Bu yazýmýzda (filozoflar beni baðýþlasýn); haddimi aþarak biraz felsefe yapalým, istiyorum.
    Felsefe: doðayý ve insaný tanýmanýn ve bu anlamda; insan, doða iliþkisini, insanýn, insanla iliþkisini, insanýn kendisi ile iliþkisini irdeleyen ve giderek soyut düþünmenin ve soyut düþünceyi sözcüklerle ifade edebilmenin ilmidir. Bu ilim günümüzde var olan bütün bilimlerin de anasý, atasýdýr.
Bu ilim sahiplerine de, bilge ya da filozof diyoruz. Bu uzun tümcenin bütün tanýmlarý içerdiðine inanýyorum.
    Yaþama sanatýný öðrenmenin bir aracý da felsefe ise, felsefenin anahtarý da sormaktýr.
    Soran, sorgulayan her insan filozof olmasa da felsefe yapmaya baþlamýþtýr diyebiliriz. Neden filozof diyemiyoruz da felsefe yapmýþ diyoruz? Çünkü sorunuzun yanýtý içinde sýradan insanýn göremediði yeni sorular çýkabilir.    
    Filozof, sizin göremediðiniz sorularýn cevabýný da arayan bilgedir.
    Buraya kadar; felsefe nedir, filozof, bilge, kimdir? Sorularýna verdiðimiz yanýtlarýn yeterli olduðunu düþünüyor ve konuya geliyorum.
    Þairin dediði gibi, “kayalarý kum eden zaman” nedir?
    Aristo ( MÖ 385- 323 Antik çað, filozof)’nun dediði gibi zaman, hareketin ürünü müdür? Geçmiþ zaman, þu an, gelecek zaman diye bölerek adlandýrýlabilir mi? Zaman çekirge misali bir andan baþka bir ana atlayabilir mi?
    Fizik biliminin ifadesiyle, hareketin sayýsý mýdýr? Sayýlarla ifade edilebilir mi?
    Aristo’nun yolundan giden bir çok Ýslam alimi gibi Ýbni Sina (MS. 980- 1037 Ýran, Ýslam alimi)’nýn ifadesiyle, “deðiþkenlik âleminin” koþulu hareket ise hareketin koþulu da zaman mýdýr? Yani, zaman olmadan hareket olmaz ya da hareket olmadan zaman olmaz diyebilirmiyiz?
    Amaçsýz iþlerle uðraþanlarýn diliyle, “ Zaman öldürmek” mümkün mü dür?
    Alexis Carrel (1873- 1944 Fransýz, fizyolog Doktor) “Zamaný öldürmekten söz ederiz, ama bizi öldüren zamandýr” der. Zaman; tüm canlýlarý öldüren Azrail’in öteki adýmýdýr?
    Bana göre zaman: Doða’nýn elleridir. Doða, topraða düþen tohumu, ana rahmine düþen yumurtayý çatlatýr zaman içinde. Zaman içinde her canlý için, hayat deðiþe, dönüþe (Deðiþim ve dönüþüm diyalektiðin deðiþmez yasasýdýr.) ömrünü tamamlar. Doða, bir eliyle hayatý, dolayýsýyla kendini yenilerken, diðer eliyle de ömrünü tamamlayan varlýklarý atýk olarak toprakla buluþturur.
    Toprak, yeryüzünün en büyük, en eski geri dönüþümün bütünleþmiþ (entegre) tesisidir. Toprak, baðrýna düþen tüm atýklarý, bileþenlerine ayýrýp, yeniden kullanýma hazýr hale getirir. Ve Doða’nýn döngüsünün sürekliliði, Doða’nýn elleri diye tanýmladýðým zamanla saðlanýr.
    Hareketin dairesel dönüþüne, “döngü” diyoruz. Evrende hareket döngüsel olduðu için sonsuz, dolayýsýyla, zamanda sonsuzdur. Hareket durmadan zamaný da durduramayýz. Ama günümüzden çok önce zamanýn bölünebildiðini, zaman aralýðýnýn Fizikte vektörle, Matematikte rakamlarla ifade edildiðini biliyoruz.
    Buraya kadar yazdýklarýmdan; soru olmadan felsefe, hareket olmadan zamanýn olamayacaðýný anladýk sanýrým.
    Yazýmý Mevlana’nýn dörtlüðü ve bir aforizma ile sonlandýrmak istiyorum.
    Mevlana ne güzel demiþ:
    “Akýp giden zaman içinde bir kafesteyim
    Her türlü amelde (iþ) çok ahesteyim (yavaþ)
    Kabrim (mezar) beni bekliyorken, dünyalýk hevesteyim
    Uyandýr beni Tanrým! Belki son nefesteyim”
    “Sen öznesin. Sen varsan zaman, mekân, acý tatlý her þey var. Sen yoksan, ne cennet, ne cehennem, ne de dünya hiçbir þey yoktur.”

----------------------------------------------------------- Tahir Eker 7.6.2020