NAMAZI BOZAN HALLER

ÖYKÜ-ERHAN PALABIYIK

Adil Hoca, cemaate akþam namazýný kýldýrýp aceleyle hutbeye çýktý. Kur'an-ý Kerim'i açtý ve vaaza baþladý. Genellikle cuma namazlarýndan sonra vaaz verirdi ve saatlerce susmazdý hoca. Kimi köylüler, mahsustan kapýya yakýn oturur, namazýný kýldýktan sonra sessizce sývýþýr giderdi. Ne olduysa bu akþam da hocanýn vaaz vereceði tutmuþtu. Cemaat, akþam namazýnýn beþ rekat olduðunu biliyor ve bir an önce farzýný da sünnetini de kýlýp gitmek istiyordu. Ýçlerinden biri: “Hocam.. Tarladan geldik. Vaazý býrak da evimize gidelim. Karnýmýz aç, davarlara bakacaðýz." diye itiraz etti ancak hoca izin vermedi. Herkes namaz kýlmasýný biliyordu ama namazý bozan þeyler vardý. Bunlarý anlatmak istiyordu cemaate.

Adil Hoca: "Ey cemaat-i Müslim. Beni sabýrla dinlerseniz faideli ve mühim noktalarý anlattýðýmý anlarsýnýz. Bunlar, her zaman için bilmeniz gereken þeylerdir. Namazý bozan þeylerin baþýnda, namazýn farzlarýndan birisini terketmek gelir. Bu bir. Yani kýlmayýp da giderseniz namaz bozulur. Namazda iken Ah! Oh! demek de yasaktýr. Namazda selam almak, birisine selam vermek, birþeyler yiyip içmek, gülmek, öksürmek, göðsünü kýbleden çevirmek namazý bozar. Bunlardan baþka sabah namazýný kýlarken güneþ görmek, kadýn ve erkek arasýnda bir perde olmadan namaz kýlmak da namazýmýzý bozar…" Hoca, kendisinden geçmiþ vaziyette anlatýrken kiminin karný gurulduyor, kimi geðiriyordu açlýktan. Yaþlýlar ise baðdaþ kurmuþ, baþlarýný sallayarak dinliyorlardý.

Hoca: “Bir de namazdayken, cemaatin namazý bozamayacaðý haller vardýr. Bunlarýn baþýnda da savaþta düþmanla bile karþýlaþsak, namazýmýzý bozmamak gelir. Mutlaka namazýmýzý kýlýp bitireceðiz. Allahü Teâlâ, böyle emrediyor kullarýna.” Deyince Sinan: "Olur mu hocam? Düþmaný görüp de namaza nasýl devam edeceðiz? Mesela, Yonan bize saldýrmýþ. Elinde silahý var, üstümüze geliyor. Biz de bunu görüyoruz ama namazý býrakmýyoruz. Gelip bizi gebertmesini mi bekleyeceðiz yani? Hangi kitapta yazýyor bu, hocam?" diye sordu. Hoca, birden sertleþti ve: “Ýmanlý kul, böyle davranýr! Allah senin amelini deniyor, acaba ne yapacak diye? Yoksa senin amelin bozuk mu, temiz mi nerden bilsin ki? Yani Allah bizleri bu dünyada imtihan ediyor Sinan! Ýmtihan. Anladýn mý?” diyerek çýkýþtý. Cemaatten de Sinan'a kýzanlar oldu ama Sinan'ýn bu iþe aklý yatmamýþtý.

Hoca: "Býrakýn camiyi, baðda bile namaz kýlarken düþman gelse ya da biri size silah sýksa namazýnýzý bozmayacaksýnýz. Bozarsanýz çok günaha giresiniz. Eðer bu þartlarda namazý kýlýp bitirirseniz, ulu Mevla sizlere sevaplardan sevap yazar. Bu dünyada ne kazanýrsanýz, öbür dünyaya onunla gidersiniz." dedikten sonra Kur'an-ý Kerim'in sayfalarýný karýþtýrdý. Hocanýn, vaazýný bitireceði yoktu. Galip emmi: "Hoca efendi. Ben yaþlý bir adamým. Dizlerim aðrýyor. Oturacak dermaným kalmadý. Ýzin ver de ben gideyim" dedi. Hoca: "Peki Galip Emmi. Sen git amma gençler oturup dinlesinler." dedi cemaati süzerek. Galip emmi, usulca kalktý gitti. Hoca, Kur'an-ý Kerim'in sayfalarýný karýþtýrýyor, aradýðý yerleri bulunca önce Arapça’sýný okuyor, sonra da Türkçe’sini anlatýyordu. Vaazý uzattýkça uzatmýþ, iyice tadýný kaçýrmýþtý. Cemaatten kimilerinin uykusu gelmiþ esniyor, kimileri baðdaþ kurmuþ, kimileri ayaklarýný uzatmýþ, kimileri yan yatmýþ, sabýrsýzlýkla hocanýn vaazýný bitirmesini bekliyorlardý. Kimilerinden: “Aç karnýna vaaz mý dinlenir yahu!”, “Davarlar bugün aç kaldý.”, "Bu kadar da uzatýlýr mý yav?" gibi sesler yükseliyordu. Hoca, nihayet vaazýný bitirdi. Herkes hemen ayaða kalktý. "Saðol hocam. Aðzýna saðlýk.” diyen yola düþüyordu. Koþar adýmlarla evlerine giderken: "Kendisi baða bahçeye gitmiyor! Mala melele bakmýyor! Bizim akþama kadar tarlada çalýþtýðýmýzý bilmiyor mu? Bu kadar da olmaz caným!" diye söyleniyorlardý. Sinan da hocaya,"hayýrlý geceler" dileyip camiden çýktý. Evine giderken içinden: "Sen bekle bakalým hoca efendi!..." deyip için için güldü.

Adil Hocaya köyde herkes saygý duyar, söylediklerine yanlýþ da olsa itiraz etmezlerdi. Sadece dinlerlerdi köylüler. Köylünün genel karakter yapýsý da böyleydi zaten. Ayný konuda yüz ayrý fikir ortaya atýlsa, birisi de çýkýp da: "Yahu. O öyle deðil, böyledir." demezdi. Ayda bir de ilçenin müftüsü gelirdi köye. Köylüler, akla gelmedik sorular sorarlardý müftüye.

Sinan, hocaya bir þaka yapýp imanýný ve amelini deneyecekti. Ameli bozuk mu, temiz mi çok merak ediyordu. Akþam yemeðini yedikten sonra iþlerini bitirip sandýðýn baþýna geçti. Bir beze sardýðý Walter marka Alman tabancasýný çýkardý ve namlunun aðzýna bir mermi sürdü. Tabancanýn emniyetini kapatarak beline soktu ve gömleðiyle de görünmeyecek biçimde örttü. Dokuz milimetre çapýndaki bu tabancayý, bir kaçakçýdan almýþ ve sandýða atmýþtý. Ne olur, ne olmazdý? Burasý köy yeriydi. Yazý vardý, yaban vardý. Kurt vardý, kuþ vardý. Dost vardý, düþman vardý. Avluya çýkýp havanýn iyice kararmasýný beklemek üzere duvarýn üstüne oturdu. Köyde herkes erken yatar, erkenden de kalkar, iþine gücüne bakardý. Akþam namazýna gelen cemaat, yatsý namazýna gelmedi bugün. Yeterince vaaz dinlemiþlerdi. Hoca, bir de yatsýdan sonra baþlarsa vaaza, köylünün yandýðý gün olurdu bugün. En iyisi, yatýp uyumaktý. Hava iyice kararmýþ, lambalar bir bir sönmeye baþlamýþtý. Köyde, bütün gece uyumayan bir kiþi vardý. O da köy bekçisiydi. Köyün her tarafýndan it sesleri geliyordu. Kimi zaman itler boðuþup birbirlerini parçalýyorlardý. Yabancý birisinin veya yabani bir hayvanýn kokusunu aldýlar mý hemen saldýrýrdý itler. Onlarýn sayesinde kapýlarý açýk yatarlardý köylüler. Yaz mevsimi olduðu için kimi köylüler damlarýnda yatar, kurduklarý derme çatma cibinliklerle, sivrisineklerden korunmaya çalýþýrlardý. Sabah horozlar ötmeye baþlayýnca herkes kalkar, kimi eþekle, kimi yaya, çoluk çocuk tarlalarýn yolunu tutarlardý. Köyde sadece Adil Hoca ve ailesi kalýrdý. Hoca ezanýný okur, kimse gelmediði için namaz da kýldýrmaz, yatar uyurdu. Hoca, köye geleli yýllar olmuþtu. Burada evlenip çoluk çocuða karýþmýþ, bir de eniþtesi olmuþtu köylülerin. Çok iyi bakýyorlardý hocalarýna. Besili bir boða gibiydi. Boynunu hýzarla kesmeye kalksanýz, hýzarýn zinciri atardý.

Adil Hoca, yatsý ezanýný okuduktan sonra namazýný evde kýlmak üzere evine gitti. Evi, caminin hemen yanýndaydý. Sinan’ýn evi de hocanýn evine çok yakýndý. Hocanýn arkasýndan sessizce gelip bir yere saklandý. Köylüler, sanki ölüm uykusundaydýlar. Birisi gelip üstlerindeki yorganlarý, altlarýndaki döþekleri toplayýp götürse ruhlarý bile duymayacaktý. Allah'tan, köyün itleri yamandý. Herkes fosur fosur uyuyordu. Zaten tarla-tapan analarýný aðlatýyordu. Bir de uykuya karþý koymak zordu köylüler için. Adil Hocanýn evi, iki oda bir mutfaktan oluþan kerpiç bir evdi. Köylüler hep birlik olmuþ, kendileri yapmýþlardý bu evi hocaya. Yine aralarýnda yað, un, bulgur toplayýp veriyorlardý. Ne de olsa hem hocalarý, hem eniþteleriydi. Komþu köylülere laf ettirmezlerdi.

Odanýn birinde çoluk çocuðu yatýyordu hocanýn. Seccadesini alýp diðer odaya geçti. Hava çok sýcak olduðu için camlarýn hepsini açtý. Hemen bir sivrisinek akýný baþladý içeriye. Tüm sinekler de köyde mi ürüyordu ne? Hoca, seccadesini serip namazýný kýlmaya baþladý. Sinan, saklandýðý yerden çýkýp pencerenin önüne yaklaþtý. Elini beline atýp tabancayý þöyle bir yokladý. Yavaþça çýkarýp emniyetini açtý. Pencerenin önünde, tilkinin kümesi beklediði gibi hocayý beklemeye baþladý. Hoca, namazýný öyle hýzlý kýlýyordu ki sanki arkasýnda cemaat vardý. Camide, cemaate de böyle hýzlý kýldýrýrdý namazý. “Allahuekber” deyip bir baþlar, çoðu köylü kendisine yetiþemezdi. Caminin dýþýnda da geç kalanlarla alay eder, gülerdi. Camiden en son çýkanlar, genellikle yaþlýlar olurdu. Ama onlarýn da hocaya yetiþmek gibi bir zorunluluðu yoktu. Kitapta, herþeyin bir formülü vardý… Hoca tam rükuya geçmiþti ki Sinan, peþpeþe üç el ateþ etti ve koþarak kendi bahçe duvarýndan içeri atladý. Durup hocayý seyretti. Hoca, ateþ seslerinden sonra namazý bozup duvarda asýlý duran tek kýrmayý kaptý. Pencereden dýþarý doðru ateþ etti. Aceleyle tekrar doldurup bir daha ateþ etti. Pencerenin demir parmaklýklarýna çarpan saçmalar, ezildi kaldý orada. Hoca, hemen dýþarý çýkýp: “Yetiþin komþulaaar!" diye gücünün yettiði kadar baðýrdý. Silah seslerine uyananlar, uyanmayanlarý da uyandýrýp hocanýn evine koþtular. “Ne var yahu? Ne oldu? Kim ateþ etti? Hýrsýz mý geldi?” sorularý peþ peþe sýralandý. Hoca, korku ve heyecan içinde, pencereden kendisine ateþ edildiðini ama o sýrada namaz kýldýðý için kim olduðunu göremediðini söyledi. Birkaç köylü hemen evlerine gidip, tabanca, tüfek neleri varsa ellerine alýp köyün içini dýþýný aradýlar. Hocaya ateþ eden bu namussuz kimdi acaba? Ha hocaya ateþ etmiþ, ha kendilerine. Hiç fark etmezdi. Hoca epey korkmuþtu ama yine de sýkýlan mermilere karþýlýk vermiþti. "Þu ýrbýðý getirin bana” dedi çocuklarýna. Çömelip elini yüzünü yýkadý. Hocanýn karýsý ve çocuklarý da korkudan tir tir titriyorlardý. Hoca o anda, sabah olunca hemen bu köyü terk etmeyi düþünüyordu.

Sinan, kalabalýðýn içine karýþýp hocanýn evine geldi. Hocaya: “Geçmiþ olsun. Ne oldu hocam?" diye sordu. Az kalsýn: “Akþam bize düþmandan bahsettin. Yoksa düþman, gece gelip sana mý saldýrdý?” deyip gülecekti, kendini zor tuttu. Adil Hoca, duvara dayadýðý tüfeði tekrar aldý. Tüfeði, bir alýp bir býrakýyordu. Karýsý elinden alýp, götürüp duvardaki yerine astý. Her gelen, hocaya geçmiþ olsun deyip olaný biteni soruyor, hocayý teselli etmeye çalýþýyorlardý. Hoca, sorularý kýsa kýsa yanýtlýyor, sonra da düþünceye dalýyordu. Acaba kim ateþ etmiþti? Kendisinden alýp veremediði neydi? Düþündü düþündü, bir düþmaný da yoktu. Sinan, hocayý dikkatle izliyor, gülmemek için aðzýný burnunu eliyle kapatýyordu. Daha fazla dayanamayýp evine gitti ve kahkahayý patlatýp kendini koyuverdi… Köylüler, jandarmaya haber vermeye kalktýlarsa da hoca engel oldu. "Durun bakalým. Hele bir sabah olsun. Belki o zamana kadar bulunur ateþ eden." dedi. Köylüler, hocayý yalnýz býrakmadýlar. Oturup konuþarak moral verdiler. Geç vakit herkes evine daðýlýnca hoca da kapýsýný, penceresini sýký sýký kapatýp yataðýna yattý. Gözünü bile kýrpmadan sabahý etti.

Adil Hoca, köye kýrýlmýþtý. Neredeyse sabah ezanýný okumayacaktý. Ýstemeyerek de olsa kalkýp ezanýný okudu, hemen eve geldi. Öðle ezanýnýn vakti gelinceye kadar da evden dýþarý çýkmadý. Öðle ezanýný da okuduktan sonra hiç kimseyle konuþmadan, yine doðruca evine geldi. Bir an önce bu köyden gitmeliydi. Yoksa bir kör kurþuna kurban gideceklerdi. Hanýmýna eþyalarý toplamasýný söyleyip muhtarýn yanýna gitti. Köyden gideceðini söyleyince muhtar ve köyün ileri gelenleri, kendisine engel olmaya çalýþtýlar. Eðer köyden giderse bunu, kendilerine hakaret sayacaklarýný söylediler. Hoca giderse çevre köylüler ne demezlerdi kendilerine? Bir hocayý idare edemediler, besleyemediler demezler miydi? Köylüler de böyle söyleyince hoca, gitmekten vazgeçti. O günden sonra hoca durgunlaþtý. Herkesle konuþmaz oldu. Namazlarý da çabucak bitirip, evine gidip kapýsýný kilitliyordu. Sinan, yaptýðý þakanýn bu boyuta geleceðini hiç tahmin etmemiþti. Piþman olmuþ ama iþ iþten geçmiþti. Hocanýn bu durumunu gördükçe gerçekten üzülüyordu.

Yaz mevsimi, aðýr aðýr yerini sonbahara, sonbahar da kýþa teslim ettiðinde köylülerin, artýk kahvehanelerden ve köyodasýndan baþka gidecek yerleri kalmamýþtý. Sabahtan akþama kadar altmýþaltý ve piþti oynuyor, sohbet edip domino çarpýyorlardý tahta masalara. Yine böyle bir günde, söz hocadan açýlmýþ konuþuyorlardý. Sinan: “O gün hocaya ateþ eden bendim." dedi.  Herkes þaþkýn þaþkýn Sinan’a baktý. Önce inanmadýlar. Sinan: “O gün hoca, düþman gelse bile namazýnýzý bozmayacaksýnýz diye vaaz vermiþti. Ben de karþý çýkýnca terslemiþti. Acaba kendisi düþmaný görünce ne yapacak diye denedim. Ben üç el ateþ edince namazý mamazý unutup tüfeðe sarýldý.” deyince herkes gülmeye baþladý. Kimileri hâlâ inanmamýþtý. "Nerden belli senin ateþ ettiðin?” diye sordular alaycý bir biçimde. Sinan: “Ýsterseniz tabancamý göstereyim. Hocanýn evinin duvarýndaki mermi çekirdeklerini çýkarýp bakýn. Benim tabancamdan mý çýkmýþ, baþkasýndan mý?” deyince hepsi inandýlar ve gülmekten kýrýlýp geçtiler.

Adil Hoca, Sinan'ýn yaptýklarýný cemaatten öðrenmiþ ve çok kýzmýþtý. Hatta jandarmaya gidip þikâyet edecek oldu. Araya girenler: "Bir yarenlikmiþ hocam. Olmaz.” deyip ikna ettiler. Aradan günler geçip de hoca olayý iyice anlayýnca, kendisi de katýla katýla güldü. Sinan’la barýþtýlar ve kýsa sürede çok samimi oldular. Sinan, camiden çýkarken: “Hocam. Namaz hangi hallerde bozulamaz? Düþman gelince namaza devam mý edelim? Yoksa tek kýrmayý indirip ateþ mi edelim?" diye soruyor, hoca da: “Sen gâvurdan daha önce geldin, ateþ ettin yahu.” deyip kahkahayý basýyorlardý…

Adil Hoca, yýllarca Yeþilbað köyünde hocalýk yaptý ve emekli olduktan sonra da oraya yerleþti. “Düþman bile gelse, namazý bozmayacaksýn" sözleri, bir espri konusu olup yýllarca söylendi durdu.