BM Engelli Hakları Özel
Raportörü Catalina Devandas Aguilar’ın 17 Mart 2020 tarihinde Cenevre’de “COVID-19: Engelli insanları kim koruyacak?”
başlığıyla bir açıklama yaptı.
BM Engelli Hakları Özel
Raportörü Catalina Devandas Aguilar, yaptığı açıklamanın devamında; “COVİD-19 pandemisi sırasında, engelliler
yüksek risk grubunda olmalarına rağmen, onları korumak için gerekli rehberlik
ve desteği sağlamak adına çok az şey yapılmış durumdadır.” dedi.
“Engelli kişiler, kendilerini terk edilmiş hissediyor. Sosyal
mesafelenme ve kendi kendini izole etme gibi sınırlayıcı önlemler, yemek,
giyinmek ve öz bakım için başka insanların desteğine ihtiyaç duyan kişiler için
imkânsız olabilir. Engellilerin yaşamlarını sürdürebilmeleri açısından bu
destekler çok önemli ve devletler kriz boyunca bu desteklerin sürekliliğinin
sağlanması için ekstra sosyal koruma tedbirleri almalı.” diyen Devandas,
engellilerin başkalarıyla temasını azaltmak ve kontaminasyon riskini ortadan
kaldırmak için makul düzenlemelerin yapılması gerektiğini vurguluyor.
Engellilerin gelirlerini
güvence altına almak için evden çalışmaları veya ücretli izne ayrılmalarına
dönük düzenlemeler yapılması gerektiğini söyleyen Devandas; bu süre zarfında,
engelli kişilere destek veren aile üyelerinin ve bakım hizmeti veren diğer
kişilerin de makul düzenlemelere ihtiyaç duyabileceğini belirterek, “İlave finansal yardımlara erişim, engelli
kişilerin ve ailelerinin daha fazla kırılganlığa veya yoksulluğa düşme riskini
azaltmak için hayati önem taşıyor. Çok sayıda engelli, şu an askıya alınmış
durumda olan hizmetlere bağlı durumda ve yiyecek, ilaç stoklayabilecek ya da
evlere servis hizmetlerinin ekstra maliyetlerini karşılayabilecek maddi
imkânlara sahip değil.” dedi.
Devandas, özellikle kapalı
kurumlarda, psikiyatri kurumlarında ve hapishanelerde bulunan engellilerin
durumuna dikkat çekerek; tıbbi nedenlere bağlı olağanüstü hal uygulamalarının
yüksek kontaminasyon riski ve dış faktörlerin ihmali düşünüldüğünde,
durumlarının endişe verici olduğunu belirterek, “Kısıtlamalar, hukuka uygun olarak şekillendirilmeli ve halk sağlığını
korumak için en az müdahaleci yöntemler kullanılmalıdır. Sevdikleriyle
iletişimlerini sınırlandırmak, engellileri kapalı kurumlardaki her türlü ihmal
veya tacize karşı korunmasız bırakacaktır. Yaşadıkları yapısal ayrımcılık
nedeniyle, devletler bu nüfus grubuna karşı daha yüksek bir sorumluluğa
sahiptir.” dedi.
Devandas, engellilerin
hayatta kalmalarının teminat altına alınması gerektiğini vurgulayarak tıbbi
kaynakların az olduğu durumlarda, hayat kurtaran önlemler de dâhil olmak üzere
sağlık hizmetlerine erişirken engellilerin ayrımcılığa uğramaması için
devletleri halk sağlığı acil durumlarına özel net protokoller oluşturmaya
çağırdı.
“Pandemi ile yüzleşmek için, koronavirüsün nasıl
engelleneceği ve kontrol altına alınacağı bilgisinin herkes açısından
erişilebilir olması çok kritik. Ulusal sağlık otoritelerinin kamuya dönük
bilgilendirme kampanyaları, işaret dilini, erişilebilir dijital teknolojiyi,
altyazıları, geçiş hizmetlerini, metin mesajlarını, kolay okunabilir formatları
ve düz dil kullanımını da içerecek şekilde erişilebilir araçlar ve biçimlerde
yaygınlaştırılmalıdır. COVİD-19 ile mücadelenin her aşamasında engelli
örgütlerine danışılmalı ve engelli örgütleri mücadelenin her aşamasına dâhil
edilmeli,”
diyerek sözlerine son veren Devandas’ın çağrısı, lepradan etkilenen kişiler ve
onların aile bireylerine yönelik ayrımcılığın ortadan kaldırılması konusunda
Özel Raportör olan Alice Cruz ve yaşlıların tüm insan haklarından yararlanması
konusunda Bağımsız Uzman olan Rosa Kornfeld-Matte tarafından da desteklendi.
Sözün özü olarak, BM Engelli
Hakları Özel Raportörü Devandas’ın açıklamasına katılmayan ve desteklemeyen ne bir
kamu kurumu ne de bir engelli örgütü olacağını sanmıyorum. Ancak üzülerek
belirtmek istiyorum ki bunu sözde desteklediklerini sanan gerek kamu kurumları
gerekse de engelli örgütleri Korona Virüs sürecinde yapılması gerekenleri
yerine getirmeyerek sınıfta kaldılar.
“Engelli kişiler, kendilerini terk edilmiş hissediyor.” başlıklı yazımda da
belirttiğim gibi Korona Virüs nedeniyle her insan etkilenmiş olabilir, ancak engelliler
her konuda olduğu gibi bu konuda da KDV’li etkilenmiştir.