Başlıktaki sorunun cevabı aslında çok basittir. Peygamberimizin doğum günü olarak kutladığımız güne Mevlid Kandili denir.
Peki Mevlid kandili ilk kez ne zaman kutlanmış?
Aslında yanlış soru. Soru tam olarak şöyle olmalı: ‘’Mevlid ilk kez ne zaman kutlanmıştır?’’ Evet... Mevlid, yani doğum kutlamak ile bunu kandil olarak kutlamak arasında asırlar olduğu için doğru soru ilk kez mevlidin ne zaman kutlandığı olmalıdır.
Pekala o zaman soralım ve cevap verelim. ‘’Mevlid ilk kez ne zaman ve kimler tarafından kutlandı?’’
Mevlid kutlamasını ilk yapan devlet, 910-1171 Yılları arasında Mısır’da hüküm süren Şii Fatımi Devleti idi. Ancak bu devletin kutladığı doğum, Hz. Muhammed’in doğumu değil Hz. Ali ve Hz. Fatıma’nın doğumu idi.
Şiiler başka önemli gördükleri günlerde de törenler yapıyorlardı.
Mesela bir dönem için Bağdat’a hakim olan Şii Büveyhoğulları ilk kez 8 Şubat 963 Tarihinde Kerbela Şehitleri için yas ilan ettiler ve o günden bu güne her 10 Muharrem, Kerbela Şehitlerinin anıldığı bir yas günü oldu.
Şii Büveyhoğulları Emiri Müiziddevle ayrıca 18 Zihicce 352 ( 7 Ocak 964 ) tarihini de Gadr-ı Hum bayramı olarak ilan etti ( Şii inancına göre halifeliğin Hz. Ali’ye verildiği gün. ) ve o gün bugündür Şiiler Gadr-ı Hum diye bir bayram da kutlarlar.
Eee? Bunların Mevlid Kandiliyle ne alakası var?
Şiiler, bir takım özel günler düzenler de Sünniler durur mu? Sünniler de sırf Şiilere muhalefet olsun diye özel günler tertiplemeye başladılar.
Mesela? Şii Büveyhoğullarının icadı olan Aşure ya da Matem gününe alternatif olarak ilk kez Miladi 999 tarihinden itibaren 18 Muharrem’i Musab Bin Umeyr’in katledildiği gün olması hasebiyle yas günü ilan ettiler, Gadr-ı Huma alternatif olmak üzere de 26 Zilhicce gününü (Hz. Peygamberimiz ile Hz. Ebubekir’in mağarada buluştukları gün) bayram olarak kutladılar ve adına ‘’Yevm’ül Ğar Bayramı’’ dediler. (Ama Sünniler bu geleneği daha sonraları sürdürmediler.)
Gelelim Mevlid kutlamasına...
Peygamberimizin doğum günü olarak mevlid kutlaması diye bir şey Miladi 1222 senesine kadar ne görülmüş ne işitilmiş bir şeydi. Ancak 1222 Yılında ilk kez Selahaddin Eyyubi’nin eniştesi Erbil Atabek’i Muzaferüddin Gökböri tarafından hicri 604 ( Miladi yaklaşık 1222 ) yılında Peygaberimiz için bir doğum günü tertip edildi. Yani Hz. Muhammed’in doğum günü onun ölümünden ( 632 ) tam 590 sene sonra kutlandı ilk kez.
Peki bu kutlama daha sonra diğer İslam ve Türk Devletlerinde de uygulandı mı?
İşin doğrusu bilmiyorum. Herhangi bir bilgiye ulaşamadım. Ama 1222 yılına kadar Peygamberimizin doğum gününün kutlandığı ile ilgili bir bilgiye de ulaşamadım.
Osmanlılarda var mıydı mevlid kutlamaları?
Vardı. Var olmasına vardı ama kuruluşundan beri mi vardı bilemiyorum. Bildiğimiz bir şey varsa o da Süleyman Çelebi’nin yazdığı 1409 Tarihli bir eserdir.
Evet... Doğumundan ölümüne kadar Hz. Muhammed’in hayatının anlatıldığı ve bizim Mevlid dediğimiz bu esere bakarak 1409 senesi itibariyle Osmanlılar Mevlid kutluyorlardı demek zor. Zira bizim Mevlid dediğimiz ve her kandilin olmazsa olmazı olarak okuduğumuz bu kitabın asıl adı bile Mevlid değil ‘’ Vesiletü’n Necat’’ tır. Yani ‘’ Kurtuluş Vesilesi ‘’ Bu kitap 1409’da yani yazıldığı yıl da aynen bugün olduğu gibi mevlid günlerinde okunuyor muydu? Bilgim yok...
Ancak öyle anlaşılıyor ki Osmanlı Devletinde en azından Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u feth ettiği yıllarda ve sonrasında peygamberimizin doğum günü olan 12 Rebiulevvel kutlanmaktaydı.
II. Selim Zamanında ( 1566-1574 ) ilk kez mahya denilen kandillerin Ayasofya’nın minarelerine asıldığı asıldığı biliniyor.( O halde evvelinde en azından mevlid kutlaması olmalı diye düşünüyorum.) Aynı şekilde 1617’de ibadete açılan Sultanahmet Camiinin minareleri arasına da mahya denilen kandiller çekildi ve bu tarihten itibaren artık mevlid dahil diğer önem atfedilen günler ( Kadir Gecesi- Berat gecesi- Regaip- Miraç ) hep ‘’ Kandil ‘’ olarak anıldı.
Yani 17. Yüzyıl başlarına kadar Mevlid diye bir kutlama var ama Mevlid kandili diye bir şey yoktu... Mevlid kandili ( Ya da diğer Kandiller ) bu tarihten sonra Kandil adını aldı.
Peki Mevlid ilk kez resmi bir törenle ne zaman kutlandı?
Osmanlı Devletinde ilk kez 1588’de III. Murad zamanında Mevlid resmi olarak kutlandı. O senenin 12 Rebiulevveli resmen tatil ilan edildi ve mevlid doğrudan doğruya devlet tarafından kutlandı.
Peki Peygamberimiz(S.A.S) ve ondan sonra gelen dört halife döneminde kutlanmamış olan bir günü özel bir gün olarak ele alıp Peygamberimizden asırlar sonra kutlamak doğru mudur yanlış mıdır?
Hiiiç kafama takmıyorum böyle bir soruyu. Çünkü bu gece yapılan hiç bir yanlış şey yok. Müslümanlar camileri dolduruyor. Her zamankinden daha fazla anıyorlar Allah ve resulünü. Her zamankinden daha fazla ibadet ediyorlar. Dargınlar bu vesileyle barışıyor. Birbirleriyle uzun zamandır haberleşmeyenler bu vesile ile birbirlerini arayıp hal hatır soruyorlar. Bu gibi gecelerde insanlar daha bir sıcak daha bir dostça sarılıyor birbirine. Bunda yanlış olan ne var?
Kim ne derse desin. Çocukluğumdan beri kutladığım ve en azından Türkiye’de her sene coşkuyla kutlanan Mevlid Kandili, bu güne önem vererek kutlayan herkese kutlu olsun. Tüm dünyaya huzur ve barışın gelmesine vesile olsun inşallah.
Tüm ülkemin Mevlid Kandili kutlu, insanımız mutlu olsun inşallah.
Selam, sevgi ve saygılarımla...
(
Mevlid Kandili Nedir? başlıklı yazı
Sami Biber tarafından
8.10.2022 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.
