Sözümüze bir örnekle ba�lamak daha uygun olacak kan�s�nday�m.

A�K ve RÜZGARA

Kuytular�na sakland��m karanfilce bir a�k�n semah�nday�m.
�çimde küfürbaz katiller...
Notalar� orta yerinden çatlam�� nihavent bir �ark�n�n,
Yetim serzeni�lerine dü�üyorum;
Esi�im kan revan...
Ve 'SEN...'

Evet, 'SEN...'
Aln�nda rüzgar yemi� geceyi ta��yan,
Alfabenin üçüncü harfine gül kokular�yla göçen;
'A�K'. Dü�lerime uzand��ndan bu yana,
Öyle bir cinayetsin ki kalbimde;
Kalbim kalbimin katili.

Ey A�k!
Arada bir al gülü�ümü çehrene
�çim serinlesin.
Ama yine de, esi�ime te�et geçer saçlar�n bilirim.
Bu yüzden, ku�at�lm�� sensizli�im son veriyor direni�e;
Sana yürüyorum, sona yürümeden evvel.

Sevdi�im!
Bu kadar ya�mur durdun içime, içim senden yana; bensiz.
Ben benden yana sen'li...

Korkuyorum...
Ellerim infaz�ma alk�� tutuyor.
Gözlerin; dara�ac�m...
�iirleri hayata denk dü�meyen,
Yüre�ine rehin b�rak�lm�� bir �air eskisinde sakl�y�m.
Korkak feryatlarla a�lar�m kendime,
Gözya�lar�m denizleri içer.

Sus ey kendim!
''�stanbul dü�tü, ben hala hayatta m�y�m?''
Kahrolsun...

Gücün yetmiyor mu dokuz harflik hecemin kanay��lar�na?
Oysa ben üç uzun hecede susuyorum dokuz harflili�imi,
Kirletmeden hayalini.

Ey A�k!
Dokunma intihar panoramama.
Emanetci a�lay��lar�m dü�er suskunlu�una, erirsin.
Ben DEL�R�R�M...

Gülü�ü sar� safran co�rafyalarda h�rpalanm��,
Hayata ödünç sevinçlerle son'da ba�layan,
Gözleri tutuklu bir Rüzgar'�m.

Yani, a�k�n ac�mtrak gölgesizli�inde
Son �ehidim, sana...

Sevdi�im!
Gemiler yana�madan mefluç limanlara,
Ver �ehadetini gözlerimin...

En çok kendimi kucaklad��m vakitlerde
�hanet ettim bana.
�ntiharlara ili�tirilen Dilbaz Dü�ler Ça��'ndan geldim.
�imdi vakit, kelimesiz ölmeler vakti...
Sus ey kendim!
Sus ey Rüzgar diye bilinen en suskun yan�m!..

Dile gelsem �imdi, en çok seni susar�m,
Yüzünün yar�s� görünen uykusuz mevsimlere.
�çimde yüzü koyun yatan sevdalar,
Çarpar dirilmi� ölmelerimin aln�na.
Kusar�m beni, bana en a�ina cümlelere.

Sevdi�im!
Bile�inden kan s�zsada bak��lar�m�n hala;
Bozgunlar�m bozgunda �imdi.
Eyvah!
Al bu feryat sende kals�n.
Kapat gözlerini bana, inleyerek...

Ben karanl��n k�skac�nda ölürken,
Kimse seslenmesede beni;
Kurtar-ma beni benden.
Doyas�ya seyredeyim ölümümü.
Çünkü, sen benim a�k� bildi�im yersin ey A�k!

Sevdi�im!
�çimin sureti!
Olmad��m kadar bendesin, olmad��n kadar sendeyim.

SEN� ÇOK SEV�YORUM...

(ALINTI)

�imdi buna �iir mi demeliyiz? Halbuki yazar� bunu deneme türünde yazm�� ve gördü�ünüz dizeler bir düzyaz� halindeydi. Alt alta dizeler haline koyan benim. Denemelerde bir �iirsel anlat�m olmas� mümkündür. O halde her �iirsel anlat�ma �iir mi demeliyiz.

�iirsel anlat�ma öykü ve mektup türlerinde de rastlamak olas�d�r. Edebiyatta manzum ve mensur olmak üzere iki yaz�m �ekli vard�r. Manzum, �iir dedi�imiz ölçülü, uyakl�, belli kal�plara dayanan, serbest olanlarda ise bir tak�m imgeler, sanatlar, söz oyunlar� ve ses uyumlar�yla desteklenen yaz�m biçimidir. Mensur ise nesir yalinde yaz�lan yaz�, yani düz yaz�d�r. Dilbilgisi kurallar�na göre cümleler halinde yaz�l�r.

Sözcük (kelime) anlaml� ifadelerin en küçük birimidir. Tek ba��na bir anlam ifade eder. Ancak bir duygu ve dü�ünce tek bir sözcükle anlat�lamaz. Bu yüzden duygu ve dü�üncelerimizi sözcük gruplar� ya da dizisi kullanarak ifade ederiz. Bunun için de cümle dedi�imiz yap�ya ba�vururuz. Duygu ve dü�üncelerimizi tam olarak anlatmak için kurdu�umuz sözcük dizisine tümce (cümle) demekteyiz.

Nesir yaz�m �eklinde, tam ve etkili anlam ifade etmesi için tümceler dilbilgisi kurallar�na uygun olarak düzenlenir. Tümcelerin k�sal��, anla��l�rl��n� ve etkisini art�r�r. Tümceler zaten duyguyu ve dü�ünceyi tam ve anla��l�r bir �ekilde anlatmak için kurulur. Bu yüzden tümceler sade ifadelerle kurulmaktad�r. Tek bir sözcükten ibaret tümceler olabilece�i gibi, çok uzun tümceler de vard�r. Tümcenin kurulmas�nda önem ta��yan anla��l�rl�� ve etkisidir. Tümcelerin basit, birle�ik, soru, ünlem, s�ra gibi türleri, bir anlat�m çe�itlili�idir.

Edebiyatta sözcüklerin gerçek anlamlar�n�n d��nda mecazi, tevriyeli, e�anlaml�, z�tanlaml� kullan�mlara s�k rastlan�r. Böylece ifadeler daha zengin, güzel ve etkili k�l�n�r. Bu ayr�ca dilin zenginli�idir.

Anlat�m� zanginle�tiren, daha anlaml� ve duygu yüklü k�lan bu ifade biçimine genellikle mensur eserlerde rastlan�r.

Yaz�lan�n mensur (�iir) mu, nesir (düzyaz�) mi oldu�unu, sözcükleri yanyana koydu�umuzda anlaml� tümceler ç�k�p ç�kmad��na bakarak anlar�z. Alt alta dizilen tümce öbekleri, yanyana konulmas� halinde, düz bir metin ortaya ç�k�yorsa, içinde �iirsel anlat�m biçimi olsa dahi buna nesir denir.

Yukar�daki örnekte oldu�u gibi, baz� yaz�m türlerinde yaz�lan�n ne tam bir �iir, ne de tam bir nesir oldu�unu farkederiz. Bu benzerlik sadece �iir ile düzyaz�ya has de�ildir. Ne öykü, ne masal, ne an�, ne de mektup kategorisine koyamayaca��m�z yaz�m �ekillderi de vard�r ki bunlar�n tamam�na DENEME denilmektedir.

Bir insan�n herhangi bir konuda içini dökmek, payla�mak amaçl� kesin hükümlere varmadan samimi bir üslupla yazd�� yaz�lara deneme denir.

Deneme tür ve üslup olarak pek çok türe yakla��r. Bu yüzden de yaz�lmas� en zor olan türlerdendir. Belki de ad� bu yüzden denemedir. Deneme, yazarken payla��mc� ve samimi bir üslup kullan�rken sohbete, dü�ünmemizi ortaya koyarken f�kraya, duygular�m�z� ortaya koyarken ele�tiriye yakla��r.

Denemeler toplumsal konulardan daha çok ki�isel konulara, soyut dünyalara ve iç hesapla�malara daha yak�nd�r. Bu yönüyle f�kra türünden ayr�l�r. F�kralar toplumsal konulara ki�isel yakla��mlar getirirken deneme iç dünyan�n samimi itiraf� gibidir.

Denemeye özgü bir konu türü yoktur. Özgürce seçilen bir konuda, yazar�n kendi kendiyle konu�ma havas� içinde yazd�� yaz� türüdür. Yaz�n�n konusu yazar�n o anda akl�na geliveren bir konu görünümündedir. Ö�retici ve dü�ünsel yan� da vard�r.

Serbest dü�üncenin ifade alan� ve nesrin bir türü olarak deneme, yazar�n gözlemledi�i ya da ya�ad�� olay, olgu, durum ve izledi�i objelerle ya da herhangi bir kavramla ilgili izlenimlerinin herhangi bir plâna ba�l� kalmayarak, deliller getirip kan�tlama yoluna gerek duymadan ve kesin hükümler vermeden, tamamen ki�isel görü�üyle serbestçe yaz�ya döktü�ü birkaç sayfay� geçmeyen k�sa metinlere denir.

Deneme, derin dü�ünceden çok, ki�inin kendi d��ndaki nesnelerle herhangi bir konuda gerçek ya da hayalî olarak girdi�i diyalo�un ürünüdür.

Deneme yazar�, olay, olgu, durum ve e�yalarda s�radan insanlar�n eskilerin ifadesiyle ülfet ve ünsiyet perdesiyle göremedi�i, fark�na varamad�� ayr�nt�lar�, dikkat etmedi�i hususlar�, incelikleri, güzellikleri, harikalar�, ola�an�n alt�nda yatan ola�anüstülükleri görebilen, hissedebilen, dü�üncesiyle ve deneyimleriyle onlar� okuyucular için ilginç görülebilecek �ekilde yaz�ya dökebilen insand�r. S�radan insan�n "bakt��" �eyi deneme yazar� "görür".

Deneme dilinde çe�itli bilim, felsefe ve sanat dallar�na ait terimlere yer vermekten ziyade, halk ço�unlu�unun ortak günlük konu�ma dilinin dü�ünce diline dönü�türülmesi çabas� hâkimdir. Denemede bilimsel yaz�lardaki kuruluk ve �ematiklik bulunmaz. Dü�ünce �iirsel, ak�c�, samimî bir üslûpla sunulur. Bu bak�mdan deneme yaz�lar�n�n geni� halk y��nlar�nca kolayca ve rahatl�kla okunabilme özelli�i vard�r. Deneme yazar� yaz�s�n� yazarken, bir anlamda kendi kendisiyle diyalog içindedir. Kendi zihinsel âleminde dü�ünce terminleri yapar.

Edebiyat�m�zda deneme türünde pek çok ürün verilmi�tir. Bu tür içine koyabilece�imiz ürünler, genellikle de�i�ik zamanlarda çe�itli gazete ve dergilerde yay�mlanm�� yaz�lar�n bir araya getirilip kitapla�m�� ekilleridir. Bu eserlerde yer alan yaz�lar�n bir k�sm�, inceleme, ele�tiri yaz�s� olarak da görülebilir. Bunun yan�nda bir kitapta yer alan yaz�lar�n bir k�sm� edebiyat, bir k�sm� tarih, bir k�sm� felsefe, bir k�sm� ba�ka konularda olabilmektedir. O bak�mdan deneme türü için çok kesin s�n�fland�rma ve s�n�rland�rmalar yap�lamamaktad�r.

Serbest �iir niyetiyle yaz�lm�� ço�u yap�t�n asl�nda birer deneme oldu�unu anlamak zor olmasa gerek.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( �iirle D�zyaz�y� Birbirinden Ay�ran �nce �izgi ba�l�kl� yaz� Mehmet DEM�R taraf�ndan 8.10.2011 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.