Yazýya bazý anekdotlarla baþlayayým. Cami çýkýþlarýmda kýsa süreli de olsa imam arkadaþlarla sohbet ederim. Onlara o günün vaazý ya da baþka dini konularda sorular sorarým. Okuduðum kitaplardan edindiðim bilgileri paylaþarak sohbeti baþlatýrým…

          Mevlana diyor ki: “ Ýbadetin en az makbul olaný ibadet eden bireyin okuduðu ayet ya da surelerin anlamýný bilmeden yaptýðý ibadettir.”  Mevlana’nýn bu görüþü çerçevesinde, görev yaptýðýnýz camide ya da ülkemizin büyük camilerinde namaz kýlan en ön saftaki insanlardan on yurttaþýmýzýn seçerek þu soruyu sorsanýz; acaba namaz kýlarken her rekâtta okunan Fatiha süresinin mealini eksiksiz söyleyebilirler mi?

         Bu soruyu bir deðil birden çok imam arkadaþa sordum. Soruyu öncelikle þaþkýnlýkla karþýlardý imam arkadaþlar. Sonra da açýk kalplilikle “maalesef söyleyemezler “ diye cevaplar aldým.

         Edebiyat platformlarýnda tanýþtýðým deðerli arkadaþým Necati Kavlak Beyefendiyle karþýlýklý kitap öneriyoruz birbirimize. Onun tanýttýðý Ahmet Hûlusi’nin dini konularda yazdýðý kitaplardan hayli bilgiler edindim. Hûlisi Hoca, Kur-ân-ý Kerim hakkýnda þöyle açýklamalarda bulunuyor:

 “Kur’aný-ý Kerim, Allah indinden inzal olmuþ Bilgi’dir (Kitap’týr)!.. Allah indi için lisan söz konusu edilemez! Belki Kur’an-ý Kerim’in orijinali için Allah’ça diyebiliriz. Þayet onu Hz. Muhammed (aleyhisselam) (Arap müþriklerinin iddiasý üzere) yazdý deseydi, elbette ki o takdirde Kuran’ýn Arapça olduðu söylenebilirdi!

         Oysa Kur’an-ý Kerim, ‘Allah’ça’ orijinalinden Cebrail isimli melek tarafýndan Muhammed Mustafa (aleyhisselam)’a kendi lisaný olarak Arapça inzal olmuþtur ki, o ortamýn insanlarý ne anlatýlmak istendiðini anlasýnlar diye.”  Önceki yýllarda kutsal kitabýmýzýn dilinin Allah’ça olduðu hakkýnda bilgi edindiðimi de ayrýca belirtmeliyim.

         Kur’an’ý Kerim bu gerçeði þöyle iþaret ediyor: “Biz her Resulü kendi toplumunun lisaný ile irsal ettik ki, onlara en anlaþýlýr þekilde açýklasýn… (Artýk) Allah dilediðini saptýrýr ve dilediðine hidayet eder… O, Aziz’dir, Hakiyim’dir” (Ýbrahiym.4)

         Bu baðlamda diðer kutsal kitaplar hangi ulusa gelmiþ ise o ulusun diliyle inzal olmuþtur. Örneðin Tevrat ve Zebur Hz. Musa ve Hz. Davut’a gelmiþtir. Adý geçen peygamberler Ýsrail halkýný dine davet ettikleri için bu kutsal kitaplarýn dili Ýsraillilerin dili olan Ýbranice’dir. Ayný biçimde Ýncil’in dili de Hz. Ýsa’nýn yaþadýðý yörenin dili olan Aramica inzal olmuþtur.

         Demek ki, kutsal kitaplar hangi ulusun peygamberine gelmiþse o peygamberin konuþtuðu dille gelmiþtir. Bu düþünceler çerçevesinde þöyle bir çýkarýmda bulunabiliriz. Ýnsanlarýn dünya ve ahret mutluluklarý için aralarýndan peygamber görevlendiren ve onlara kitap indiren Yüce Allah (c.c.) eðer Türk Ulusundan bir peygamber görevlendirseydi o kutsal kitap Türk Dili ile Türkçe olacaktý. Kutsal kitabýmýz Türkçe olmadýðýna göre mesajlarýnýn biz Türklerce anlaþýlmasý önem arz etmektedir. Buna binaen kutsal kitabýmýzýn dilimize çevrilme çalýþmalarýna yýllar öncesinden baþlanmýþ. Cumhuriyet yýllarýnda ise daha kapsamlý çalýþmalar yapýlmýþtýr.

         “Bilinen en eski Türkçe Kuran’ý Kerim çevirisi yaklaþýk bin yaþýndadýr ve Ýngiltere’deki John Rylands kütüphanesinde korunmaktadýr. Kitap üç dilli olup Türkçe’nin yaný sýra Arapça ve Farsça metinleri de içeriyor.”

Çeviri iþini peygamberimiz zamanýna kadar götürmek olasý… Kendisi Acem olan sahabe Selmani Farisi Fatihe Suresini Acemce ’ye çevirir. Peygamberimizden de olur alýr.

         Tarihte Orta Asya Türkçesi ile de çevriler yapýlmýþtýr.
“Devletþah’ýn 1333 yýlýnda Ýran Þiraz’da kopyaladýðý Kuran, Türkçenin Oðuz-Kýpçak lehçelerinde yazýlmýþtýr, yazma bugün Ýstanbul Türk Ýslam Eserleri Müzesi’nde korunmaktadýr. 1363 yýlýnda Orta Asya Harezm Türkçesiyle yapýlmýþ bir baþka Türkçe Kuran ise, Ýstanbul Süleymaniye Kütüphanesi koleksiyonundadýr.
Özbek Çaðatay Türkçesiyle yazýlmýþ 1540’lý yýllara ait Türkçe Kuran yazmalarý, hem Topkapý Sarayý’nda hem de Konya Mevlana Müzesi’nde bulunmaktadýr. Rus ve Özbek müzelerinde, Orta Çað’a tarihlenen Doðu Türkçesi ile yazýlmýþ baþka çeviriler de vardýr.”

         “Erken Osmanlý döneminde Türkçe besmele “Baþladum adýyla Tanrý ta’alanun ki rýzk vericidür ve rahmet edicidür” biçiminde söyleniyordu. Yýldýrým Bayezid döneminde Fatiha suresinin çevirisi ise þöyle yapýlmýþtý: “Þükr cemi âlemleri yaratan Tanrý’ya ki rýzk vericidür rahmet edicidür. Din gününün padiþahý sanga taparuz ve dahi sanga sýðýnýruz. Göster bize hidayet tevfikiyle doðru yolý...””

         “ ‘ Ziya Gökalp, ünlü eseri Türkçülüðün Esaslarý’nda þunlarý söyler: “Dinî Türkçülük, din kitaplarýnýn ve hutbelerle vaazlarýn Türkçe olmasý demektir. Bir millet, dini kitaplarýný okuyup anlayamazsa, tabiidir ki dininin hakiki mahiyetini öðrenemez. Hatiblerin, vaizlerin ne söylediklerini anlayamadýðý surette de ibadetlerden hiçbir zevk alamaz.
Ýmam-ý Azam hazretleri, hatta ‘namazdaki surelerin bile millî lisanda okunmasýnýn câiz olduðunu’ beyan buyurmuþlardýr. Çünkü ibadetten alýnacak vecd, ancak okunan dualarýn tamamýyla anlaþýlmasýna baðlýdýr...’”

         Ve Cumhuriyet “Fikri hür, vicdaný hür, irfaný hür” nesiller istiyordu. Bu yüzden bilimi, sanatý, felsefeyi… insana dayanan her þeyi Türkçeleþtirme çabasýna girdi. Yurttaþlarýn dini bilgileri de ana diliyle okuyan, anlayan aracýlara gerek duymayan öðrenmesi isteniyordu. Meclis devlet eliyle karar alýr ve Elmalýlý Hamdi Yazýr’ýn 9 ciltlik ”Hak Dini Kuran Dili” adlý eseri ortaya çýkar.

         Sözün özü günümüzde Fatih Suresi’nin mealinin bile yetesiye Türkçe okunamamasý, söylenemesi büyük bir eksikliktir. Özellikle Allah’ça olan Kur’an-ý Kerim’in ayet ve surelerinin orijinal okunmasýndan öte tüm dualarýn Türkçe okunmasý dinimizin geniþ halk kitlelerince öðrenmesi içselleþtirilmesi bakýmýndan yaþamsal önem taþýmaktadýr. Ayet ve surelerinde mealleri sýk sýk okunup anlamlarýnýn öðrenilmesi de kutsal kitabýmýzýn mesajlarýnýn anlaþýmýna katký sunacaktýr.

         Tüm bu çalýþmalar devletimizin ilgili kurumlarýnca yapýldýðý takdirde yurttaþlarýmýzýn kutsal dinimizi kiþisel çýkarlarý için kullananlarýn tuzaðýna düþmekten azat olacaktýr.

Not. Týrnak içine alýnan alýntýlar Arkeolog Sergen Çirkin’in

 6 Aralýk 2018 tarihli makalesinden alýnmýþtýr.