AYRI  AMA  EÞÝT (!)

1865  Yýlýnda  Amerika’daki  iç  savaþ  sona  erdiðinde herkes  rahat  bir  oh  çekeceðini  zannetmiþti. Ýþin  doðrusu  beyaz derililer  rahat  bir  oh  çekmiþlerdi  ama  siyah derililer  rahat  bir  oh  çekmek  için  daha  çook  bekleyeceklerdi. Kýzýl  derilierin  ise  neredeyse  nesilleri  tükendiði  için  onlarýn  oh mu  çekeceði  of  mu  çekeceði  kimsenin  umurunda  deðildi. Tamamen  gündem  dýþýydýlar.

Evet...Ýç  savaþ  bitmiþti  ve  zenciler  dört  gözle  beyazlarla  eþit  haklara  sahip  olacaklarý  günlerin  özlemiyle  devletin  yeni  yasal  düzenlemeler  yapmasýný  bekliyordu. 

Ýþte  bu  beklenti  günlerinde  1892  Tarihinde Homer  Plessy  adýnda  bir  zenci New Orleans'tan, Lousiana Covington'a gitmek için trene bindi  ama gidip beyazlarýn bindiði vagona oturdu. Sonrasýnda tutuklanýp mahkemeye çýkartýldý ve 20 dolar para cezasý ile 20 gün hapis cezasý yedi.

Plessy,  bu  cezaya  itiraz  etti. Ancak  itirazý  Lousiana  Yüksek  Mahkemesi tarafýndan  reddedildi.  Bunun  üzerine  Plessy,  davayý ABD  Yüksek  Mahkemesine  taþýdý ve  bu  davanýn  adý  ‘’Plessy  and Ferguson  Davasý’’  adýný  aldý.  Ferguson kim  peki?  Plessy’nin,  Lousiana’daki  mahkemesinin  hakimi.  Plessy  davayý  ona  karþý  açmýþtý.

Mahkeme tam  dört sene  sürdü  ve  1896’da kararýný  verdi: ‘’Seperate but  equal.’’ Yani  ‘’ Eþit  ama  ayrý’’    

Bunun  manasý  þuydu: Zenciler de  mesela  bir  lokantada  yemek  yeme  hakkýna  sahiptirler  ama  beyazlarýn  gittiði  bir  lokantada deðil.  Kendilerine  ait  bir  lokantada...

Zenciler  de trene, otobüse  vs.  binme  hakkýna  sahiptirler  ama beyazlar  için  ayrýlmýþ yerlere  deðil  kendilerine  ayrýlmýþ  yerlere  oturmalýdýrlar.

Zencilerin  çocuklarý  da okula  gidebilir  ama  beyazlarýn  devam  ettiði  okullara  deðil.

Kýsaca ABD  Yüksek  Mahkemesi,  Plessy’ye ‘’  Size  eþitsiniz  dedik  diye  gel  de  beyazlara  ait  koltuða  otur mu  dedik  kardeþim?  Trene  binme  konusunda  eþitsiniz.  Bunun  dýþýnda  haddini  bil. Trene  binme  hakký  vermiþiz  daha  ne  istiyorsunuz?’’  Demiþ  oluyordu  ve  1896 yýlýnda  verilen  bu  karar  tüm  ABD  için  emsal  bir  karar  olarak  ta 1954  yýlýna  kadar  böylece  uygulandý.

1951  Yýlýnda Kansas  Eyaletinin  Topeka  þehrinde  Oliver  Brown  adlý  bir ABD vatandaþý,  kýz  evladýný, yaþadýðý  yere  çok  uzak  olan  zencilerin  okuduðu  okula deðil  de  kendisine  çok  yakýn  olan  beyazlarýn  okuduðu  okula  kaydettirmek  isteyince  bir  kez  daha  ortalýk  karýþtý.

Oliver  Brown ‘’  Yahu  kýzýmý  göndereceðim  okul  taaa  anasýnýn  gözünde. Bu  kýzý  oraya  göndereceðime  bir  ABD  vatandaþý  olarak  niçin  burnumun  dibindeki  okula  gönderemiyorum?’’  Diyordu  ama  Topeka  mahkemesi  ‘’Kýzýnýn  gitmesi  gereken  zencilere  ait  okuldaki  eðitim  kalitesi  de  göndermek  istediðin  beyazlarýn  okulundaki  eðitim kalitesine  eþittir.  O  halde ne  zýrlayýp  duruyorsun  be  adam?’’  Diyordu.

Durumu  kýsaca  özetleyecek  olursak:  Oliver  Brown ‘’ Ben  hadýmým’’ Diyordu  ama  mahkeme  ‘’  Kaç  çocuðun  var? ‘’  Diye  soruyordu. Daha  da  doðrusu  mahkeme  Oliver  Brown’un  derdini  anlýyor  ama  iþine  gelmediði  için  anlamamazlýktan  gelip laf  gargarasý  yapýyordu.

Velhasýlýkelam mahkeme,  Oliver Brown  aleyhine  karar  verdi: ‘’  Yaygara  yapma! Kýzýný  al,  zencilerin  okuluna  kaydettir.  Bizim  tepemizin  tasýný  da  attýrma!’’

Ancak  bu  davadan  hemen  sonra  yine  ABD’nin  güney  eyaletlerinden  olan  Karolina,  Virgina ve Delawere’de  yaþayan zenciler  ayný  konuda mahkemelerde  dava  açtýlar.

Dava  açýlan  mahkemelerden Delawere  Mahkemesi,  siyah okullarýnýn beyaz okullarýna oranla daha düþük nitelikte olduklarýný gördü ve siyah çocuklarýn beyaz okullarýna aktarýlmasýný emretti; ancak, okul yetkilileri bu kararý Yüksek Mahkeme’de temyiz ettiler.

Yüksek  Mahkeme  bu  sefer  "Ayrý ama eþit" kavramýnýn Amerikan devlet okullarý ve eðitim tesisleri için anayasaya aykýrý olduðunu ilan etti.

Hal  böyle  olunca  yine  kýyametler  koptu  ve  beyazlar,  Virgina  senatörü  Harry  F.  Byrd baþkanlýðýnda  ve  adýna  ‘’  Kitlesel  Direniþ’’ Dedikleri  bir  direniþ  baþlatarak  zenci  çocuklarýn  beyazlarla  ayný  okulda  öðrenim  görmesini  engellemek  için  yapmadýk  pislik  býrakmadýlar.

Yüksek Mahkeme sonunda 1954’te oybirliði ile aldýðý kararda  eðitim alanýnda ‘ayrý fakat eþit’ doktrinine yer olmadýðýný belirtti ve kamu okullarýnda uygulanan ayýrýmcýlýðýn " Anayasanýn 14’üncü maddesi ile  güvence altýna alýnmýþ olan eþit yasal korunma"yý siyah çocuklardan esirgediðini açýkladý. Yani  bundan  böyle  artýk  zenci  öðrenciler  de  beyaz  öðrencilerin  öðrenim  gördükleri  okullarda  öðrenim  görebileceklerdi.

Peki Yüksek  Mahkemenin  bu  kararýyla  yorgan  gitti  kavga  bitti mi?  Ne  gezer  efendim.  Irkçýlýk  denen  lanet hastalýk  bir  kere  insanýn  kanýna  karýþmayagörsün,  öyle kolay  mý  ondan  kurtulmak?

4  Eylül  1957...

ABD’nin Arkansas eyaletinin Little Rock þehrindeki ‘Central High School‘ adlý liseye  her  nasýlsa  kaydýný  yaptýrmýþ  olan dokuz  zenci öðrenci  o gün  büyük  bir  sevinç  ve  heyecanla yeni  öðretim  yýlýna  baþlayacak  okullarýna  geldiler. Gelmesine  geldiler  ama  bir  taraftan  ellerinde  ‘’ Stop  race  mýxing’’ ( Karýþtýrma  yarýþýný  durdur )  yazýlý  pankartlar  taþýyýp  kendilerini  protesto  eden  beyaz  öðrenciler öte  taraftan  bir  polis  ordusuya  karþýlaþtýlar. 2000 Beyaz  öðrencinin  öðrenim  gördüðü  bu  okulda dokuz  zenci  öðrenciye  yer  yoktu.

Polisi  okula  þehrin  valisi Orval Faubos  göndermiþti  ama  polisin  görevi  zencilerin  okula  serbestçe  giriþini  saðlamak  deðil  tam tersine  zencileri  okula  sokmamaktý.

Zenci  çocuklar, aðýr  hakaretler  ve  tacizler  sonucu  gözleri  yaþlý evlerine  döndüler. Ama  tabii  ki  bu  durum  ta  ABD  Baþkaný  Eisenhower’e  kadar  ulaþtý.

ABD  Baþkaný  ‘’ Lan  oðlum  sen  n’aapýyorsun?  Biz  ‘’ Eþit  ama  ayrý’’  kanununu  1954 de  kaldýrmadýk  mý?  Hemen  o  zencileri  okula  al.’’  Diye emir  gönderse de  ýrkçýlðý  iliklerine  kadar  iþlemiþ  olan  vali, býrakýn  bu  emre  uymayý,  tam tersine  okulu  Ulusal  Muhafýzlar  tarafýndan kordona  aldýrdý  ve  ‘’  Bu  okula  deðil  bir  zenci  öðrenci , bir  kara  sinek  bile  girmeyecek  tamam mý?’’  Emrini  verdi.  Yani  Koskoca ABD  baþkanýný  sallamadý.

Durum  gerçekten de  vahim  bir  hal  almýþtý.  Bir  Vali,  koca  ABD  baþkanýný  da  ABD  anayasasýný  da  sallamýyordu.

Baþkan  Eisenhower,  1865  iç  savaþýndan  92  yýl  sonra  ilk  kez  Güney’e  1000  kiþilik  bir  ordu  gönderdiði  gibi  Little Rock’taki  Ulusal  Muhafýzlarýn  komutasýný  da validen  aldý.

Bu  bin  kiþilik  ordu  Litle  Rock’a  geldi  ve  bu  dokuz  öðrenci,  asker  nezareti ve  korumasý  altýnda  okullarýna  girebildiler.

‘’Little  Rock  Dokuzlusu’’  denilen bu  dokuz  zenci  öðrenci  okullarýna  baþladýlar  ama  sadece  biri  okuldan  mezun  olabildi.

Diðerleri  okulda kendilerine uygulanan  mobbing  sebebiyle  terk  ettiler. 

Evet.. Okula  baþlamýþlardý  ama  uðramadýklarý  hakaret  yoktu. Mesela  sýnýfýn  içinde  deðil  dýþýnda  oturuyorlardý.  Dersleri,   açýk  olan  sýnýf  kapýsýnýn  arkasýndan  takip  ediyorlardý.  Teneffüslerde  yüzlerine  tükürüyodu  beyazlar.  Onlara  sýk  sýk ‘’  Defolun  aramýzdan’’ deniliyordu.

Bu  tacizlere, içlerinden  sadece  biri  dayanabildi  ve  canýný  diþine  takarak  okuldan  mezun  olmaya  hak  kazandý.  Onun  adý  Ernest  Green  idi.

Mezuniyet  gününde  okul  müdürü,  Ernest  Green’e  mezuniyet  törenine  gelmemesini,  çýkabilecek  bir  kargaþada  onu  kimsenin  koruyamayacaðýný  söylese  de  o  mezuniyet  törenine  geldi  ve  annesi  ile  yanyana  oturan  zenci  lider  Martin  Luther’in  sevgi  ve  gurur  dolu  bakýþlarý  arasýnda  diplomasýný  aldý.

1964  Yýlýna  gelindiðinde...

1964  Yýlýna  gelindiðinde   John F. Kennedy’in öncülüðünü yaptýðý “Sivil Haklar Yasasý” 1964’te kongreden geçerek ülkenin yasalarýnda yer alan ayrýmcýlýða son verdi.

1964  yýlýnda...

1964  Yýlýnda  ben  on  yaþýndaydým. O  günlerde  Amerikalý  halk  kahramaný(!)  Çelik  Bilek  ile  yine  Amerikalý  ranger  Tom  Miks’in  hain (!)  Kýzýlderiler  ile  olan  amansýz  mücadelelerini ihtiva  eden  Teksas- Tommiks dergileri  elimizden  düþmüyordu. Bu  dergileri  elimden  alýp  beni  bir  güzel pataklayan  babamý  Amerika  düþmaný  bir  hain  olarak  görüyordum. Hani  babam  olmasa, yaþým  da  küçük  olmasa  öldürebilirdim  onu.

Yine  1964  yýlýnda...

Henüz  23 Yaþýnda genç  bir  vaiz  olan  Fethullah  Gülen  sýk  sýk  dünyanýn  en  demokratik ve insan  haklarýna  saygýlý  ülkesinin  ABD  olduðunu  söylüyordu.

----SON----