Demokrasi, yönetim ve sivil toplum anlayýþýmýz

    “Yarým doktor candan, yarým hatip imandan eder” misali nice deðerlerimiz var ki,

yarýmlýða, hiçliðe ve noksanlýða terk edilmiþtir. Bu anlamda zemin noksan ve kusurlu,

gözlem ve sorular da yanlýþ olunca; doðru bir istikamet tayini mümkün deðildir.

     Bu yazýmda sivil toplum kuruluþlarý, yasal zemini, devletle iliþkileri, üyelerin konumu ve yapýlanma sorunlarý üzerinde duracaðým. Yasal statü, yetki, sorumluluk ve ödevler o kadar karmaþýk bir hal almýþ ki, topraðý tahlil edip, besleyip, nadasa býrakmadan verim almak ne kadar zor ise, bu tür toplumsal yapýlarý, algý ve zihniyeti tamir de o kadar zordur.

     Sivil toplum kuruluþlarý, sivil toplum örgütleri ve gönüllü kuruluþlar diye anýlan dernek, cemiyet, vakýf, birlik, federasyon, konfederasyon, grup, hareket, platform ve inisiyatiflere
üçüncü Sektör denir. Birincisi Kamu sektörü, ikincisi ise özel sektördür.

     Sivil toplum kuruluþlarý; yasal, þeffaf, özgür, demokratik, katýlýmcý, çoðulcu olmalý,

seçme ve seçilme hakký olan tüm üyelerin haklarý da eþit olmalýdýr.

“Platform, grup, inisiyatif, hareket” kimliði altýnda oluþan topluluklarýn yasal bir tüzük zorunluluðu olmasa da, þeffaflýk, denetlenebilirlik, güvenilirlik, eþit hak ve sorumluluðun yerleþmesi açýsýndan

birlikte hazýrlanýlan bir iþleyiþ tüzüðü olmasýnda fayda vardýr.

Bunun yanýnda her yasal tüzüðü olan birlikteliði de sivil toplum örgütü olarak nitelendirmek mümkün deðildir.

     Sivil toplum, kamunun alternatifi, rakibi, düþmaný, yedeði ve paraleli deðildir.

Kamu sektörüne, toplumsal iþleyiþte yardýmcý, destekçi, yol gösterici, denetleyici, tamamlayýcý bir ruhla hareket etmelidirler.

     Sivil toplum anlayýþý, geliþmekte olan toplumlarda istismara uðramýþ sosyal bir deðerdir.

Meslek birlikleri, odalar, barolarý, yarý sivil toplum örgütü olarak kabul edebiliriz.

Çünkü kanunla zorunlu olarak kurulmuþtur, bu kuruluþlarla üye olmak zorunludur.

Üyelikten ayrýlanýn mesleðini resmen icra etmesi mümkün deðildir. Doyasýyla bu kuruluþlarda üretilebilecek olan öneri, tavýr ve fikrin tam hür, özgür, demokratik ve sivil olduðu söylenemez.

     Tarikat, cemaat, mezhepsel tabanlý dini birlikteliklerin, sivil toplum örgütü diye tanýmlanmasý; tam bir akýl tutulmasý, anayasa ihlali, demokrasi ve sosyal bilimler zihniyetini alaya alma giriþimidir.

Bu tür yapýlanmalarýn, yasal örgütlenme baðlamýnda, toplumun tamamýný ilgi lendiren bir karþýlýðý yoktur.

Laiklik ilkesine göre ayrýmcýlýða yol açacaðýndan yasada ve anayasada karþýlýðý yoktur.

Her inanca, her yurttaþa açýk deðildir, þeffaflýk yoktur.

Kamuoyuna yansýmayacak þekilde, kalbi baðlarla örülmüþ, spiritüel ve ritüel deðerler üretiler.

     Örneðin bir apartman yönetimi, sivil toplum örgütü deðildir. Çünkü yasal zorunluluk olarak oluþturulmuþtur ve baþka bir apartmanda ikamet eden bu topluluða katýlamaz.

     Sivil toplum anlayýþýmýzda ve ortak yaþam kültürümüzde, iletiþim, algý, statü ve davranýþsal sorunlarýmýz vardýr. Beklentiler farklýlaþabilir ama hedefe kilitlenebilen üyeler bunlarý sezdirmemeleri gerekmektedir. Bu tür sorunlarý aþamadýðýmýzdan, 100 yýl, 200 yýllýk geçmiþi olan bir dernek ve vakýf tüzel kiþiliðimiz bulunmamaktadýr.

     Sivil toplum örgütlerinde üye ve yönetici olarak görev yapanlarýn yetki ve sorumluluklarý ayrýdýr.

Bir dernek baþkaný; örneklendirmek gerekirse, dernek tüzüðünde personel çalýþtýrma yetkisi yoksa,

personel istihdam edemez ve varsa da iþ sözleþmesini görev süresini aþacak þekilde düzenleyemez.

     Sivil toplum kuruluþlarý, sosyal inisiyatif ruhuyla hareket etse de, iç bünyesinde yönetimin ve üyelerinin, inisiyatif, özel tercih, keyfi kanaat uygulamalarýna meydan vermeyecek þekilde yazýlý ve uygulanabilir, iç disiplini saðlayacak bir alt yapýsý olmalýdýr.

     Genel kurul üyeleri arasýnda olsun, yönetim kurulu aralarýnda olsun madem ki herkes eþit hak, ödev ve sorumluluða sahiptir. Kimseye özel imtiyaz saðlayacak, ayrýcalýk çaðrýþtýracak konum, unvan ve makamlar verilememelidir. Bu durum, diðer üyelerin gölgede kalmasýna, içe kapanmalarýna,

taklitçiliðe, alkýþcýlýða, hazýrcýlýða yönelmelerine neden olur.

Bir insan mezara girerken hangi unvan ve makam ile giriyorsa; toplantý ve istiþare ortamýnda herkes

ayný yasal statü ile bulunmalý ve görüþ beyan edebilmelidir.

“Sayýn vekilim, baþkaným, bakaným, üstadým, ustam, reisim, baþ tacým” ve benzeri hitap ve sunumlar; insani bir sevgi, hürmet izharý olsa da, sevgi ve hürmet dilenciliðini teþvik etmektedir.

Bu hitap þekli, muhatabýnýn özgür, verimli ve samimi düþünce üretimini kýsýtladýðý gibi, diðer katýlýmcýlarýn da, geri planda kalmasýna neden olmaktadýr.

     Kurul haricinde ve bir kiþinin kafasýnda oluþan fikirlerin, genel kabul görmüþ, onaylanmýþ, müzakere edilmiþ ilkeler gibi sunulmasý; bilimsel öngörü ve demokratik olgunluða aykýrýdýr.

Bu durumda, diðer üyeler, tasdikci noter ve koltuk deðneði konumuna düþmektedirler.

“Konuþan bir ülke istiyorum fakat ben konuþurken susan bir ülke istiyorum” yaklaþýmý da 19. yüzyýlda terk edilmiþ, despotik ve þizefronik bir yaklaþýmdýr.  Bunu ýsrarla sürdürmek, gericilik nitelemesi ile örtülemez.

     Demokratik, etik, yasal ve insani olmayan bir itiraz, tepki ve duyarsýz kalma hali; topluluk üyelerini rencide eder, fikir ve öneri üretimini kýsýrlaþtýrýr.

Üye yapýsý homojen olmamakla birlikte, iç iþleyiþ disiplini ve amaca kilitlenme eylemi benzeþmek zorundadýr.

     Bu anlatýmlar, benim þahsi öneri ve kanaatlerimdir. Zorlama, dayatma ve ýsrar içermez.

Daha iyiye kavuþmanýn gönüllü çabasý gibi düþünülebilir. Yýllarýn gözlem, özlem, yaþam ve bilimsel deneyimlerinin bir kýsmýný yansýtmaya çalýþtým.

     Karþý görüþ, itiraz, öneri ya da ekleme beyaný varsa; gerekçelendirme ve temellendirme, ayný mantýkla  olabilecekse dikkate deðerdir.

     Bir adada iki kiþi yaþýyorsa, orada bile ortak kararlar ve uygulamalar geliþtirilmesi gerekir.

Hele ki, yaþadýðýmýz ortak alan bir vatan ise çok daha ileri düzeyde yasa/kurul/kural ve sistemlerin

devrede olmasý kaçýnýlmazdýr.

22.11.2019

Ali Rýza Malkoç

 arm.web.tr

#armozdeyis