Online Üye
Online Ziyaretçi
KASTAMONU’NUN ÜSKÜDAR
KAZASI / ÜSKÜDAR VİLAYETİNİN
BEYKOZ İLÇESİ
Tarih 12. 04.2016’da değerli
arkadaşım ve hemşerim Mehmet
Ali Işık ile bir başka
arkadaşımızın hastanede yatan
annesini ziyaret ettikten
sonra bir belediye
otobüsü ile Kadıköy’e
doğru yol almaya
başladık. Amacımız Kadıköy’de
toplanıp güzel bir
vakit geçirmek...
Neyse efendim, biz otobüste Mehmet Ali ile aramızda konuşurken hemen arkamıza
yaşlı bir vatandaş oturdu ( Yaşlı
dediysem bizden yaşlı yani.
Yoksa biz de
yaşlıyız tabii ki.) ve o da muhabbetimize dahil oldu. Baktım adam
hoşsohbet biri merakla sordum: ‘’ Abi memleket nere?’’ Adam cevap verdi: ‘’Kastamonuluyum.’’
Sanki Kastamonu’yu çok bilirmişim gibi ( Hayatımda hiç görmedim maalesef) yine
sordum: ‘’ Kastamonu’nun neresindensin’’ Yaşlı adam gayet ciddi bir şekilde
cevap verdi ‘’ Üsküdar Kazasındanım.’’ Şaşırdım tabii ki. Hani gitmedim, görmedim
ama Kastamonu’nun Üsküdar diye bir kazası yoktu bildiğim kadarıyla.
Devam ettik konuşmaya.
-Abi ! Kastamonu’da Üsküdar diye bir köy ya da mahalle mi var yoksa?
Adam yine gayet ciddi:
-Öyle bir köy ya da mahalle yok. Ben şimdi İstanbul’un bir ilçesi olan
Üsküdar’dan bahsediyorum.
Ağzım bir karış açık kaldı. ‘’Adam tozutmuş anlaşılan’’ Diye düşünüyordum ki
Mehmet Ali girdi devreye:
-Hocam ‘ Sen Üsküdar’ın Kastamonu’ya bağlı bir ilçe olduğunu bilmiyor muydun
yoksa?
Mehmet Ali’nin yüzüne baktım, şaka yaptığına dair en ufak bir iz yoktu. O da
gayet ciddiydi.
Adam devreye girdi tekrar:
-Eskiden bazı nüfus cüzdanlarında ‘’ İli: Kastamonu- İlçesi: Üsküdar’’ Yazardı.
Gayrı ihtiyari ‘’ Ohaaa’’ Dedim. Kastamonu nireee, Üsküdar nire. Olacak iş mi?
Adam da Mehmet Ali de ısrar ediyorlar ,hatta 1930 yılına kadar filan Üsküdar’ın
Kastamonu’ya bağlı olduğunu söylüyorlardı.
‘’Yahu olamaz’’ Diyorum ama dediğim gibi gayet ciddiler. Hatta Mehmet Ali ‘’
Bir tarihçi olarak senin bunu bilmen lazım’’ Dedi. Ben de ‘’ Her halde işlediği bir suç sebebiyle
cezalandırılmış Üsküdar. Yoksa aralarında yüzlerce kilometre var’’ Dedim ama
kafam da takıldı elbette bu ‘’ İli: Kastamonu, İlçesi: Üsküdar’’ Olayına.
Eve gelir gelmez başladım internetten araştırmaya ki ‘’Aman Allah’ım’’ Bu
konuyu bilmeyen sadece ben kalmışım galiba bu memlekette.
Yok yok heyecanlanmayın. Olay aslında doğru ama o kadar karmaşık bir olay
değil.
Öncelikle hemen belirteyim: Üsküdar 1930 a kadar değil ama 1924 yılına kadar
Kastamonu’ya bağlıymış.
Belki şaşıracaksınız ama bizim Üsküdar
1924'de İl olmuş. Anadolukavağı, Gebze, Kartal, Pendik, Şile, Beykoz ,Kandıra,
Üsküdar iline bağlıymış. Fakat bu vilayet olma durumu sadece iki yıl sürmüş.
1926 da ise yepyeni bir düzenleme daha yapılmış ve İstanbul iline bağlanmış.
Sonraları ise pek çok ilçesi bağımsız ilçeler olmuş. Yani aslında Kastamonu’nun
bir kazası olma durumundan tam anlamıyla 1926 yılında kurtulmuş.
Şimdi gelelim Üsküdar’ın Kastamonu’nun bir kazası olması durumuna.
İşte bunu anlamak için Osmanlı Devletindeki Devlet idari birimlerine bakmak
lazım.
Osmanlılarda Devlet önceliklere Eyaletlere ayrılıyor. Eyaletler sancaklara (
Sonraları Liva deniyor ki bu günkü karşılığı il-vilayet ) Sancaklar kasabalara,
kasabalar ise karyelere... ( Köy)
Osmanlılar Kastamonu ve havalisini Candaroğullarından aldıktan sonra burayı
merkezi Kastamonu olan bir eyalet yapıyorlar ki daha sonraları bilindiği gibi
bu eyalet bir şehzade yönetim birimi
oluyor. ( Biz ona kısaca şehzade
sancağı diyoruz.) Mesela Fatih Sultan Mehmet’in oğlu Cem Sultan Kastamonu’da
sancağa çıkmış.
Şimdi...Kastamonu eyalet. Peki bu eyaletin sancakları hangileri? ( Yani illeri
) Başta tabii ki Kastamonu Merkez. Diğerleri: Sinop, Çankırı, Bolu, Düzde,
Adapazarı, İzmit, Zonguldak, Bartın... Hepsi Kastamonu’ya dahil. Ancak
şöyle bir durum var: Bu saydığım illerden sadece Bolu, İzmit,Çankırı ve Sinop
sancak. Yani il.
Şimdi isterseniz Kastamonu Eyaletine Bağlı iller ve ilçelere bakalım.
Nereden bakalım: Rumi 1266 Miladi 1850 tarihli Başbakanlık Arşivindeki devlet
salnamesinin 70 ve 72. Sayfalarına bakalım. ( Osmanlıca olan bu metinde geçen
bazı yer isimlerini hemen tanıyacaksınız. Bazı yer isimlerini ise ben de
bilmiyorum.) Ben bildiğim yer adlarının altını çiziyoruzm.
(Not: Salname yıllık demektir.)
EYALET-İ KASTAMONU :
LİVA-İ KASTAMONU MERKEZ:
Kastamonu maa nevahi-i Azdavay,Boyalı,Sırt Araç,Eflani
Daday,Çekelne,Zani,Hasalay,Cide,Devrekani,Küre-i Cedid,Göl maa Daday,Küre-i
Nuhas,Nahiye-i İnebolu,Sorgun-i Kastamonu,Taşköprü maa Kevni,Yörükhan,
Araç,Nahiyei-i Gökçeağaç maa Akyürük Merküze
LİVA-İ İZMİD
İzmid maa nevahi-i Ayvacık ve Bağçelik ve Yeni köy
Nahiye-i Karamürsel, Yalakabad
Nahiye-i Pazarköyü maa Görele ??? ( Giresun- Görele diyor ama sanırım bir
yanlış okuma söz konusu. O kadar da değil yani)
Adapazarı maa Sapanca, Akhisar ve Geyve, ab-ı Safi Sançayır, Taraklı Yenicesi,
Dodurga, Hendek nam-ı diğer Pazarsuyu, Şeyhler
´Nahiye-i Kandıra
´Kaymaz
´Şile
´Beykoz namı diğer Yoros
´Kartal maa Aydos ( Aydos bugün Sultanbeyli İlçesi sınırları içindedir.)
´Gekbuze (Gebze)
´Taşköprü, Beşdivan
´Ağaçlı
´Akabat
LİVA-İ BOLU
Bolu
Nahiye-i Dörtdivan,Çaka,Gerede,Mudurnu
Nahiye-i Kıbrıscık,Pavli,Düzce maa Konapa,Gümüş maa Efendi,Üskübi,Akhisar-i
Bolu,Bender Ereğli,Alaplı maa Somako,Hisarönü nam-ı diğer
Filyos,Yılanca.Devrek,Derkâne maa Seki,Divan.Mengen
Liva-i Viranşehir
Viranşehir,Şahabettin,Korukavak maa Kızılbey,Yenice-i
Eflani,Aktaş,Oğlakdere,Taraklı,Borlu nam-ı diğer Zağferenbolu,Tefen,Gölpazarı-i
Borlu,Eflani,Borlu,Ovayüzü,Keçinos,Ulus,Zernene,Amasra,Bartın nam-ı diğer
Onikidivan,Çarşamba-i Bolu,Perşembe-i namı diğer Yedidivan,Yörkhan-ı Taraklı
Üsküdar nerede peki? Beykoz Üsküdar’a bağlı olduğuna göre, bu salnamede ise
Beykoz’un da Kastamonu eyaletine bağlı olduğu belirtildiğine göre demek ki bazı
Kastamonuların dediği gibi ‘’ Üsküdar’a kadar Kastamonu’’ Değil, Üsküdar da
dahil Kastamonu.
Evet..Bu günlük de bu kadar.
Velhasılı kelam sizin de karşınıza ‘’Kastamonu ilinin Üsküdar kazasındanım’’
Diyen biri çıkarsa şaşırmayın benim gibi.