Eklenme Tarihi : 21.04.2020
Okunma Say�s� : 785
Yorum Say�s� : 0

G�da Hakk� Ve G�venli�i

G�da �retim ambalaj ve hijyen �artlar�n� belirleyen T�rk G�da Kodeksi Y�netmeli�i nde ;�g�da ve g�da ile temas eden madde ve malzemelere ili�kin asgari teknik ve hijyen kriterleri, kal�nt� ve bula��klara ili�kin asgari kr�teerler ,vitamin ve m�neral benzeri katk� oranlar� numune alma usulleri gibi co�rafi i�aretler ile peynir bal pekmez gibi do�al �r�nlerde izlenim yaratan �r�nlerin �retilemeyece�ine�� dair h�k�mler yer alm��t�r. .

G�da ceza hukukunda �g�da�, �yeterli g�da hakk��, �g�da g�vencesi�, �g�da g�venli�i� ve �g�da doland�r�c�l�� temeline oturmu�dur.. T�rk Ceza kanunun da, do�rudan g�da ceza hukukunu ilgilendiren ve �zehirli madde katma� ve �bozulmu� veya de�i�tirilmi� g�da veya ila�lar�n ticareti� ba�l�klar� alt�nda d�zenlenen iki su� tipinin baz� hususiyetleri �zerinde �zellikle durulmu�tur G�da Ceza Hukuku ile korunan ana hukuki de�er g�da g�venli�idir. 185�inci maddede d�zenlenen �Zehirli madde katma� su�u ve 186�nc� maddede d�zenlenen �Bozulmu� veya de�i�tirilmi� g�da veya ila�lar�n ticareti� su�u) tehlike su�u olarak d�zenlenmi�tir. G�da g�vencesi; g�da g�venli�i ve t�keticilerin ekonomik menfaatleri olarak ifade edilmi�tir.. Bu kapsamda, hukuki de�erler olarak ya�am�n ve sa�l��n korunmas�n�n, g�da ceza hukuku bak�m�ndan ayr� �nem arz eder.

G�da tan�mlamas�na 5996 say�l� Veteriner Hizmetleri, Bitki Sa�l��, G�da ve Yem Kanunu�nun (VHBSGYK) 3��nc� maddesinin 1�inci f�kras�n�n 24��nc� bendine g�re g�da, �do�rudan insan t�ketimine sunulmayan canl� hayvanlar, yem, hasat edilmemi� bitkiler,tedavi ama�l� kullan�lan t�bb� �r�nler, kozmetikler, t�t�n ve t�t�n mamulleri, narkotik veya psikotropik maddeler ile kal�nt� ve bula�anlar hari�, insanlar taraf�ndan yenilen,i�ilen veya yenilmesi, i�ilmesi beklenen i�lenmi�, k�smen i�lenmi� veya i�lenmemi� her t�rl� madde veya �r�n, i�ki, sak�z ile g�dan�n �retimi, haz�rlanmas� veya muameleye t�bi tutulmas� s�ras�nda kullan�lan su veya herhangi bir maddeyi� ifade etmektedir. AB MEVZUATINDA g�da tan�m� daha geni� tutulmu� ve bunda GIDA KODEKS�N�N ayr� bir etkisi olmu�tur. Buna g�re G�da, insanlar�n t�ketimine y�nelik (intended), i�lenmi�, yar� i�lenmi� veya i�lenmemi� herhangi bir maddeyi ifade eder; i�ecekleri, cikletleri ve g�dan�n i�lenmesinin �retim haz�rl��nda bulunmu�olan herhangi bir maddeyi i�ine al�r ancak kozmetikler veya t�t�n ya da sadece ila� (drug) olarak kullan�lan maddeleri i�ermez.� Bu tan�mlama da �retimi veya i�leme tutulmas� esnas�nda kat�lan di�er maddeleri de kapsamaktad�r..Bu durumda katk�larda zarar verici hale d�n��t��nde cezai yaptr�mlar i�erir.. G�da ile t�bbi/sa�alt�c� �r�nler aras�ndaki ayr�m, �zellikle t�bbi �zellikleri olan zay�flama �r�nleri veya spor ek besinleri bak�m�ndan �nem arz eder.

BM Ekonomik, Sosyal ve K�lt�rel Haklara �li�kin Uluslararas� S�zle�mesi�nin 11�nci maddesinin T�rk�e resm� �evirisinde, �g�da� (food) kelimesine, hem �besin�,hem �g�da maddesi� ve hem de �besin maddesi� olarak kar��l�k verilmi�tir. BM �nsan Haklar� Beyannamesi�nin 25(1)�inci maddesinde uygun ya�ama standard� hakk�yla ba�lant�l� olarak g�da hakk�na yer verilmi�tir.Yeterli g�da hakk�, BM Ekonomik, Sosyal ve K�lt�rel Haklara �li�kin Uluslararas� S�zle�mesi�nin 11�nci maddesinde yer al�r. Bunun yan�nda, BM�nin ayr�mc�l��a kar�� s�zle�melerinde ve �ocuk Haklar� S�zle�mesi�nde yeterli g�da hakk�na yer verilmi�tir; yine, uluslararas� insanc�l hukukta sava� mahpuslar� gibi belirli gruplara g�da hakk� tan�nmaktad�r

GIDA HAKKI �olumsuz maddelerden ari ve belirli bir k�lt�rde kabul edilebilir �ekilde bireylerin BES�N ihtiya�lar�n� kar��lamaya yetecek �l��de g�dan�n niceliksel ve niteliksel olarak bulunabilirli�ini (availability) ve b�yle g�dan�n s�rd�r�lebilir(sustainable) �ekilde di�er insan haklar�n� engellemeden eri�ebilmektir Olumsuzluk i�eriyorsa zehir varsa horman sal�n�m�na ve duygular�ma iradem d��nda etkiliyorsa olumsuz maddelerden ari de�il demektir.

GIDA G�VENCES� �uygun fiyatta, sa�l�kl�, yeterli, besleyici ve g�venilir g�daya eri�imin sa�lanmas�� DIR.Karaborsa yokluk hali ve bilin�li yanl�� g�daya y�nlendirme sorumluluk do�urur.G�da g�vencesi ,g�da n�n nul�unabilirli�i ve eri�ilebilirli�i anlam�na gelir G�da g�venli�inden farkl�d�r

GIDA G�VENL�� �t�ketime sunulan g�dalarda olu�abilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her t�rl� zararl�lar�n bertaraf edilmesi i�in al�nacak �nlemlerin t�m��ne verilen add�r.

D�nya G�da Zirvesi nde g�da g�vencesinin unsurlar� hakk�nda bilgi vermektedir: �G�da g�vencesi, b�t�n insanlar�n, b�t�n zamanlarda, aktif ve sa�l�kl� bir ya�am i�in gerekli olan besin ihtiya�lar�n� ve g�da �nceliklerini kar��layan yeterli, g�venilir ve besleyici g�daya fiziksel ve ekonomik bak�mdan eri�ime sahip olmalar� durumunda mevcuttur.��

5996 say�l� yasa n�n 21�inci maddesinde, g�da g�venilirli�inin �artlar�, yem g�venilirli�inin �artlar�yla birlikte d�zenlenmi�tir. G�venilir olmayan g�dan�n, g�da ile temas eden maddenin ve malzemenin piyasaya arz edilemeyece�i ifade edildikten sonra, �insan sa�l�� i�in tehlike olu�turan ve t�ketime uygun olmayan g�da�n�n, �g�venilir olmayan g�da� kabul edilece�i belirtilmi�tir (m. 21(1)-a). G�dan�n g�venilir olup olmad��n�n belirlenmesinde, �retim, i�leme ve da��t�m a�amalar�, etiket bilgileri ve sa�l�kla ilgili uyar� niteli�indeki bilgiler ile insanlar taraf�ndan g�nl�k normal kullan�m ko�ullar� dikkate al�nacakt�r (m.21(1)-b). Yine g�dan�n insan sa�l��na zararl� olup olmad��n�n belirlenmesinde; t�ketenin sa�l�� zerinde ani, k�sa veya uzun vadede olu�turabilece�i muhtemel etkileri yan�nda, gelecek nesiller �zerindeki etkileri, birikerek artan muhtemel toksik etkileri ve belirli t�ketici gruplar�n�n �zel sa�l�k hassasiyetleri de dikkate al�nacakt�r (m. 21(1)-c). Bu durumda beyin ve hormonlar� �zerinde olumsuz etk� yaratan her i�erik zehir olarak zararl� madde kapsam�nda olup cezai sorumluluk i�erir.. Bir seri, parti veya sevkiyattaki ayn� s�n�f veya �e�it g�dan�n bir b�l�m�n�n g�venilirolmad��n�n tespiti durumunda, geri kalan� ile ilgili daha kapsaml� yap�lan de�erlendirme sonucunda g�venilir oldu�u ispat edilemez ise, o seri, parti veya sevkiyattaki ayn� s�n�f veya �e�idin tamam�n�n g�venilir olmad�� kabul edilir (m. 21(1)-d).

AB birli�i mevzuat�nda G�da G�venli�i d�zenlenmi�tir. Bu ama�la ��kart�lan Avrupa G�da G�venli�i T�z��n�n �G�da g�venli�inin icaplar�� ba�l�kl� 14��nc� maddesinde, g�dan�n g�venilir olmamas� (unsafe) halinde piyasaya s�r�lemeyece�i belirtildikten sonra, g�dan�n iki durumda g�venilir olmayan g�da say�laca�� ifade edilmi�tir: Sa�l��a zararl� olmas� veya insanlar�n t�ketimi i�in uygun olmamas�. G�dan�n g�venilir olup olmad��n�n tespitinde �u iki husus g�z �n�nde bulundurulmal�d�r. Birincisi,g�dan�n t�ketici taraf�ndan kullan�lmas�n�n ve �retim, i�leme ve da��t�m�n t�m a�amalar�ndaki normal ko�ullar�d�r. �kincisi ise, etikette yer alan veya t�keticinin almas�na genel olarak haz�r bulunan di�er bilgide dahil, belirli bir g�dan�n veya bir grup g�dan�n sa�l�k bak�m�ndan belirli olumsuz etkilerinin �nlenmesiyle ilgili olarak t�keticiye sa�lanan bilgidir.G�dan�n sa�l��a zararl� olup olmad��n�n tespitinde �u �� husus g�z �n�nde bulundurulmal�d�r. Birincisi, g�dan�n hem t�keten ki�inin hem de m�teakip ku�aklar�n sa�l�� zerindeki muhtemel hemen olan (immediate) ve/veya k�sa d�nem ve/veya uzun d�nem etkileridir. �kincisi, muhtemel k�m�latif (cumulative) zehirleyici etkilerdir. ��nc�s�, g�dan�n belirli bir grup t�keticiye y�nelik olmas� halinde, bu grubun belirli sa�l�k hassasiyetleridir. G�dan�n insanlar�n t�ketimi i�in uygun olup olmad��n�n tespitinde, g�dan�n, tasavvur edilen kullan�m�na g�re, insanlar�n t�ketimi i�in, d�� sebepli veya ba�ka �ekilde bula�ma (contamination) sebepleriyle veya ��r�me (putrefaction), bozulma (deterioration) ya da bozunma (decay) nedeniyle kabul edilemez olup olmad�� g�z �n�nde bulundurulmal�d�r. T�z�k�te, g�venilir olmayan g�dalar� i�erecek �ekilde toplu halde bulunan g�dalar bak�m�ndan �ng�r�len �g�venilir olmama� karinesine ve bu karinenin ortadan kald�r�lma �art�na da yer verilmi�tir (m. 14 (6)). Yine, ayn� maddede, g�dan�n, Topluluk d�zenlemeleriyle veya s�n�rlar� i�erisinde piyasaya s�r�ld�� ye devletin ulusal g�da hukuku d�zenlemeleriyle uyum i�erisinde olmas�n�n g�da g�venilirli�i bak�m�ndan sonucuna ili�kin h�k�mlere de yer verilmi�tir (m. 14 (7)-(8)-(9)).

G�da Doland�r�c�l��,etiket doland�rc�l�� eklinde olabilece�i men�ei doland�rc�l�� eklinde de olabilir. Sucuk sat��nda dana eti ald��n� zannedersin ama i�eri�inde belirtilmedi�i i�in at eti hindi eti alabilirsin..Etiket te yer alan bir tak�m i�erikeleri ile t�bbi sonu�lar olu�turabilece�i gibi yan�lt�c� ger�e�e ayk�r� bilgiler hal�nde de bu doland�c�l�k ger�ekle�mi� olur.

5977 say�l� Biyog�venlik Kanunu�nun ile GDO lu �r�n ve �retim ithalat ve sat�m�na ili�kin d�zenlemeler yer almaktad�r.. 15�inci maddesinde genetik yap�s� de�i�tirilmi� organizmalarla (GDO) ilgili su�lara ve kabahatlere yer verilmi�tirMADDE 15 � (1) GDO ve �r�nlerini bu Kanun h�k�mlerine ayk�r� olarak ithal eden, �reten veya �evreye serbest b�rakan ki�i, be� y�ldan on iki y�la kadar hapis ve on bin g�ne kadar adli para cezas� ile cezaland�r�l�r.

Ramazan geliyor. G�da piyasas�nda fiyatlar ald� ba��n� gidiyor..Kriz d�nemini f�rsat d�nemi gibi alg�layanlar bunun h�rs�zl��n ve doland�r�c�l��n bir �ekli olarak ba�lar�na gelebilecek olan �eyleri bilmeleri gerekir...T�ketici yukar�da belirtilen haklar kapsam�nda yeter ki hakk�n� aramay� bilsin h�rs�zlar cezas�n� bulacakt�r..

Ramazan�n�z m�barek olsun..Sa�l�k s�hhat ve aile b�t�nl�� i�ersinde bayrama kavu�tursun

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( G�da Hakk� Ve G�venli�i ba�l�kl� yaz� HAL�L� taraf�ndan 21.04.2020 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.