Türk-Ýslam âlimleri serisi – 77

              ÝBN-Ý ZÜHR

          D. 1091 – Ö. 1162

Asýl adý; Abdülmelik bin Ebi’l-Ala Zühr,

Onun künyesine de Ebu Mervan denilir,

Batýda Avenzoar diye bilinirmiþ

Endülüs’te yetiþen bir týp âlimidir.

Altý nesil tabiplik yapan ailedenmiþ,

Ona “Tecrübî Týbbýn babasý” denilmiþ,

Týp ilmini babasýndan öðrendi denilir,

Ýslam’ýn en büyük hekimi bilinirmiþ.

O sadece týp alanýnda eser verir,

Eserleri Latinceye de çevrilmiþtir,

Batý bu eserleri baþ üstünde tutmuþ,

Týp, cerrahi ve eczacýlýk bir bilmiþtir.

Ýnsan tabiatýna büyük önem vermiþ,

Deney ve gözlemi de temel kabul etmiþ,

Ýlaçlarýný ilk önce hayvanlarda dener,

Zatürree teþhisi önemlidir denilmiþ.

Traketomi’yi keçiler üzerinde dener,

Çýkan sonuç týp literatürüne girer,

Peritonit ve perikaditi ayýrmýþ,

“Akciðer hastalýðý tamamen ayrýdýr” der.

Uyuz böceðini de doðru tarif etmiþ,

Bu nedenle ilk parazitolog denilmiþ,

“Normal beslenme olmaz ise eðer,

Yutak ve makattan beslenilmeli” demiþ.

Tümörleri, veremi ve iltihabý bilir,

Ýdrar yolu hastalýðýna diyet önerir,

Ýnsan tabiatý ve mizacý önemli demiþ,

Kiþiyi tanýmadan iþlem yapmamýþtýr.

“Asýl tecrübe ki; bol bol deney” demiþtir,

Rasyonel tedavi yolunu benimsemiþtir,

“Kitabül-Teysir Fi’l-Mudavat Ve’t-Tedbir”

Onun týp alanýnda önemli eseridir.

“Kitabü’l-Agziye” Gýda ile ilgilidir,

Aldülmü’min bin Ali’ye ithaf etmiþtir,

“El-Ýktisad Fi Ýslahi’l-Enfusi Ve’l-Escad”

Beden ve sinir hastalýklarýný anlatýr.

Pek çok konuda deðerli eserler vermiþ,

Bazýlarý Madrid Kütüphanesindeymiþ,

Paris Kütüphanesi’nde de nüshalar var,

Batý týbbýna ilham kaynaðý denilmiþ.

Traketomi: Üst solunum yolu týkanmalarýnda hava yolu açma iþlemi.

Peritonit: Karýn zarý iltihabý.

Perikaditi: Kalp zarý iltihabý.

Kitabül-Teysir Fi’l-Mudavat Ve’t-Tedbir: Tedavi ve koruyucu hekimliði kolaylaþtýrma kitabý.

El-Ýktisad Fi Ýslahi’l-Enfusi Ve’l-Escad: Nefisler ve bedenlerin ýslah edilmesine dair orta yol kitabý.

Þair, Araþtýrmacý, Yazar: Abdullah Yaþar Erdoðan