani kongre sona ermi�ti ama maalesef manda konusu halen hem de �srarla devam ediyordu. Nitekim 10 A�ustos 1919 da Halide Edip, �stanbul'dan Mustafa Kemal'e bir telgraf g�ndererek "Biz �stanbul'da kendimiz i�in b�t�n eski ve yeni T�rkiye s�n�rlar�n� kapsamak �zere ge�ici bir Amerikan g�d�m�n�, katlan�labilir k�t� durum olarak g�r�yoruz" diyordu.

Karakol Cemiyeti Kurucular�ndan Kara Vas�f Bey ve daha pek �ok arkada�� da bu g�r��teydiler ve Mustafa Kemal'e do�rudan ya da dolayl� yollardan ula�t�rd�klar� telgraflarda Amerikal�lar gitmeden bir an �nce Sivas Kongresinin ba�lat�lmas�n� ve kongrede en katlan�labilir durum olan Amerikan Yard�m�n�n ve mandas�n�n istenmesini talep ediyorlard�.

Mustafa Kemal bu istekler kar��s�nda Kaz�mBey( Karabekir )ve Rauf Bey( Orbay) ile bir toplant� yapt� ve ��yle bir karar al�nd�: ''Gerekli olmad�k�a hi� bir manda kabul edilmeyecek. Ancak, her t�rl� direni� g�c� yitirilirse bir manda d��n�lebilir.''

Yani Mustafa Kemal, a��k a��k '' Hen�z �lmedik. Biz bize yeteriz'' Diyordu ama dahas�n� da dedi. Hem de gayet a��k ve net bir bi�imde:

Ayn� g�nlerde Mustafa Kemal yine manda konusunda �srarl� olan �anakkale M�stahkem Mevki Komutan� Albay �evket Beye ''ECNEB�LERE KAR�I DALKAVUKLUK VE R�YAKARLIK H�� B�R FAYDA VERMEZ Bilakis bunlar aleyhimize geli�ir. Ancak mali ve siyasi �nlemlerle durum de�i�tirilebilir. Yabanc� d��manlar�m�z� medeniyet alemi kar��s�nda te�hir en etkili ve sa�lam bir siyasettir. �stanbul'daki yabanc� i�galinin zararl� propagandas�n�n bu hakikati g�rme�e mani oldu�u ��phesizdir. Durumu s�kunetle m�talaa buyurman�z�, VATAN VE M�LLET ��N PEK ZARARLI OLAN BU ECNEB� KORKUSU F�KR�N� K�K�NDEN S�K�P ATMA�A �HT�MAM BUYURULMASINI �NEMLE R�CA EDER�M'' Diye telgraf g�ndermi�ti.[ Cumhurba�kanl�� Atat�rk Ar�ivi, A. III., D. 14, F. 62. ]

Ayn� �ekilde 25 A�ustos 1919 da kendisine '' Pa�am ! Bu manda meselesi S�vas'ta bizi �ok �zecek ve yoracak'' Diyen Mazhar M�fit Bey'e ( Kansu ) cevaben "Ahmaklar, memleketi Amerikan mandas�na, �ngiliz himayesine terketmekle kurtulacak san�yorlar. Kendi rahatlar�n� temin etmek i�in b�t�n bir vatan�, tarih boyunca devam edip gelen T�rk istikl�lini feda ediyorlar." [Mazhar M�fit Kansu- Erzurum'dan �l�m�ne Kadar Atat�rk'le Beraber ]

*********

4 Eyl�l 1919 da �al��malar�na ba�layan Sivas Kongresinin Ba�kanl��na Mustafa Kemal, ikinci ba�kanl��na �smail Faz�l Pa�a ve Rauf Bey ( Orbay) getirilmi�lerdi.

Kongrenin ��nc� g�n�nde �smail Faz�l Pa�a kongreye bir �nerge sundu. Bu �nergede iki �ey isteniyordu: 1- Kapat�lm�� olan Osmanl� Parlamentosunun yeniden a��lmas� ( Ki bu Mustafa Kemal'in de mutlak sutette istedi�i bir �eydi. ) 2- Yabanc� bir devletin ( �zellikle Amerika'n�n ) yard�m�n�n sa�lanmas�

Kongre ba�kan� Mustafa Kemal, manda konusunda s�z alarak k�sa ve �z olarak '' Bu mesele bo�una tart��t��m�z bir meseledir zira Amerika bizi mandas� alt�na almak istemiyor ve bunu da hi� bir zaman istemeyecektir'' Dedi ve heyet �yelerinin manda konusunu kendi aralar�nda g�r��meleri i�in oturuma on dakika ara verdi.

Daha sonraki oturumda s�z alan Kara Vas�f Bey k�saca: '' Biz prensip olarak manday� kabul edelim, bunun �artlar�n� sonra belirleriz.'' Dedi.

Macit Bey: ''Mesele bundan sonra yaln�z ya�ayabilecek miyiz ya�amayacak m�y�z meselesidir. Mandadan ne anl�yoruz? Mandaterlerle ne surette g�r��ece�iz? Mandeter olarak hangi devleti kabul edece�iz?'' Dedi.

Mustafa Kemal bu iki konu�madan sonra kongrede iki g�r��n ortaya ��kt��n�, Birincisinin Devletin i� ve d�� ba��ms�zl��ndan vazge�memesi. �kincisi de, devlet ve milletin yabanc� devletlerin zararl� bask�lar�na kar�� yard�m ve deste�ine ihtiya� duyup duymad�� oldu�unu belirterek bu g�r��lerin �nce teklif komisyonuna, oradan da kongreye sunulmas� gerekti�ini s�yledi ve ekledi : HER HALDE �� VE DI� �ST�KLAL�M�Z� Y�T�RMEK �STEM�YORUZ''

S�vas Kongresinde Tam Ba��ms�zl�ktan yana olanlar da vard�. Bunlardan biri olan Hoca Raif Efendi uzun bir konu�ma yapt� ve �zetle T�rk Milletinin hedefinin tam ba��ms�zl�k oldu�unu, herhangi bir milletin boyunduru�una girmek olmad��n� s�yledi.

Kongrenin en ilgin� konu�mas�n� ileride Milli M�cadeleye en b�y�k katk�lar� olacak olan pa�alardan Refet Bey( Bele) yapt�. Refet Bele �zetle '' Uzun uzun Amerikan Mandas�n� kabul etmenin ba��ms�zl��m�z� yitirmek anlaman�a gelmedi�ini anlatt�ktan sonra Amerikan mandas�n�n bizi asl�nda �ngiliz mandas�ndan kurtard��n�, insan haklar�na sayg�l� olan Amerikan mandas�n� kabul etmenin k�t�n�n en iyisi oldu�unu savundu.

9 Eyl�l 1919 daki kongre meclisinde ilk konu�may� alan Rauf Bey �zetle mandan�n ba��ms�zl�� yok edece�ini s�yledi ama bir d�� destek olmadan milli m�cadeleyi zafere ula�t�rman�n da m�mk�n olmad��n� belirterek '' Mesele bu d�s yard�m�n hangi devletten sa�lanaca�� meselesidir. Erzurum Kongresi kararlar�n�n 7. Maddesi ile bu a��k�a ortaya konmam��t�r. Bunun ad�n� koyal�m ve Amerika diyelim.'' Dedi.

Rauf Bey daha sonra bir �neride bulundu.

''Amerika'da y�llardan beri aleyhimizde yap�lmakta olan propagandan�n etkisini gidermek i�in T�rkiye'de incelemeler yapacak bir heyetin Amerikan Kongresinden davet edilmesini teklif ediyorum.''

Kongre Ba�kan� Mustafa Kemal, bu �neriyi oya sundu ve Sivas Kongresi kat�l�mc�lar� taraf�ndan kabul edildi teklif.

Tabii ki biraz garibinize gitmi�tir b�yle bir teklifin Mustafa Kemal taraf�ndan oya sunulmas� ve heyetin de oy �oklu�u( Hatta Mustafa Kemal'in daha sonraki ifadesiyle oy birli�i ile) ile kabul etmi� olmas�. Ama i�in i�inde i� vard�. Mustafa Kemal fark� da buradayd� zaten.

9 Eyl�l 1919 da alt�nda Mustafa Kemal'in ve di�er ba�kanl�k divan� �yelerinin imzalar� olan mektup ABD senatosuna g�nderildi.

Peki ne yaz�yordu o mektupta?

�unlar yaz�yordu:

Amerika Birle�ik Devletleri Ayan Meclisi Ba�kanl��na

Rumeli ve Anadolu'nun t�m M�sl�man halk�n� temsil eden ve Osmanl� �mparatorlu�u'nun Anadolu ve Rumeli'deki t�m illerinin temsilcilerinden olu�an Sivas mill� Kongresi 4 eyl�l 1919'da toplanm��t�r. Ama�, �lke halk�n�n �o�unlu�unun isteklerini yerine getirmek, t�m az�nl�klar� koruma alt�nda bulundurmak, t�m vatanda�lara can, mal ve adalet g�vencesi sa�lamakt�r.

Sivas mill� kongresi, Osmanl� Devleti'ni olu�turan toplulu�un �o�unlu�unun isteklerini belirten bir karar� 9 eyl�l 1919 g�n� oy birli�iyle kabul etmi�tir. Bu karar�n i�erdi�i ilkeler; Sivas kongresi'nin, da��lmadan �nce �yeleri aras�ndan se�ece�i merkez komitesinin ve Osmanl� Devleti s�n�rlar� i�indeki di�er alt �rg�tlerinin gelecekteki tutumlar�na rehber olacakt�r.

�zlenecek siyasetle ilgili olan bu karar gere�i, Sivas mill� kongresi, Amerika Birle�ik Devletleri �yan meclisi'nden �u ricada bulunmay� yine oy birli�iyle kararla�t�rm��t�r: �yelerinizden olu�an bir komiteyi Osmanl� Devleti'nin her k��esine g�ndermenizi diliyoruz. Bu komite, a��k ve tarafs�z bir g�r��le Osmanl� Devleti'nde uygulama h�linde olan durumu ve ko�ullar� incelemelidir. B�yle bir inceleme, Osmanl� Devleti'ne n�fusun ve topraklar�n yazg�s� hakk�nda yap�lacak bir bar�� anla�mas�na g�re keyf� kararlar al�nmas�na meydan verilmeden yap�lmal�d�r.''

Sivas mill� kongresi ad�na ba�kan: Mustafa Kemal Pa�a,

Ba�kan vekili: H�seyin Rauf bey,

�kinci ba�kan vekili: Emekli gn. �smail Faz�l,

K�tip: �smail Hami,

K�tip: M.��kr�

�smi laz�m de�il baz� tarih�ilere ( daha do�rusu g�zlerini kapat�p tarih yazanlara ) g�re bu mektup a��ktan a��a Amerikan mandas�n� istemekti. Ama g�r�ld�� gibi mektupta manda kelimesi asla ge�memektedir.

Yine de ABD den bir heyetin �lkemize gelip incelemelerde bulunmas�, Osmanl� Devletinin yazg�s� ile ilgili raporlar haz�rlamas� milli istiklal ile uyu�uyor muydu?

��in p�f noktas� da zaten oras�yd�. En ba��ndan beri ''Tam �stiklal '' Diyen Mustafa Kemal nas�l olmu� da b�yle bir mektubun alt�na imza atm��t�?

Bu mektubun do�urdu�u sonucun Amerika'y� manda fikrinden vazge�irmek oldu�unu, b�ylece T�rkiye'deki Wilsoncular�n �ok �nemli bir b�l�m�n�n �aresiz seslerini kesip t�m varl�klar�yla tam ba��ms�zl�k i�in m�cadele ettiklerini s�yleyeyim �imdilik. ( Evet, �ok b�y�k bir k�sm� manda d��ncesinden vazge�ti. �ok az bir k�sm� ise �ngiliz mandas�na d�nd�.)

Evet, Bu mektup asl�nda �ok �ok �nemli sonu�lar do�urdu bizim i�in.

�er gibi g�r�nenden �ok �nemli hay�rlar ��kt�...

Gelecek b�l�mde de onlar� anlatarak noktay� koyal�m.

RES�MLER:

1- 9 Eyl�l 1919 da Sivas'tan ABD senatosuna g�nderilen mektup
2- Sivas Kongresi g�nlerinde �� milli kahraman: ( Soldan sa�a ) Bekir Sami Bey, Mustafa Kemal Atat�rk, Rauf Orbay
3- Yaz�m�n bir yerinde kaynak olarak g�sterdi�im Mazhar M�fit Kansu'nun Kitab�

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Mustafa Kemal Fark�--3. B�l�m--''ecnebilere Kar�� Dalkavukluk Ve Riyakarl�k Hi� ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 29.08.2019 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.