Bir �iir Tahlili: “UZAKSIN…” �iiri Zekeriya Efilo�lu

Uzaks�n…

Ad�n g�kte bir y�ld�z
Uzaks�n duygular�ma
Uzaks�n kalp at��lar�m� duymaya

Titreyen bir ku� gibi y�re�im
Al ve uyut g�zlerimi ellerinde
Ak�amlar ula�mas�n sabaha
B�y�yeyim dizlerinde
Hazana ��k bir goncad�r dile�im
�imdi a�lama vakti
�imdi yitirdim kendimi sevgilim

Ad�n ��lde bir serap
Uzaks�n duygular�ma
Uzaks�n nas�l susad��m� duymaya

�nleyen bir beste dillerim
Seni okurum her an�mda
Ayazlar �ahittir yalvar��lar�ma
R�zg�rlar e�lik eder feryad�ma
�i�ekler seni sorar inad�na
Seninle yanan bir ate�b�ce�iyim
Kim yakt� karanl�� uyan sevdi�im

Ad�n dilde bir nefes
Uzaks�n duygular�ma
Uzaks�n nas�l hayk�rd��m� duymaya

Islak bir g�zya��d�r b�t�n gitmeler
K�l renkli bir geceye arma�an
Baharlar ekerim yoklu�unda aln�ma
Y�k�l�r�m her imgenin ucuna
Susar b�t�n heceler
�l�me atlayan �a�k�n kelebe�im
F�rt�naya tutuldum her an sevdi�im

Ad�n telde bir beste
Uzaks�n duygular�ma
Uzaks�n nas�l inledi�imi duymaya

Kar tanesinde sakl� hayallerim
G�lkurusu bir yaln�zl�k dudaklar�mda
Sevdam� dererim harman yerinde
Yak�l�r�m alaz toprak olur ellerim
�imdi t�kenme vakti
�l�me yelken a�s�n �iirlerim
�oktan ruhunda kayboldum sevdi�im

Ad�n canda bir can
Uzaks�n duygular�ma
Uzaks�n nas�l ya�ad��m� duymaya

Zekeriya EF�LO�LU / Gaziantep / 2.1.2009

“Uzaks�n” �iirinin Tahlili:

�iir, �airin kaleminden damlayan g�n�l damlalar�. Ar�n�n y�re�iyle �r�p, sunmas�n� cesurca yapt�� bal y�kl� petek. Bir �iirin edeb� de�erini, kimli�ini anlayabilmek i�in �ncelikle yap�lacak i�, duygu y�kl� �iire boy veren �airin hayat�n�, karakterini ve edeb� ki�ili�ini bilmektir.

Zekeriya Efilo�lu, yaz�n d�nyas�n�n g�n�l bah�elerinde b�lb�llere g�l dermeye ahdedip, bu u�urda mesaisini tanzim eden bir bah�evan. Do�du�u memleketin havas�ndan olsa gerek, Karadeniz’in h�r��n dalgalar� misali hayat�n zorlu, biteviye devam eden heng�mesiyle y�lmadan m�cadele eden “�iiri �air kaptan.” �iirleriyle hayat�n ac� - tatl�, eksik - fazla, do�ru – yanl�� yanlar�yla cesurca alay etmesini bilen bir kalem erbab�. Hatta hayatla o kadar dalga ge�mesini bilir ki, ona kalemin ucundan d�k�len na�melerle, m�sralarla cevap veren bir �ahsiyet. �iirimizin �airini hep hayat�n ger�ek y�z�n� �air ve yazar kimli�iyle kaleme alan birisi olarak tan�maktay�z.

“Ad�n canda bir can
Uzaks�n duygular�ma
Uzaks�n nas�l ya�ad��m� duymaya ”

m�sralar�nda hayat� bize ne de g�zel ifade ediyor. Hayat�n i�inde oldu�umuz kadar, bir o kadar da d��nday�z. Alt�n yald�zl� kafeste �ten b�lb�l cismen yak�n bulunsa da g�nl� olarak uzaklardad�r ve o na�meleriyle ac�y�, kederi, h�zn� dillendirmektedir. �nsanlar vard�r, yak�n olduklar�n� zannederler, fakat her �eye mek�n g�z�yle bakt�klar�ndan, �yle tasavvur ettiklerinden bir o kadar da uzakt�rlar. Efilo�lu’nun �iirlerinde de hayat�n co�kunlu�u, ger�ekleri, �zlemleri, umutlar�, ac�lar� bir mozaik olu�turmu�tur. Elbette ki o kaleminin ucundan d�k�len na�melerle d�nemine, �a��n�n sosyal meselelerine bir foto�raf�� misali m�dahale etmi� ve �iirleriyle o dakikalar� �l�ms�zle�tirmesini ba�arm��t�r.

�iirlerinde d�neminin sosyal ger�eklerini g�z ard� etmeyip, ustal�kla kaleme almas�n� bilen �airler y�llara meydan okumas�n� bilmi�lerdir. Efilo�lu, ki�isel tecr�belerinden yola ��karak �a��m�z�n �arp�kl�klar�n�, insanlar�n ezilmi�li�ini, mutsuzlu�unu, yaln�zl��n�, a�klar�n�, sevdalar�n�, �mitlerini ve hayallerini �arp�c� ifadelerle vurgulam�� bir �air.

Bu k�sa girizg�htan sonra tahlil etmek istedi�imiz “Uzaks�n…” �iirini bi�im ve i�erik y�n�nden ele al�p tahlil etmeye �al��al�m:

�iirin genelinde konu kavu�mak arzusuyla yan�p tutu�an, fakat kavu�may� �b�r �leme b�rakmas�n� bilen bir sevdal�n�n duygular� dile getirilmektedir. Tema olarak, eski T�rk edebiyat�n�n halk hik�yelerin de kaleme al�nm�� olan Yusuf ile Z�leyha, Kerem ile Asl� vb. hik�yelerinin temas�na benzemektedir. A��k, sevdal�s� oldu�u, sevdi�i insana seslenmektedir. Ona kavu�ma arzusuyla inlemektedir.
Sevgili, ey sevgili
Uzatma, d�nya s�rg�n�m� benim.
dizelerini hayk�r�yor insan�n y�re�ine.

Serbest vezinle yaz�lm�� olan bu �iirde bile bir s�yleyi� ahengi kula�a gelmektedir. “Uzaks�n” �iirinde bentler mevcut fakat belirli bir d�zene uyulmam��. �iir 3 dize ve bunu takip eden 7 dizeden olu�an 4 k�ta �ekline benzemektedir. �iirin ba��nda, ortas�nda ve sonunda yer alan 3’erli dizeler �iire s�yleyi� ahengi kazand�ran nakaratlar izlenimini vermektedir.

Bu �iirde dikkat �eken �nemli bir nokta kurulan c�mlelerin i�eri�e uygun olu�udur. �a��m�z insan� g�nl�k hayatta bunlara benzer k��k veya b�y�k nice hayaller, umutlar kurar. Hayal kurarken i�inde bin bir umut besler. Fakat bu umutlar� bir bir y�k�l�r; yerini umutsuzlu�a ve karamsarl��a b�rak�r. “Olmayacak duaya �min denmez.” misali bir�ok umudumuzun ard�ndan vazge�i�ler gelir. ��te Efilo�lu’nun �iirindeki c�mlelerin �zenle se�ilmesi “hayalleri yar�nlara b�rakmak, umutlar beslemek” gibidir.

Ad�n g�kte bir y�ld�z
Uzaks�n duygular�ma
Uzaks�n kalp at��lar�m� duymaya.
dizeleriyle sevgiliye sitemle ba�lanm��t�r �iire. Asl�nda bu sitem, ger�e�in bilinip, sevgiliye kavu�ulamayaca��n� bilmenin �aresizli�idir. T�pk� g�ne� misali ��k huzmeleriyle g�nl�m�z�, y�re�imizi �s�tan �ulelerin yak�nl�� mesafesinde uza��zd�r da. ��te bu uzakl�kta g�ne�e dokundu�umuz an, a�k�yla yan�p k�l olaca��m�z g�n�n an�d�r. Onun i�in sevgilinin duygu ve hayallerinin s�cakl�� mek�nlar uzak da olsa bize, uzatsak elimizi tutacakm�� izlenimini vermektedir.

Titreyen bir ku� gibi y�re�im
Al ve uyut g�zlerimi ellerinde
Ak�amlar ula�mas�n sabaha
B�y�yeyim dizlerinde
Hazana ��k bir goncad�r dile�im
�imdi a�lama vakti
�imdi yitirdim kendimi sevgilim

Bu dizelerde sevgiliyle kar��l�kl� bir konu�ma havas� vard�r. Sevgilinin dizlerinin dibinde, yan�nda ge�en dakikalar�n bitmemesi temenni edilmekte ve bu anlar mutlu dakikalar olarak addedilmektedir. Bir goncan�n g�l olmak u�runda kendini feda etmesi mesabesinde sevgili u�runda duygular� feda etmensi bilmektedir.
Gecenin karanl�� bir ka�� noktas� olarak g�r�lmektedir ve bitmemesi i�in temenniler edilmektedir. Asl�nda insan karanl�ktan ayd�nl��a ka�arken, �airin m�sralar�nda sevgilinin yan�ndan ayr�lmama umudu h�zn�yle gecelerin bitmemesi istenmektedir.

Yorgun, y�lg�n, umutsuz, m�cadele etme g�c� olmayan insanlar�n anl�k umutlan�p ard�ndan vazge�mesi eksiltili c�mlelerle vurgulanm��t�r. �airimiz belirli dizelerde baz� c�mleleri yar�m b�rakm�� ve duygular� kesik c�mlelerle sezdirmeye �al��m��t�r.

�nleyen bir beste dillerim
Seni okurum her an�mda
Ayazlar �ahittir yalvar��lar�ma
R�zg�rlar e�lik eder feryad�ma
�i�ekler seni sorar inad�na
Seninle yanan bir ate�b�ce�iyim
Kim yakt� karanl�� uyan sevdi�im

Kar tanesinde sakl� hayallerim
G�lkurusu bir yaln�zl�k dudaklar�mda
Sevdam� dererim harman yerinde
Yak�l�r�m alaz toprak olur ellerim
�imdi t�kenme vakti
�l�me yelken a�s�n �iirlerim
�oktan ruhunda kayboldum sevdi�im

Bu m�sralarda benzetmelerden faydalan�larak �air duygular�n� kanatland�rmak istemi�tir. Kendi hayal d�nyas�nda sevgiliye kavu�ma arzusuyla yan�p tutu�maktad�r. Bu k�talarda oldu�u gibi �iirin tamam�nda h�kim olan hava umutsuzluk ve karamsarl�kt�r. Sevgili hep bu �ss�z, karanl�k, f�rt�nal�, ayazl� ortamlarda an�lmaktad�r. Ve bu karamsarl�k havas�n�n bitmesi sevgilinin uyanmas� demek oldu�undan, sevgiliye kavu�ma arzusu u�runa t�m olumsuzluklara katlan�lmaktad�r.

Asl�nda dava adam�n�n en bariz vasf�n� �airimiz dile getirmi�; b�lb�llere g�l derme u�runa kandan, irinden deryalardan ge�ip, sevgiliye g�ller dermesini bilecek ve sevgiliye kavu�ma arzun tek odak noktan olacakt�r.

�iirde dikkat �eken �nemli bir �zellik de kurulan c�mlelerin i�eri�e uygun yap�da olu�udur. �air g�nl�k hayat�n s�k�nt�lar�n� dile getirerek �iire h�z�nl� bir hava katmaktad�r. Asl�nda bu h�z�n ve karamsarl�k dolu kelimeler �iirde sevgiliden ayr�lamamaya kar��l�k dile getirilmi�tir. Hayaller onun d�nyas�d�r. Hayallerini yeti�tirirken bin bir umut besler y�re�inde. Fakat sevgiliden bir kar��l�k g�remeyince, umutlar yerini h�zne, umutsuzlu�a b�rak�r.
�iir benzetmelerle ve tasvirlerle �r�nt�l� bir kelimeler deryas�d�r. Do�aya ait kelimeler bolca kullan�lm��, b�ylelikle okuyucunun g�z�nde a��n, sevgili kar��s�ndaki h�z�nl�, umutsuz, y�lg�n hali ressam titizliyle �izilmeye �al��lm��t�r.
�air �iirinde duygular�n� dile getirirken nesneler birer sembol olarak ele al�nm��; sembollerde, i� d�nya ile d�� d�nya aras�nda ba�lant� kurulmaya �al��lm��. Bu nedenle mecazl� anlat�ma ve imgelere s�k s�k ba�vurma yolu tercih edilmi�tir.

Sembolist �airlerde g�r�len herkesin kendine g�re yorumlayabilece�i bir �iir; s�zc�klerin m�zi�ine dayanan bir i� ahenk ritmi kurmak fikri; �iirin, ger�e�i de�il, ger�ekli�in (do�an�n) �airdeki izlenimlerini anlatmas� konular�, �iirin etraf�n� �ren �rg�d�r.

Ger�e�in ��plakl��na kar�� olduklar�ndan “ ak�am saatleri, mehtap, gece, ��l gibi �ss�z mek�nlar, yar� karanl�k ve lo� ortamlar ” �iirde dekor olarak se�ilmi�tir.Tabiat t�m ac�mas�zl��na ra�men s��n�lacak bir liman misali s�rekli ka�� noktas� olarak g�r�lmektedir. Yani �airimiz do�rudan do�ruya bir d��nceyi, bir bilgiyi izah etmemi�, burada duygular�n�n �zerini adeta �rterek boh�aland�ktan sonra aktarm��t�r.

�iirimizi okuduktan sonra bu ba�lamda Servet-i F�nun �airi Cenap �ahabettin “ Elhan-� �ita” �iiri akla gelmektedir.

Ey u�arken d��p �len kelebek,
Bir beyaz r��e-i cen�h-� melek
Gibi kar
Seni solgun had�kalarda arar,
Sen a�arken �i�ekler �st�nde
Ufac�k bir �i�ekli yelp�ze,
Na'��n �st�nde �imdi, ey m�rde,
Ba�lad� par�a par�a perv�ze
Karlar
Ki sem�dan d��er, d��er a�lar!

U�tunuz, gittiniz siz ey ku�lar,
K��c�k, ser-sef�d bayku�lar
Gibi kar
Sizi dallarda, l�nelerde arar.
Gittiniz, gittiniz siz ey m�rg�n,
�imdi bo� kald� ser-te-ser yuvalar;
Yuvalarda -yet�m-i b�-efg�n!-
Son kalan m�� t�yleri kovalar
Karlar
Ki havada u�ar u�ar a�lar!

�iirde sembolist sanat��larda g�r�len toplum meselelerinden ka�� izlenimi g�r�lmekte ve �airin kendi i� d�nyas�na y�nelik hayaller, umutlar, sevgiliye kavu�ma iste�i gibi duygular �iirde dikkat �eken unsurlar olarak kar��m�za ��kmaktad�r.
�airin i� d�nyas�na y�nelik duygular tabiata ait unsurlarla �r�nt�lenmi�tir. Do�a adeta �iiri y�nlendirmi�tir. �air de, bir bah�evan edas�yla do�adan toplad�� unsurlar� hayal d�nyas�nda yo�urduktan sonra imgelerle y�kleyerek okuyucusuna goncalar misali dermektedir.

�MER BATI
13.04.2009 - Gaziantep

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Bir �iir Tahlili: “uzaks�n” �iiri – Zekeriya Efilo�lu ba�l�kl� yaz� �mer Bat� taraf�ndan 11.05.2009 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.