Roma Ýmparatorluðu’nun hayalini kuran Benito Mussollini, faþizm sözcüðünü, Romanýn gücünün simgesi fasces’ten (ucunda balta bulunan çubuk demeti) almýþtýr. Faþizm sözcüðünün isim babasý, Mussolini’dir.
    Sosyalist gelenekten gelen Mussolini, Birinci Paylaþým Savaþý’nýn sonunda Ýtalya’da Ulusal Faþist Partiyi kurduktan sonra güçlenmiþ ve  1922 yýlýnda 26000 militaný ile Milano’dan Roma’ya yürüyeceði tehdidiyle, bir bakýma zor kullanarak yönetimi ele geçirmiþtir. Böylece Ýtalya’da Duce (Lider) dönemi baþlýyor.
    Mussolini faþizmi, faþist parti dýþýndaki tüm partileri, sendikalarý, sivil toplum örgütlerini, muhalif gazeteleri kapatarak Ýtalya’da bütün muhalifleri susturuyor.     Dýþarýda ise; Libya’ya, Etiyopya’ ya asker çýkararak yayýlmacý niyetini belli ediyor.
    Ýkinci Paylaþým Savaþý’nda da Almanya safýnda savaþýp Adolf  Hitler ile birlikte, dünyayý cehenneme çevirdikten sonra, 1945 yýlýnda yenilince her ikisi de hemen ayný sonu paylaþýyor. Mussolini, 400.000 (dört yüz bin)  insanýn öldürülmesinden suçlu bulunuyor ve vurularak idam ediliyor. Hitler ise sadece Yahudilerden altý milyon Ýnsaný getto’larda (Yahudi toplama kamplarý),  gaz odalarýnda öldürerek soykýrým yapýyor. Savaþý kaybedince siyanürle intihar ediyor. Onlardan geriye, enkaz haline getirilmiþ ülkeler ile faþizm ideolojisi kalýyor.
    Faþizm, yirminci yüzyýlýn ideolojisidir. Giovanni Gentile (Ýtalyan filozof), bu ideoloji ile ilgili düþüncelerini yazýyor, Musolini de onayladýktan sonra 1932 yýlýnda yayýmlanýyor.
    Faþizm, Ýtalya kaynaklý olsa da baþta Almanya olmak üzere bütün dünyayý etkilemiþtir, etkisini sürdürmeye devam etmektedir.
    Faþist Ýdeolojisinden de kýsaca söz edelim. Faþist ideoloji, devletten yanadýr. Devletle uyum içinde olan insandan yanadýr. Liberalizme karþýdýr. Çünkü liberalizm, bireyin özgürlüðünü, dolayýsýyla piyasa ekonomisini savunur, özel teþebbüsü sýnýrlayan devleti reddeder.
    Oysa faþizme göre her þey devlettedir. Devletin dýþýnda insani hiçbir þeyin deðeri yoktur. Devletin dýþýnda ne bireyler, ne sýnýflar, ne sendikalar, ne partiler var olabilir.
    Faþist devlet sýnýflarýn birliðini savunur. O yüzden sosyalizme karþýdýr. Anti komünisttir. Ýnsanlarý, yasalar karþýsýnda görece eþit ve bir arada tutan demokrasiye de karþýdýr.
    Faþist devlet, insan hayatýnýn (gerek düþünce gerek eylem)  her halini kontrolü altýna alýr.
    Faþist devlette, lidere baðlýlýk, devlete baðlýlýk, milliyetçilik, hatta Nazizm’de olduðu gibi, ýrkçýlýk ön plandadýr.
    Kýsaca faþist devlet; totaliter, baskýcý, militarist, yayýlmacý ve anti demokratiktir.
    Günümüzde hiçbir devlette adý faþist olan parti yoktur. Ne var ki hemen her devlette, uygulamalarýyla, faþist diktatörler var olmuþtur, var olmaya da devam etmektedirler.
    Faþist diktatörler, Mussolini ve Hitler gibi demokrasinin görece özgürlük alanýnda geliþip seçimle iktidara gelirler, Halkýn bir kýsmýný da hamaset ve yalanla yedekleyerek diktatörlüklerini sürdürürler.
    Bunlarýn dýþýnda, Kenan Evren örneðinde olduðu gibi askeri diktatörlükler de vardýr. Ne var ki askeri diktatörlüklerde, diktatörün halk desteði yoktur.
    Faþist diktatörlüklerin içerdeki gücü, polis gücüdür. Söylemleri hamaset ve yalandýr. Uygulamalarý: muhaliflerine baský, zulüm ve katliamdýr. Askeri güç (militarizm) üstünden, tabir yerindeyse, savaþ tamtamlarý çalarlar. Savaþý kutsarlar.
    Hiç kimse kendisini faþist olarak deðerlendirmez. Çünkü faþizm, özellikle Ýkinci Paylaþým Savaþý’ndan sonra insana, doðaya, topyekûn dünyaya verdiði zararlar sebebiyle, lanetlenmiþ bir ideolojidir. Faþist düþünce, kiþinin beynini örümcek aðý gibi sararak önce kiþiye egemen olur. O kiþi, politikacý ise düþüncelerini uygulayabilmek için güçlenmesi gerektiðini bilir. Güçlenmek için de toplumun desteðine ihtiyacý vardýr. Bu yüzden hamaset yapar, yalan söyler.
    Kendisine yalan söyleyen, herkese yalan söyler.
Toplumun, en azýndan bir bölümünün, desteðini alarak iktidara yürür. Ýktidarý ele geçirince de faþist uygulamalarý yavaþ ama kararlý bir þekilde yönetim biçimi haline getirir.
Yazýmý þöyle sonlandýrmak istiyorum.
Faþizm yalan ile kandýramadýklarýný korku ile sindirir.
Korkularýný yenemeyen toplumlar,  faþizmin kurbanlarýdýrlar.


------------------------------------------ Tahir Eker