UKKAÞE BÝN MÝHSAN EL-ESEDÝ
Mekkede iman edip, Ýslâmiyeti kabul edenlerin ilklerinden olmuþtur. Ömrü boyunca Peygamber Efendimizin (sav) yanýnda bulunmaya azamî gayret göstermiþ ve bu yüzden Suffe ehlinden sayýlmýþtýr. Bedir Savaþýnda, Peygamber Efendimiz tarafýndan, kýlýcýnýn kýrýlmasý üzerine, kendisine verilen deðneðin kýlýca dönüþmesiyle tanýnýp þöhret olmuþtur. Risâle-i Nurda bu vesile ile ismi zikredilmiþ ve Peygamber Efendimizin mucizesine masadak olmuþtur.
Peygamber Efendimizin vefatýna yakýn; sahabeden üzerinde hakký olanýn gelip almasýný buyurmasýndan sonra, aralarýnda cereyan eden hadise, bir taraftan sahabenin neticeyi þaþkýnlýkla takip etmelerine sebep olurken, diðer taraftan da kul hakkýnýn ne kadar ehemmiyetli olduðu, kul hakkýyla Allahýn huzuruna gidilmemesi gerektiðine çok güzel bir örnek teþkil etmiþtir.

Ukkaþenin doðum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Nerede doðduðu ve çocukluðu hakkýnda da aydýnlatýcý bilgi mevcut deðildir. Hakkýndaki bilgiler daha çok Müslüman olmasýndan ve özellikle Bedir Savaþýndan sonrasýna aittir.

Genelde babasýnýn adý Mihsan olarak belirtilmekle beraber, bazý kaynaklarda Muhassin, Muhsin þeklinde de geçtiði görülmektedir.

Ukkaþe (ra) Ýslâmiyeti kabul edenlerin ilklerindendir. Bu vesile ile, Peygamber Efendimizin (asm) vefatýna kadar yanýnda bulunmuþ ve Yüce Peygamber ile birlikte hemen hemen tüm savaþlara katýlmýþtýr. Ayrýca Suffa ehlinden sayýlmýþtýr.

Ukkaþe, Müslümanlarla Mekke müþrikleri arasýnda bir ilk olan Bedir Savaþýna katýldý. Bu savaþta büyük bir cesaret ve kahramanlýk örneði gösterdi. Çarpýþma sýrasýnda kýlýcý kýrýldý. Bazý kaynaklarda elinde birkaç kýlýcýn kýrýldýðý da nakledilmektedir. Risâle-i Nurda da yer alan ve ismi zikredilen, olay üzerine Peygamber Efendimize gitti. Peygamber Efendimiz eline bir deðnek vererek onunla savaþmaya devam etmesini buyurdu. O da aynýsýný yaptý ve deðnekle savaþmaya devam etti. Cenâb-ý Hakkýn inayetiyle, elinde uzun beyaz bir kýlýca dönüþen ve Peygamber Efendimizin bir mucizesine vesile olan, olay ve kýlýç tarih kayýtlarýna geçti. Kýlýç da yardýmcý anlamýna gelen "el-avn" unvanýyla meþhur oldu (Mektubat, 1997, s. 138; M. Asým Köksal, Ýslam Tarihi, C: 9, Þamil Y., Ýstanbul, ty., s. 144-145). Ukkaþe, Peygamber Efendimiz ile birlikte katýldýðý tüm savaþlarda bu kýlýcý kullandý.

Uhud Savaþý baþlamadan evvel Peygamber Efendimiz, sayý itibariyle az ama, iman ve cesarette emsalsiz olan Ýslâm Ordusunu bizzat kendisi tertip edip düzene ve savaþ nizamýna soktu. Zübeyr bin Avvamý (ra) zýrhlý birliklerin, Hazreti Hamzayý (ra) zýrh giymemiþ ve zýrhsýz olanlarýn baþýna getirdi. Ebu Selem bin Abdülesedi ordunun sol kanadý ve Ukkaþeyi (ra) de sað kanadýnýn baþýna getirerek, ordunun kanatlardaki komutasýný bu iki sahabeye verdi. Öncü birliklerin baþýna da Sad bin Ebi Vakkas (ra) ile Ebu Ubeyde bin Cerrahý (ra) getirdi. Daha sonra baþlayan savaþta, bilindiði gibi, her iki tarafýn da kayýplarý büyük oldu. Sayýlarý az olan Müslümanlar büyük bir kahramanlýk örneði göstererek maðlûbiyete engel oldular. Ukkaþe de büyük bir hizmeti yerine getirdi.

Ukkaþe bin Mihsan Hendek Savaþýnda da bulundu. Ayrýca, muhtelif zamanlarda bazý sefer ve savaþlar için hazýrlanýp yola koyulan ordularda katýldý. Bir ara, kendi kabilesi olan Esedoðullarý üzerine gönderildi. Peygamber Efendimiz bu sefer sýrasýnda kýrk kiþilik bir birliði emrine verdi. Çünkü, Ukkaþenin kabilesi Esedoðullarý, Hendek Savaþý sýrasýnda Mekke Müþriklerinin yanýnda yer almýþlardý. Ancak, bu birlik sefere çýkýp hedeflenen yere gittiyse de kimseyi bulamadýlar. Ýslâm birliðinin geldiðini önceden haber alan Esedoðullarý oturduklarý yerleri terk ederek daða ve yüksek yerlere çekilmiþlerdi. Dolayýsýyla herhangi bir çatýþma olmadan geri dönüldü.

Kurân-ý Kerimin nüzulünün tamamlanmasý ve Peygamber Efendimizin (asm) vefatýnýn yakýnlaþtýðýný hissetmesinden sonra, Bilâl-i Habeþ (ra) aracýlýðýyla Müslümanlarý toplayarak tebliðde bulundu. Konuþmasýný tamamladýktan sonra ashabýna dönerek, "Sizden kime bir haksýzlýk yapmýþ isem, þimdi benden hakkýný alsýn, ahrete býrakmasýn" dedi. Bunun üzerine Ukkaþe, bir savaþ sýrasýnda, Peygamber Efendimizin deðneðinin sýrtýna deðdiði söyledi. Habibullah da, bir deðnek getirmelerini ve Ukkaþeden de gelip deðnekle hakkýný almasýný söyledi. Bu durum karþýsýnda hayrette kalan sahabe donup kaldý. Hazreti Ebu Bekir, Ömer, Ali baþta olmak üzere, öne çýkýp, deðnekle Ukkaþenin kendi sýrtlarýna vurmasýný söylediler. Daha sonra bunlara, Peygamber Efendimizin torunlarý Hazreti Hasan ve Hüseyin de benzer teklifte bulunarak katýldýlar. Çünkü, hiçbirinin Peygamber Efendimizin sýrtýna deðnekle vurulmasýna tahammülleri yoktu. Ancak, Peygamber Efendimiz bunlarýn hiçbirine izin vermedi. Sýrtýný açarak (Ukkaþe, kendisine deðnek deðdiði zaman sýrtýnýn açýk olduðunu söylediði için) Ukkaþeye, "hakkýný al" diyerek vurmasýný istedi. Ukkaþe, Peygamber Efendimizin açýk sýrtýný öperek, "anam babam sana feda olsun Ya Resulallah! Senden hak iddia etmek benim ne haddime!" diyerek karþýlýk verdi. Peygamber Efendimiz hakkýný helâl etmesini ýsrarla istedi. Ukkaþe, kendisine þefaatçi olmasýný isteyerek hakkýný helâl ettiðini söyledi. Bu talepten sonra Peygamber Efendimiz, "Kim cennetteki arkadaþýmý görmek isterse bu yaþlý adama baksýn" diyerek iltifatta bulundu.

Peygamber Efendimiz bu hareketiyle, kul hakkýyla Allahýn huzuruna gidilmemesi gerektiðini en güzel þekilde göstermiþ oldu. Peygamber Efendimiz, baþka bir zaman, cennete gideceklerin özelliklerini aktarýrken, yetmiþ bin kiþinin hesapsýz cennete gireceðini, bunlarýn da; sihir yapmayan ve yaptýrmayan, Allaha tevekkül eden kimseler olduðunu mealen buyururken, Ukkaþe de o topluluktan olmasý için duâ etmesi ricasýnda bulunmuþ, Peygamber Efendimiz de duâ ederek, "sen onlardansýn" müjdesini vermiþti.

Sahabenin önemli simalarýndan olan Ukkaþe, fazilet ve kemal sahibi bir sima olarak tanýndý. Herkesin sevgi ve saygýsýný kazandý. Peygamber Efendimizin vefatýndan sonra, Hazreti Ebu Bekir döneminde de kýsa bir süre yaþadý. Bu arada, yalancý peygamberler ortaya çýkmýþ ve dinden dönenler olmuþtu. Bunlarýn üzerinde gönderilmek üzere Halid bin Velid komutasýnda hazýrlanan orduya katýldý. Daha sonra meydana gelen Yemame Savaþýnda bazý sahabelerle birlikte þehit düþtü (632). Ýþte bu savaþta, sahabenin önemli simalarý þehit düþünce, Hazreti Ebu Bekir Kurân-ý Kerimi toplama kararý almýþtýr.

Ukkaþe bin Mihsanýn, mezarý Nurdaðý Ýlçesinde bulunmaktadýr. Türbesi halen önemli ziyaretgâhlardan bir tanesidir. Yöredeki insanlar, bu büyük sahabeye hürmet ve atfen ismini kendi çocuklarýna verdiklerinden, bölgede Ökkeþ ismine sýkça rastlanýlmaktadýr.