KALÝTELÝ YAÞAMDA “KURBAN ROLÜ OYNAMA”NIN YERÝ

Kurban rolü oynamak, kiþinin bilerek veya bilmeyerek yapmýþ olduðu bir hata sonucunda kendisini çevresini cezalandýrmasýdýr. Söz konusu cezalandýrmanýn birçok çeþidi vardýr. “Ben bu hatayý yapmamalýydým, nasýl yaptým, bir türlü anlamýyorum”. “Kendimi asla affetmeyeceðim”. “Yaptýðým hatanýn cezasýný mutlaka çekmeliyim”. “Bu hatama sebep olanlarý bulup cezalandýrýlmalarýný saðlamalýyým”. Gibi sözlü olumsuz düþünceler beslenebileceði gibi; “kafayý duvara vurarak”, “cama yumruk atarak”, “çevreye zararlar vererek”, “baþkalarýna saldýrarak”, olumsuz fiili eylemlere de baþvurulabilir.

Kaliteli yaþamda kurban rolü oynamanýn yeri yoktur. Zira kurban rolü oynamak kaliteli insan olmayý saðlayan faktörleri dümura uðratýr. Bu çeþit olumsuz eylemler, kaliteli yaþama zarar verdiði gibi, insanýn bireysel kalitesini de hýzlý bir þekilde aþaðýya doðru çeker.

Kurban rolü oynamaya sebep olan hatalarý iyice analiz edersek, hatasýz kulun olmadýðý, herkesin irili ufaklý hata yapabileceði, hatadan münezzeh tek Allah’ü Teala’nýn olduðu gerçeðini, idrak etmemiz yerinde olacaktýr. Üstelik, hiçbir kimsenin hata yapmadan öðrenemeyeceðini de iyi bilmemiz gerekir.

Herhangi bir iþe yeni baþlayanlar, o iþi hakkýyla öðrenene kadar, sayýsýz hatalar yaparlar. Daha doðrusu, makul hatalar yapmak, öðrenme ve ustalaþma sürecinin olmazsa olmazlarýndandýr. Önemli olan, hatanýn fütursuzca tekrarlanmamasýdýr.

Eðer, hatalar yeterince bilgi toplamamaktan, gerektiði yerlere danýþmamaktan, tembellikten, ihmalkarlýktan, sebepsiz ertelemekten, gönülsüz ve isteksiz iþ yapmaktan, iþe direnmekten, kasýttan, acemilikten ve beceriksizlikte ýsrardan kaynaklanýyorsa; hata yapma özgürlüðümüzü hovardaca kullanýyoruz demektir.

Evvel emirde hata yapmamak için gerekli tedbir, dikkat ve özenin gösterilmesi gerekmektedir. Konu ile ilgili gerekli bilgiler en iyi bir þekilde zamanýnda toplanmalý ve öðrenilmeli, danýþýlacak olan usta ve bilgili kiþilere zamanýnda danýþýlmalý, gerekli alet ve edevat saðlanmalý, etkin ve yeterli süre ayarlanmalý, iþ esnasýnda azami dikkat ve özen gösterilmelidir. Yani çalýþan ustalaþmak ve profesyonelleþmek için üzerine düþen sorumluluklarý zamanýnda yerine getirmelidir.

      Zamanýnda gerekli tedbirler alýnýp, azami özen ve dikkat gösterildikten sonra, iþin özünden ve kompleksliðinden kaynaklanan hatalar yine de olabilecektir. Hele hele iþin doðasý gereði, icat ve buluþlar için yapýlmasý gereken sayýsýz deneyler ise, asla hata olarak deðerlendirilmemeli, buluþ ve öðrenme sürecinin bir gereði olarak ele alýnmalýdýr.

Her türlü dikkat, tedbir ve özene raðmen yine de bilerek veya bilmeyerek hatalar olabilecektir. Özellikle iþin tam çýkmasý ve sonuca ulaþýlmasýnýn beklendiði anlardaki son olumsuzluklar, kiþiyi kurban rolü oynamaya daha çok cezbedebilir.

Her ne sebeple olursa olsun, kurban rolü oynayarak, olumsuz bir moda girme, kendine ve çevreye maddi ve manevi zararlar verme, güç-cesaret-heyecan ve odaklanmayý bertaraf etme, kaliteli bir insanýn yapacaðý eylemler deðildir.

Olan olmuþtur, olmasa daha iyiydi… Her türlü özene raðmen yine de hata ve kusur ortaya çýktýysa, yapýlmasý gereken asla kurban rolü oynayarak, sürece ket vurmak deðildir.

-         Öðrenme ve ustalaþma sürecinde mutlaka hatalarýn olabileceði.

-         Önceki ustalarýn bu hale gelinceye kadar birçok hatalarý yaptýklarý.

-         Makul hatalarýn öðrenme ve profesyonelleþmenin merdiven basamaklarý olduðu.

-         Hatasýz hiçbir kulun olamayacaðý.

Gerçekleri göz önüne alýnarak; “bunda da vardýr bir hayýr” diyerek, “sizin þer zannettiklerinizde dahi hayýr vardýr, siz bilemezsiniz” dini düsturunun ýþýðýnda, hatalardan dersler çýkarýlarak, hiçbir yere maddi ve manevi zarar vermeden, bilgeleþme yoluna devam etmek gerekir.

Kurban rolü oynamak ile affetme ve hoþ görme güzellikleri arasýnda sýký bir iliþki vardýr. Þöyle ki, affetme ve hoþ görmenin olmadýðý, sert ve cezalandýrýcý bir yönetim þeklinin olduðu sistemlerde, hata yapan ceza görme, horlanma ve aþaðýlanma korkusundan dolayý, kurban rolü oynamayý tercih ederek, kendi cezasýný amirinden önce vermeye kalkmaktadýr. Halbuki, þeffaf yönetimi uygulayan, makul hatalarý affeden, hatalarý öðrenme ve geliþme sürecinin bir gereði olarak gören yönetim sistemlerinde, hata yapaný korkutmak, ürkütme ve cezalandýrmak yoktur.

Korku üzerine kurulu bir yönetimde, çalýþanlar üzerinde ilave bir baský unsuru olacaðý için, kiþiler hata yapýp yapmamaktan ziyade, hata yaparlarsa uðrayacaklarý sertliði düþündüklerinden, hata yapma ihtimalleri de o derece artacaktýr.

Yapýlan her hatanýn cezalandýrýldýðý sistemlerde ise, hata yapma korkusu ve gerginliði, çalýþma sükunetini ve huzurunu ortadan kaldýracak ve ilave hatalara davetiye çýkaracaktýr.

Çalýþanlarýn veya herhangi bir sistemin üyelerinin hatalarý neticesinde kurban rolü oynamalarýnýn önüne geçmek için; affedici, yardým edici, yol gösterici, cesaretlendirici, motive edici, sevgi ve saygýya dayanan, paylaþýmcý ve katýlýmcý bir yönetim anlayýþýnýn uygulanmasý kaçýnýlmazdýr.

Her ne þekilde olursa olsun bir hata ile karþýlaþýldýðý zaman, karþýmýza çözümlenmesi gereken bir problem çýktý demektir. Ýki yaný keskin bir býçakla karþý karþýyayýz. Hem beklediðimiz ve olmasý gereken iþ, yapýlan hatadan dolayý ortaya çýkmadý, hem de, hata bizi kurban rolü oynamaya veya bu rolden saðlýklý bir þekilde çýkmaya mecbur kýldý. Ýþte þimdi kurban rolü oynayarak, kendimize ve çevremize maddi ve manevi zararlar vermek, mevcut enerji ve sinerjimizi de alýp götürecek, moralimizi sýfýra indirecek ve sorunlarý amip gibi çoðaltacaktýr. Gerek kendimize vereceðimiz zararlar, gerekse çevremize vereceðimiz negatif sunumlar, mevcut problemi arttýrmaktan baþka hiçbir iþe yaramayacaktýr.

Halbuki zaman, sakin, sabýrlý, sükunetli, dikkatli ve etkin olmak zamanýdýr. Hatamýzý telafi ederek, süreci duraðanlýktan kurtarmak ve problemi çözmek için, sahip olduðumuzdan daha fazla enerji, sinerji, güç, sükunet ve akýla ihtiyacýmýz vardýr. Kurban rolü oynamak ise, sahip olduðumuz enerji ve imkanlarý dahi elimizden alýp götürerek sayýsýz zararlar verebilecektir.

Ahmakça tekrarlanmayan hatalar, azami dikkati gösterdikten sonra ortaya çýkan olumsuzluklar, öðrenme, ustalaþma, profesyonelleþme ve bilgelik yolunun merdiven basamaklarý olduðu asla unutulmamalýdýr. Hatalar bizi yýldýrmamalý, geriye döndürmemeli, ertelettirmemeli, iþleri biriktirtmemeli, caydýrmamalý, ümitsizleþtirmemeli ve karamsarlýða düþürmemelidir.

Affetme ve hoþ görme, yüksek kaliteli bir yaþamýn ve kaliteli bir insan olmanýn en önemli faktörlerindendir. Bunlarýn zýddý, korkutma, cezalandýrma ve intikam almadýr. Bunlar ise yüksek kaliteli bir yaþamýn en büyük hýrsýzlarýndandýr.

Bireylere çalýþma hayatlarýnda ve günlük yaþamlarýnda kurban rolü oynamaya sebebiyet verecek negatif uygulamalarda bulunulmamalýdýr. Öðrenmeye, geliþmeye, paylaþmaya, öðretmeye, destek vermeye, dayanýþmaya, affetmeye, hoþ görmeye, odaklanmaya dayalý bir pozitif atmosfer sunulmalýdýr. Kurban rolü oynandýðý zaman, öncelikle kiþinin kendisine,  çalýþma ortamýna, iþ arkadaþlarýna, patrona, iç ve dýþ çevreye hesap edilmesi zor zararlar vereceði asla unutulmamalýdýr.

Selam, sevgi ve dualarýmla…   Allah’a emanet olunuz…

26 Aralýk Perþembe. Saat: 18.00. Antalya

Yrd.Doç.Dr. Süleyman COÞKUNER