Bir �iir Tahlili: “ ANNE ” �iiri – Ali �zkanl�

ANNE

Anneler kalplerde sars�lmaz direk
Kuca��n bizleri sar�yor anne
Anne olmak i�in do�urmak gerek
Kuzular�n seni soruyor anne

Yavrum, kuzum deyip bizi kollard�n
Gece be�i�imi durmaz sallard�n
Kuca��na al�r �per koklard�n
Hasretin burnumda t�t�yor anne

M�barek ellerin s�cac�k kucak
Anneler var ise t�t�yor ocak
�efkatli kollar�n de�ince ancak
A�layan bebekler susuyor anne

Engin �efkatinle sen bir meleksin
Yan�k g�n�llerde dua, dileksin
G�listanda a�an e�siz �i�eksin
Nefesin misk gibi kokuyor anne

Hayalin g�z�mde sevgin �z�mde
Muhabbetler vard�r tatl� s�z�nde
Seni and��mda ya�lar g�z�mde
Yaral� y�re�im kan�yor anne

Bah�emizde a�an en g�zel g�ls�n
De�eri bi�ilmez alt�n �d�ls�n
G�nl�m�ze do�an e�siz s�mb�ls�n
Sevgini t�m �lem biliyor anne

Evlat p�r olsa da anneye muhta�
Onlar ki her zaman ba��m�zda ta�
Dermans�z dertlere olurlar ila�
Nur y�z�n kalbime do�uyor anne

Sevdikleri i�in durmadan ko�ar
Yavrular� i�in da�lar� a�ar
Anneler her zaman kalplerde ya�ar
Evlatlar�n rahmet okuyor anne.

Ali �zkanl� / 07.05.2008

“ Anne ” �iirinin Tahlili:

Anne...
Y�re�i volkanlar gibi patlamaya haz�r hassas ruhlu insan. Bir g�nl�k cennet hayat�n�n bin senelik d�nya hayat�na denk geldi�i bir cennetin ayaklar� alt�nda oldu�u biricik kudsi varl�k. �yle ki, y�ce nebileri d�nyaya getiren ve insanlara ilahi mesajlar� sunan y�reklerin memba�.

Annelik o kadar y�ce bir vazifedir ki, da�lar bile bu y�k� �zerine almaktan ka��nm��, fakat y�re�i deryalar dolusu sevgi dolu nazenin y�rek cansiperane bir �ekilde bu vazifeyi kald�rmas�n� bilmi�tir. Bu y�recik bazen bir Fat�ma, bazen bir Nene Hatun olmas�n� bilmi�tir.

Annelik, s�n�r tan�maz evrensel bir simgedir. O, y�re�i atan her canl� i�in ge�erlidir. �yle k�l��tan keskin bir simgedir ki, aslan� yavrusu �n�nde dize getirir. Annelik duygusu bir kediye, yavrusuna bir fareyi nas�l yakalayabilece�inin ilk derslerini verdirirken; belki de o yakalanma korkusu ile ya�ayan fareye de kendi yavrusuna kediden ka�ma yollar�n�n en prati�ini vermenin haz�rl�klar�n� yapt�ran duygudur. Hayatta insano�luna da b�yle bir dersi vermeye �al��an duygu.

Bu k�sa duygu dolu kelamlardan sonra tahlil etmek istedi�imiz “Anne ” �iirini bi�im ve i�erik y�n�nden ele al�p tahlil etmeye �al��al�m:

�iirimizin genelinde konu olarak anneye duyulan hasret ve �zlem duygusuyla i�i s�zlayan bir kalbin duygular�n�n kab�na s��mayan kelimelerini okumaktay�z. Duygular o kadar samimi ve i�ten ki, kelimelerin yo�unlu�unda anne hasretinin s�cakl��n� buluyorsunuz.

Anne inleyen bir ney, anne hicrandan yumak,
G�zleri bu�ulu, nemli ve her zaman z�r z�r...
Kaderidir annenin ocaklar gibi yanmak,
Hep h�z�nl� eser onun ikliminde r�zg�r.
Ku�lar gibi titrer o g�ne� y�zl� nevhay�l,
dizelerinde dile gitirilen anne olma. Y�re�i hicranl� ve bir o kadar da �veyikler gibi hassas ruh.

�iir, sekiz k�tadan olu�maktad�r. Hece vezni kal�b� esas al�narak yaz�lm��t�r. Hece vezninin 11’li �l��s� olan 6 + 5 kal�b� esas al�narak yaz�lm�� duraklardan olu�turulmu�tur. �airimizin duygular� belirli bir d�zende ��kt��ndan hece vezni esas al�nm��t�r.

�iir belirli bir kafiye d�zenine g�re yaz�lm��t�r. Kafiye �rg�s� olarak ko�ma tipi kafiye d�zeni kullan�lm��t�r. Burada esas olan ilk d�rtl�k �apraz kafiye d�zeninde olup di�er k�talarda ise ko�ma tipi esas al�nm��t�r. Bu kafiye d�zeni halk �iirlerinde ekseriya kullan�lan uyak d�zenidir.

…………. direk a
…………. sar�yor anne b �apraz kafiye
…………. gerek a
…………. soruyor anne b

………… kollard�n a
………… sallard�n a ko�ma tipi kafiye
………… koklard�n a
………… t�t�yor anne b

…………. kucak a
…………. Ocak a ko�ma tipi kafiye
…………. ancak a
…………. susuyor anne b

Kafiye �e�idi olarak zengin kafiye kullan�lm��t�r. Bunu yan�nda her bir k�tan�n sonunda “anne” s�zc�� tekrar ettirilerek ses uyumu sa�lanmaya �al��lm��t�r. �iir belli kal�ba ve d�zene g�re yaz�ld��ndan kelimeler ve c�mleler aras�nda bir uyum g�r�lmektedir. Kelimelerin �iirin i�eri�inde verilemek istenen duygu yo�unlu�una uygun d��t�� g�r�lmektedir.

�airimizin y�re�indeki annesine kar�� olan duygular�n�n yo�unluk yuma�� o kadar �ok benli�ini sarmalam�� ki her defas�nda “anne” s�zc��n� tekrarlamaktan geri kalmam��t�r. Fakat bu yap�lan kelime tekrarlar� �iirdeki ahengi bozmaktan �teye �iire farkl� bir hava katm��t�r.

�iirde “ r – n ” �ns�zleri �iirin belirli yerlerinde s�k�a kullan�larak �iire fonetik unsuru a��s�ndan de�i�ik bir hava kat�lmaya �al��lm��t�r. �zellikle “ sar�yor, soruyor, t�t�yor, bebekler, �per, biliyor, ya�lar, okuyor, anne, kuzular�n, sallard�n, engin, g�n�l ” kelimelerinde bu �ns�z harflerin ahengi g�ze �arpmaktad�r. �airimizin annesine olan �zlemi, hasreti �iirde sert �ns�zlerin fazla kullan�lmas�n� engellemi�, daha �ok “ k ” sert �ns�z� “direk, kalp, gerek, kuzum, kan�yor, s�cac�k, misk, ko�ar ” s�zc�klerinde kullan�lm��t�r.

Baz� m�sralarda yan yana veya arka arkaya ses ve ahenk bak�m�ndan birbirine benzeyen s�zc�klerin kullan�lmas� ve tekrar edilmesi �iirdeki uyum musikisini artt�rm��t�r. �airimiz duygular�n�n s�zc�klere d�k�ld�� iir ahengine b�y�k �nem vermi�tir. Annenin hayali �iirin b�t�n kelimelerine sirayet etmi�tir.

�iirde sembolik unsurlar kullan�larak benzetmelerden faydalan�lm��t�r. Anne sevgisi, y�re�i kuzular�n sessizli�ini bozan anneye, g�listandaki g�llere, s�mb�llere ve dertlere derman olan devaya, ilaca benzetilmi�tir. Bu benzetmelere tek tek bak�ld��nda kelimelerin ve benzetmelerin �zenle se�ildi�i g�r�lmektedir. �iirdeki benzetmeler, gurbet ve �zlem unsurlar�n�n g��lendirilmesine y�nelik kullan�lm�� olarak kar��m�za ��kmaktad�r.

�iiri okudu�umuzda realist etkiyi de g�z ard� edemeyiz. �air, �zlemini duydu�u annesine kar�� olan duygular�n� kaleme al�rken bir ressam, bir sinemac� titizli�iyle ele alm�� ve okuyucusunun g�z�nde bir manzara �izmeye �al��m��t�r. Anneye ait duygular sinema �eridi teferruat�yla dile getirilmeye �al��lm��t�r. Sembolist sanat��larda g�r�len d�� d�nyay� duygularla ifade etme etkisini �airimizde g�rmekteyiz. Asl�nda �iirde maziye d�n�� etkisi g�r�lmektedir.

�iirimizin ba�l�� olan “Anne” kelimesi �iirin b�t�n�yle o kadar i� i�e ge�mi�tir ki, ba�l�k i�erik hakk�nda bilgi vermektedir. �airimizin �ocukluk d�neminde ya�ad�� hayat, annesine d��k�n bir ki�ilik olu�turmu� ve inceledi�imiz “Anne” �iirinde de bunun yans�malar�n� g�r�yoruz. �airimiz bu �iirdeki anne unsurunu sembolik de�il, somut olarak ifade etmeye �al��m��t�r.

�nsano�lunu ayakta tutan baz� amiller vard�r: Sevgi, dostluk, aile... Bunlar�n hepsinin birle�ti�i nokta annedir. Onun y�re�i Yunus’un dedi�i gibi
“ Ballar bal�n� buldum / Kovan�m ya�ma olsun.” beyiti ana dayanak noktas�d�r.

Anneler kalplerde sars�lmaz direk
Kuca��n bizleri sar�yor anne
Anne olmak i�in do�urmak gerek
Kuzular�n seni soruyor anne

�airimiz bu k�tada onu ayakta tutan yegane dayana��n annesi oldu�unu daha ilk m�sralardan ba�layarak okuyucusunun g�nl�ne hayk�rmaktad�r. Annelik ba�ka bir duygudur. Her insan�n insanl�ktan nasibini alaca��n� s�ylemek m�mk�n de�ilse de, her kad�n�n da anne olabilece�ini s�ylemek hilaf� vaki olur. Annelik bamba�ka bir duygu yo�unlu�udur.

Annelik vefad�r, Eyyubun sabr�d�r, �iledir, sevgidir, umuttur, gelecektir, kutlu Nebinin duas�d�r, ��ldeki serapt�r, �airin kalemi, k�r�k m�zrab�d�r, ozan�n dertli saz�d�r, bir koyunun kuzusuna verdi�i s�tt�r, �veykin kanat ��rp��d�r. Y�re�i anne sevgisinin a�k ate�inde kebap olmu� ba�r� yan�k ba�ka bir �airimizin de�di gibidir anne:

Yorgunluk u�ramazken ya�l� bedenine
Harmanda �vendiredir elindeki
Mutlu bir az�kt�r sepetindeki tand�r
�a�lar� ba�lad��n belindeki ku�ak
Saban�n tuta��na yap��m��t�r y�re�in
S�rt�ndaki k�h bir mermi k�h bebe�in
Yavrum, kuzum deyip bizi kollard�n
Gece be�i�imi durmaz sallard�n
Kuca��na al�r �per koklard�n
Hasretin burnumda t�t�yor anne
Sessiz gecelerin en onulmaz yolda��d�r anne.

�airimiz bu k�tada anne vefas�ndan ve �ilesinden bahsetmektedir. O evlad�n� g�zya��yla, �ilesiyle, eme�iyle, ninnileriyle b�y�tm��t�r. Her t�rl� olumsuzluktan annelik duygular�yla �ocu�unu korudu�u ge�mi� zamanlar �airimizin duygular�n� yo�urmu�tur.

Kanmaz asl� sevmeye, O sevgiye susuzdur,
��ire "su" dedirten hisle "evl�t" der inler.
Herkes derin uykularda iken o uykusuzdur,
El a�ar Yaratan’a balalar�n� diler...
Y�r�d�� yol, onun hislerinin yoludur,

�nsan b�y�d�k�e sorumlulu�u artmakta ve kendi ayaklar� �zerinde hayata tutunmas�n� bilmelidir. �airimiz bunun bo�lu�unu hayat�nda hissetmekte ve o g�nlere �zlemle bakmaktad�r.

Hayalin g�z�mde sevgin �z�mde
Muhabbetler vard�r tatl� s�z�nde
Seni and��mda ya�lar g�z�mde
Yaral� y�re�im kan�yor anne

dizelerinde �airimiz annesinin kendisi i�in dizdi�i mana dolu beyitleri, ninnileri, t�rk�leri i�i s�zlayarak yad etmektedir. �airimiz her ne kadar o g�nlerin �eker �erbet zaman dilimlerini akl�na getirse de, o g�nlerden arta kalan sadece, ge�mi� o g�nlerin dudaklarda b�rakt�� tatl� izler, hat�rlad�k�a i�in i�in akan g�zya�lar�d�r. �airimiz de bunun fark�ndad�r, ama o sinesi evlat sevgisiyle yan�p tutu�an y�re�in i�inde hala be�ikteki haylaz �ocuktur. Bunun hat�ras�yla kendisini avutmakta ve teselli etmektedir. Her ne kadar y�re�i a�lasa da �airimiz bununla mutludur.

Evlat p�r olsa da anneye muhta�
Onlar ki her zaman ba��m�zda ta�
Dermans�z dertlere olurlar ila�
Nur y�z�n kalbime do�uyor anne

�nsan hangi ya�ta olursa olsun o, anne g�z�nde daha ter� taze kokan bir s�mb�ld�r. Her �eyi parayla sat�n alabilir, elde edebilirsiniz, ama anne y�re�ini asla. O hi�bir kervan�n u�rayamad�� sarp, �ileli, me�akkatli, �etin ve a��lmaz bilinen Kaf Da��’n�n ard�ndaki gizli iksirdir. Y�llar�n h�zn� y�z�ne yans�sa da o y�reklerde hala nur tele’l�l etmekte ve cennetin yans�mas� g�r�lmektedir. Kutlu Nebi’nin (sav) cenneti kazanmak i�in “anne – anne – anne” demesi ve �srar� fedakar �ileli insan i�indir. S�k�nt�l� zamanlar�n onulmaz derman�d�r anne.

Annenin derman dolu s�zlerinden hi�bir zaman katiyetle Cahit S�tk�’n�n Otuz Be� Ya� �iirinde dile getirdi�i serzeni�leri g�remezsiniz Anne bundan her zaman ka��nmas�n� bilmi�tir. ��nk� o bu yolun me�akkatiyle yo�rulmu�tur.

�akaklar�ma kar m� ya�d� ne?
Benim mi Allah�m bu �izgili y�z?
Ya g�zler alt�ndaki mor halkalar?
Neden b�yle d��man g�r�n�yorsunuz;
Y�llar y�l� dost bildi�im aynalar?
Zamanla nas�l de�i�iyor insan!
Hangi resmime baksam ben de�ilim:

Onun y�z�nde, �akalar�nda ve ellerinde her ne kadar y�llar�n y�k�, me�akkati g�r�nse de o asla bundan �ik�yet�i de�ildir. Hayata t�m g�zellikleri bakmas�n� bilmi�tir. De�il mi ki fidanlar baharda tomurcuklan�p dumru dumru olacak. ��te hizmetinin m�k�fat�. Hayat�n en onulmaz me�akkatlerine kar�� can�ndan par�as� evlad�na kar�� cansiperane durmas�n� bilmi�tir. O kadar cansiperane durmu�tur ki her sayfada farkl� farkl� kar��m�za ��km��t�r.

O, ba�ka bir �airin deli telinde dedi�i gibi t�rl� t�rl� �ekillerde tarihin alt�n sayfalar�nda kar��m�za ��kmas�n� bilmi�tir.

Seni tan�mazlar anne
Bazen ad�n onba�� Halide'dir
Kara Fatma derler nam�n y�r�s�n diye
G�rdesli Makbule olur hayk�r�rs�n d��mana
Sipere at�l�rken Tayyar Rahmiye'dir �an�n
Aziziye Tabyas�'nda Nene Hatun yazar
S�reyya S�l�n Han�m derler ad�na
Binba�� Ay�e olup y�celirsin ba�larda
Bir milletin dirili�idir omuzlar�nda ta��d��n

Fakat onun ortak ad� “ anne ”dir. Sembold�r, tarihin alt�n sayfalar�ndan g�n�m�ze ta��nan bir mittir. Her �eyi evlad� bildi�i vatan�, do�up b�y�d�� topraklar� u�runa g�ze alm��t�r. K�nal� yavrusunu da zaten bu �eref i�in �anakkale’ye, Dimetoka’ ya, Yemen’e ezgiler, a��tlar dizerek g�ndermi�tir.

Sevdikleri i�in durmadan ko�ar
Yavrular� i�in da�lar� a�ar
Anneler her zaman kalplerde ya�ar
Evlatlar�n rahmet okuyor anne.

Her �eyi can�ndan �ok sevdi�i evlad� u�runa yapmaktad�r. K�heylan gibi �atlarcas�na ko�turmas�n� bilmi�tir. �airimizin bu k�tada art�k �zelden genele do�ru bir ge�i� yapm��t�r. Sadece kendi annesiyle ilgili duygular�n� de�il, t�m anneler i�in seslenmi�tir.

Asl�nda burada okuyucuya ��t verme amac�ndad�r. �artlar ne olursa olsun anne asla vazge�ilemeyecek bir varl�kt�r. O �yle kutsi bir varl�kt�r ki, onsuz cennete girilmez, onsuz da�lar, �ileli yollar ge�ilmez olur. Rahmet okunacak, hay�rla yad edilecek varl�kt�r.

�airimiz, annesine olan duygular�n� ge�mi� g�nlerin �zlemiyle dile getirmeye �al��rken; �airimizin annesine de evlad�yla ilgili duygu d��nceleri dile getirmesi s�ylenseydi herhalde anne y�re�i, ba�ka bir �airimizin “ �ocuk ” adl� �iiriyle duygular� t�llendirirdi herhalde:

�OCUK:

G��slerde koklan�p ok�anacak tomurcuk,
�f�l �f�l esen tertemiz r�yihas�yla;
�telerin en b�y�k arma�an�d�r �ocuk,
Masmavi d�ny�s�, ne�’e t�ten havas�yla...
Millet ulu bir ��nar, �ocuksa bir �ekirdek,
Atk�lar salar her yandan topra��n ba�r�na;
��ledi�i i�, F�tih ordular�nkine denk,
Her tohum bir ba�ka iklimi al�r a��na...
�ocuk bir ne�’e kayna��d�r yuvada inan!
En tatl� na�meler gibidir solu�u-sesi...
�ocuksuz yuva eksik, onsuz mutluluk yalan,
T�pk� Cennet meltemlerine benzer nefesi...
Goncalar gibi tebess�m eden �ehresinde,
Ardarda ba�ka g�zellikler t�llenir durur...
�ocukla seslendirilen hayat bestesinde,
Ebediyet �leminden �ark�lar duyulur.
Yuva ��l gibidir filizleninceye kadar,
Tomurcuklar aras�nda ev Cennet’e d�ner...
Filizlere giden yollar kapal�ysa e�er,
Millet p�yim�l olur, yuva devrilir-gider.

Annelik �zerine s�ylenecek o kadar �ok kelam var ki, biz bu sayfalarda dima��m�zdan d�k�len birka� kelam� dile getirmeye �al��t�k. Bundan sonras�n� y�re�i deryalar� and�ran sevda dolu annelere b�rak�yoruz.

Baki kalan bu kubbede
Ho� bir sada imi�.

�MER BATI
23.05.2009 - Gaziantep

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Bir �iir Tahlili: “ Anne ” �iiri – Ali �zkanl� ba�l�kl� yaz� �mer Bat� taraf�ndan 27.05.2009 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.