Cýzýrtý

Hadi ne duruyorsun, vakit geldi!

Bir telaþ, bir heyecan, belki bir farklýlýk vardý, nedenini bilemedi, düþündü; aklýnýn ucundaydý ama bir türlü söyleyemedi. Sessizce hazýrlandý. Ýkinci bir uyarýyý duymak istemiyordu; kýzacaðýný, köpürüp küplere bineceðini biliyordu. Bu yönünü iyi bilir, sakince iþin içinden çýkmayý dener genellikle de baþarýlý olurdu. Oðluna seslendi, birlikte gitmeyi teklif etti. Oðlu her zamanki gibiydi, iyi çocuktu, ama biraz. Biraz ne? Ýþte biraz. Dili varmadý birazýn ne olduðunu söylemeye. Oðluydu, oðluyla ilgili kötü bir söz söylemek, kötü düþünmek, kötü konuþmak asla istemezdi, kendinden bir parçaydý, canýydý, can.

Oðlu her zamanki gibi yine asýk suratýyla, cevap verip vermediði bile belli olmadan,  kime dediðini bile belli etmeden, yarým aðýzla, “Ben yürüyerek giderim, sen git.” dedi. Bu sýcakta, bu yangýda, bu zamanda, aðustosun kavuran güneþinde, o kadar yolu yürüyerek gidecek, terleyecek, nefes nefese ancak ulaþacaktý. Onun bu tavrýna caný sýkýlacak, içinde bir þeyler cýz edecek, bir cýzýrtý sesi hissedecek, bu ses duygularýna karýþacak, duygularý cýzýrtýlý bir þekilde yön deðiþtirecek, sükûnetini kaybedecek, baðýracak, cýzýrtýlý sesi karþýdakini rahatsýz edecek ama rahatsýz olan kendisi olacak, öfke patlamasý yaþayacak, baðýrarak konuþmaya baþlayacak, etraftakilerin dikkatini çekecek, onlarýn anlamsýz bakýþlarýna anlamsýzca bakacak, mesele karmaþýk bir hâle gelecek, yapýlacak olan ve yapýlmasý gereken olmayacak; yine karmaþa, yine baðrýþma, yine kýrýlma, gönül yýkma, yine, yine…

“Peki neden, bana bir gerekçe, makul ve mantýklý bir açýklama yapabilir misin?”

Oðlu sessiz, oðlu cevapsýz, bana mýsýn bile demeden baþý önde evden çýkýp gitti. Sorulan soruyu ya anlamamýþtý, ya da cevap vermeye deðer bulmamýþtý. Oðlu böyle düþünmüþtü ama soru sahibi oðlunun kendini kale almayýþýna, cevap vermeyiþine içten içe kýzmýþ, cýzýrtýlý duygularý düþüncesine akmýþ, yine tam kýzacakken, sabýr çekmiþ, hasbünallah demiþ, sesini kýsmýþ, konuþmamýþ, yetiþmesi gereken yere ulaþmak için aceleyle karýsýyla birlikte kapýdan çýkmýþtý.

Apartmanýn arkasýndaki park yerine yürüdüðünde oðlunun arabanýn yanýnda kendini beklediðini görünce, biraz önceki söylediklerini, düþündüklerini unutmuþ, birlikte yine suskunluk içinde gitmiþlerdi. Arabayý ablasýnýn evinin önüne býrakmýþ, arabadan inmiþler, karýsý ablasýnýn evine giderken onlar okunan ezan eþliðinde camiye doðru yürümüþlerdi. Önde oðlu, arkasýndan kendisi yürüdü. Oðluyla yan yana yürümeyi nice zamandýr istemesine raðmen, olmuyordu, yine olmadý, yine oðlu önde kendi baþýna, burnunun dikine yürüdü, arkasýndan da kendisi.

Ne olurdu, birlikte yan yana, hatta el ele yürüselerdi. Küçükken yaptýklarý gibi sadece ikisi varmýþçasýna dünyada, yan yana yürüselerdi. Hatta sýkýca sarýlsalar ve sonra birbirlerini kovalasalar, yakalamaca oynar gibi koþsalar camiye doðru, kimin ne düþündüðünü fark etmeden, kimin ne diyeceðini hiç kale almadan koþsalardý. Çocuklukta olduðu gibi, oðlunun küçüklüðündeki gibi…

Ezan biterken camiye girdiler. Cami kapýsý yine doluydu, dilenciler giriþ kapýsýný saðlý sollu doldurmuþlar, aralarýnda hafif bir çekiþme yaþadýklarýný görmezlikten gelip içeri girdi. Cami kocaman, devasa boyutlarda, ortadaki kubbelere eþlik eden, etrafýný saran onlarca kubbe, sayamadý, etkileyiciydi, tek kelimeyle muhteþem. Cami dolmaya baþladý, ezan okunurken camiye giriliyor, herkes kendine uygun bir yer bulmak için bakýnýyor, genelde kolay çýkabileceði, herkesten önce çýkabileceði bir yeri seçip oturuyorlardý. Girmeden çýkmayý düþünen insanlar, diye söylendi içinden. Kimseye zarar vermeden rahatsýz etmeden ön saflara doðru ilerledi,  üçüncü safa kadar yürüdü, isteseydi ilk safta da yer bulabilirdi. Saflar doldurulmadan, rastgele, savruk kelebekler gibi caminin her bir yerine daðýlmýþtý cemaat. Hýzla dolmaya devam etti. Kürsüdeki vaiz, beyaz sarýk ve önü iþlemeli siyah cübbesiyle etkileyiciydi, konuþuyordu. Anlatýyor, anlattýkça eksik kalan yerleri tamamlamak isteyen aceleci bir tavýr takýnýyor, sesini yükseltiyor, baðýrýyor, kulaklara hoparlör cýzýrtýsý vaizin sesinden daha baskýn bir þekilde geliyor, dinleyenler bu cýzýrtýdan kurtulmak istercesine bir tavýr takýnýyor, kulaklarýný kapatanlar oluyor, vaiz konuþmaya, baðýrmaya devam ediyor, sesler etkisini kaybediyor, etkileme büyüsünden sýyrýlýyor sadece metal gibi, tenekeden bir cýzýrtýya dönüþüyordu. Bu kadar baðýrmasa, hoparlörün sesi bu kadar yüksek olmasa, normal insan sesine yakýn bir sesle kulaklara ulaþsa, daha etkili, daha güzel, daha dinlenebilir olacaðý kesin. Ama olmuyor iþte, cýzýrtýlý hayata camideki ses sisteminin cýzýrtýsý ekleniyor, hiçbir þey güzel gitmiyor, vaiz boþa konuþuyor, konuþtuðu boþa gidiyor, dinleyenler almasý gereken nasihati dinleyemiyor, sýkýlýyor…

Önceden camilerde ses sistemi mi vardý, diye hin bir soru takýlýyor zihnine. Sonra camiler geliyor aklýna, geliyor bir bir. Koskocaman Sultanahmet, Süleymaniye, Selimiye gibi camilerde ses sistemiyle mi cemaate vaazlar verilip namazlar kýlýnýyordu zamanýnda? O camiler, en büyük camiler, akustik þekilde yapýldýðý için hiçbir ses sistemi kullanýlmadýðý hâlde herkes rahatlýkla dinleyebiliyordu. Kaldý ki insanýn sesini dinlenmez kýlan, itici hâle getiren ses sistemleri o dönemlerde yoktu. Ya þimdikiler öyle mi; taþtan, betondan devasa binalar dikiliyor, ne akustik var ne mimari estetik diyecekken birden irkiliyor, kendine geliyor. Sultanahmet’teki Selimiye’deki, Süleymaniye’deki, Kapu’daki, Þerafettin’deki ses sistemleri aklýna geliveriyor. Vaiz hâlâ konuþurken, birden bire o zaman ses sistemleri ve onun cýzýrtýlarý yokken, þimdi neden var, neden þimdi hepsinde, üstelik haddinden ve gereðinden fazla hoparlörler var? Cevabý beynindeki cýzýrtýlara karýþýp gidiyor.

Bir gencin elindeki cep telefonunu kaydý gözleri, hâlbuki kapý giriþinde “Cep telefonlarýnýzý kapatýnýz!” yazýyordu. Birinin, yanýndakine pazarcýlýktan kazandýklarýný anlattýðý duyuluyordu, bir baþkasý bu haftaki yeðeninin düðününe davet ediyor, ötesi kýzýnýn týp fakültesi kazandýðýndan söz ediyor, bir diðeri oðlunun en iyi liseyi birincilikle yerleþtiðinden bahsediyor, bir diðeri, bir diðeri… Cýzýrtýlar devam ediyordu, cýzýrtýlar devam etti, cýzýrtýlar çoðaldý.

Hutbe okumak için minbere çýktý imam. Herkeste bir rahatlama, baðdaþ kurup oturmalar, geriye doðru kaykýlarak yerleþmeler, ayaklarýný dikmeler veya uzatmalar, bir anda cemaatin birçoðunda rahatlamalar; televizyon seyretmeye hazýrlýk gibi bir þey, ya da dostlarla bir çayýrýn üzerinde çay içmeye hazýrlanýr gibi davranýþlar birbirini takip etti gitti. Ýmam gür sesiyle, etkileyici ses tonuyla hutbe okumaya baþladý. Müezzin mahfilindeki görevli ya da müezzinlik yapmak için gönüllü biri, her neyse her kimse, hoparlörden çýkan sesi az bulmuþ olacak ki, sesi açtýðýný imamýn etkileyici sesinin cýzýrtýlara boðulmasýndan anladý. “Yapma!” diye ayaða fýrlayacaðý anda kendine geldi, yine sustu, týpký öncekiler gibi “sabýr” dedi “hasbünallah” çekti.

Artýk ne dediðinin önemi, söylemeye çalýþtýðý nasihatlerin etkisi bir kuþ gibi, hatta bir sene sonra geri geleceðini düþleyerek çekip giden göçmen bir kuþ gibi uçup gitmiþti. Hâlbuki imama karþý bir þefkat duymuþ, onu gözünde ve gönlünde büyütmeye baþlamýþ, onu saygýn bir kiþiliðe büründürmüþ, gözünde mübarek biri olarak görmeye baþlamýþtý. Bu duygularla onu dinlemeye, öðütlerinden istifade etmeye baþlayacaktý ki, iþte o cýzýrtýlý ses onu kendinden alýp götürdü. Camideki huzurunu yok etti, baþka diyarlara anlamsýz düþüncelere boðdu, öðreneceði bilgilerle arasýna bir engel dikiverdi, imama karþý beslemeye baþladýðý, konuþmasýný beðenerek dinlemeye baþladýðý, onu mübarek biri gibi görmeye baþladýðýnda, iþte o anda, o cýzýrtýlý ses onu býrakmadý, baþka diyarlara baþka þekilsiz mekânlara alýp götürdü. Götürdü de ne oldu. Ne olacak, olacak baþka ne kaldý ki, huzuru bir cýzýrtýya boðdurdu, cýzýrtý gönül huzurunu yok etti, düþüncelerini bir kumaþ yýrtar gibi cart diye ortadan ikiye belki de birçok parçaya böldü, bir araya getiremeyecek kadar parçaladý, zihnini, düþüncelerini, duygularýný parçaladý, paramparça oldu, artýk minberdeki imam, imamýn güzel ve etkili konuþmasý, ilgisini çeken hutbe konusu yoktu, hiçbiri onunla deðildi, hiçbiri ona hitap etmiyordu, o yoktu, cýzýrtý vardý, cýzýrtý var olmaya devam etti, cýzýrtý oldukça huzur olmazdý, cýzýrtý devam ettikçe, dinleme olmazdý, cýzýrtý devam ettikçe cemaat dinlemez bir an önce bitse diye bekler, beklerdi.

Bir ara elektrikler kesildi, sanýrým hutbe bitmek üzereydi, herkes kendine geldi, baþlar minbere doðru döndü, herkes pür dikkat imama baktý, dinledi, dinlemek için isteklendi. Herkesin kendine baktýðýný gören imam, daha bir heyecanlandý, daha bir heveslendi. Belki hep böyleydi ama hoparlördeki yüksek ses ve cýzýrtý sebebiyle yok olup gidiyordu.

“Muhterem kardeþlerim, camilerde her hafta toplanan yardýmlarýn dedikodusunu yapmayalým. Bu yardýmlar resmi kanallarýn izinleriyle toplanýyor. Ýyi de oluyor. Þu devasa camiyi içimizden kaç kiþi tek baþýna yaptýrabilir, yaptýramaz. Onun için küçük yardýmlar yaparak bir araya gelen paralar birçok cami ve Kur'a Kursu yapýlmasýna sebep oluyor. Yapmak isterseniz, yardým yaparsýnýz, yapmak istemezseniz de yapmazsýnýz. Ama lütfen bu yardým toplamalarla ilgili dedikodu yapmayalým.”

Ýmamýn sesi ne kadar latifti, ne kadar yumuþak, ne kadar etkileyici; çok etkilendi, içine yeniden huzur doldu, can sýkýntýlarý yok oldu, kendine geldi. Ne kadar da güzel özetlemiþti yardým meselesini. Cýzýrtýdan sýyrýlan tabi sesin büyüleyici etkisi bütün gönüllere yol bulmuþtu, herkes kendini sorguladý, herkes kendini hesaba çekti, herkes kendine yol aradý.

Cami çýkýþý onlarca dilenci kapý önünde, kendilerine göre en etkili yerleri seçmiþler bekliyorlardý, yan tarafta ise “camiye yardým” diyen cemaatten biri, elinde bir kutu ile yardým topluyordu. Biraz önce hutbenin sonunda, elektriklerin gittiði anda, imamýn söylediði cami için yardým topluyordu. Kutu dolup taþtý, paralar çoðaldý, bir cami yapmak için birlik oldu, bir araya gelip camiye taþ, tuðla, demir, mermer, kapý, pencere olmak için yola koyuldu.

Cebinden çýkardýðý parayý kaç lira olduðuna bakmadan, düþünmeden kutuya attý, bütün cýzýrtýlarý yok oldu, düþüncelerini boðan, duygularýný kontrol eden, içini kemiren, gönlünü rahatsýz eden bütün cýzýrtýlardan kurtuldu. “Oh be!” dedi ve yürüdü. Yolun nasýl geçtiðini anlamadan yol bitti. Kendini ablasýnýn evinde buldu. Oðlu yine önden, yine bir baþýna gelmiþ dedesinin yanýna oturmuþtu.

Babasýnýn yanýna oturdu, hâl hatýr sordu, muhabbet etti, geçmiþi(ni) sordu babasý her zamanki gibi, çocuk ve gençlik yýllarýný anlattý, sadece onlarý hatýrlýyordu, sadece geçmiþi konuþuyordu, sadece geçmiþin cýzýrtýsýz zamanlarýný. Babasý yine ayný soruyu bilmem kaçýncý kez sordu, ayný soruya bilmem kaçýncý kez cevap verdi yüksünmeden. Sakin, huzurlu ve mutlu…