Edebiyatta Esinlenme, Aşırma, Çalma
233 izlenme
8 yorum
18 Temmuz 2024 Perşembe - 17:37
Edebiyatta başka şair yazarlardan etkilenerek bir eser ortaya koymanın usulleri nelerdir sizce.
Bir şiirin tamamını alıp kendi şiiriniz gibi yayınlamanın çalma olduğu konusunda tereddüt yok gibi.
Peki Bir mısraını alıp kullanmak esinlenmeye mi girer, aşırmaya mı?
Örneğin içinde "Yaş Otuz yedi, Orhan Veli gibi ortasındayız ömrün" mısraı bir şiir içinde geçerse o şiirde "esinlenme" var mı deriz?
"Yaş 35, Dante Gibi ortasındayız" mısraı Cahit Sıtkının şiirinde 35 mısra içinde 1 kere geçiyor.
Benzer bir mısra kullandığımızda orjinalini yazan esin kaynağının ismini zikretmek gerekir mi?
erol başçı
Yorum Yaz
Aslında yazan için de okuyan için de sıkıntılı olabiliyor bazen. Bakıyorum eklenen yazı tamamen bir başkasına ait, öyle alıntı yaparak üzerinden kendisinin fikirlerini beyan ettiği, emek verdiği yazı değil, tamamen başkasının yazısı. Hani edebiyat sitelerinde kendin yazmadığın bir şeyi neden paylaşırsın, herkesin meşrebine göre oradan buradan siyasi ya da değil yüzlerce başkalarına ait köşe yazılarını vb paylaşarak ortamı çöplüğe dönüştürme kısmını bir kenara bırakalım, alıntı yaptığın kim, onu paylaş bari. :)
Okuyan açısından da "Hakikaten ne güzel yazmışsınız tebrik ederim" benzeri ifadeler belli ki yazının alıntı aşırma olduğunun farkına varılmadığına işaret ediyor. Ona rağmen hala bu türden yorumlara cevap olarak " Yok yazı bana ait değil, şuradan aldım aynen paylaştım" diyememek nedir acaba? :)
esinlenme olabilir ama bir yazıyı şiiri aynen alıp sunmak resmen hırsızlıktır
Benim yazdığım bir yazıyı adımı anlamadan alıp sunanlar gördüm. Birini de bana yolladılar, ikaz ettim. Ben de başka yerden aldım, altında adınız yoktu, dedi o kişi.
Daha komiği, öğrencilerime ödev vermiştim çevrenizi tanıtan bir yazı yazın diye. Bir öğrenci kendisi yazmış gibi getirdi. İkaz ettim. Meğerse o da bir başka yerden almış. Nasıl mı? Bir öğretmen yazdığı kitapta benim yazımı adımı almadan koymuş... Öğretmen bunu yaparsa!
Bazen bir kelime kullanıyorum, veya bir deyim. Biraz unutulmuş cinsten, sonra peşisıra onu yazılarda ve şiirlerde görüyorum. Oh be diyorum, ya unuttukları kelime dağarcıklarını tazelemişim yahut belki de öğretmişim. Bu da mutluluk kaynağı, buraya kadarı normal geliyor, ondan gayrı tüm dize filan almak bana hırsızlık gibi geliyor. Bu Şiir sitelerinde günlük paylaşım yapma aşkınında bazen kötü emellere sebebiyet verebildiğini düşünüyorum ayrıca.
Esinlenme , aşırma, çalma dışında bir de başka sitelerden tamamını kopyalayarak yapıştırıp, altına nereden, kimin yazısını aldığını bile belirtmeye ihtiyaç duymayan emek sömürüsü yapanlar var. Yahu kendin bir şeyler yazamıyorsan, ondan bundan, oradan buradan bulduğun yazıları aynen kopyalayıp, kendinden 3-5 kelam da edemeyeceksen bari kimden faydalandığını yaz değil mi? Serbestiyet isimli siteden Yunus Emre Erdölen isimli yazar mesela emek harcamış yazı hazırlamış, aynen sayfasına tek harf atlamadan ekleyen arkadaş emeğe saygı olarak bir not eklemekten imtina etmiş ne hikmetse.
Site kuralları içinde, web sitelerinden her türlü yazıyı makaleyi alıp kendi yazmış gibi eklemek normal mi karşılanıyor bilmiyorum, günün yazısı da olabiliyor bazen böyle ekleyenin hiç emeği olmayan yazılar. Telif sıkıntısı da olabilir bazen. İlgilisi beni de engellediği için sayfasında ikaz edemedim. Belki buradan okuyup faydalandığı kaynağın belirtir yazısında.
Sitede alasını yazanlar bence de var, ama bir kullanmaya görün başkasının dizesini, gözünü oyarlar adamın :) Şaka bir yana, başka şairin, meşhur şiirlerin bazı kısımlarını alarak o şairlerin anıldığını yüceltildiğini varsaymak, ancak onların isimlerini esinlendikleri şiirlerde bahsedenler için doğru olabilir. Yoksa, başka insanların, o meşhur dizeleri bilmemesi durumunda " Vay be ne güzel yazmış" diyerek haksız bir övgüyle şımarabilir bile. Bazen öyle şeyler olabiliyor ki, neredeyse başkasının yazdığının harfi harfine tamamını alarak, asıl sahibinden hiç bahsetmemek bile "Ne var yani, hoşuma gitti yazdım" diye iç sesleri bastırabiliyor :) Bazı populer şairlerin şiirlerinin de çok abartılmaması konusu işin bir başka yönü. Bir şekilde şeyh uçmaz mürid uçurur anlayışıyla populer olmuş diye, onlara mal olmuş dizeleri hiç isimlerinden bahsetmeden kullanmak elbette yakışık almaz. Ama hakikaten çok şey ifade etmediği de olabiliyor başkaları için. Salvador Dali resimlerinin önünde "Hmm çok başarılı " diye ahkam keser gibi davranılıyor sanki bazen. Geçen sitede paylaşılan bir Nazım Hikmet hece şiiri gibi mesela. Konusu için belki pek bir şey söyleyemeyiz ama, kafiyeleri konusunda başkası benzer şeyleri yazsa, ağzının üstüne döne döne kürekle vurulurdu :)
Eğer şiirin konusu Cahit Sıtkı'nın bu dizesi etrafında dolanıp duruyorsa hoş değil elbette ama, öyle vurucu dizeleri var ki şairin, dedirtirse o zaman sadece atıf yapmış hatta o şairi anarak yüceltmiş gibi de görünebilir. Eski şairlerin bazılarının ya da bazı şiirlerinin gereğinden fazla abartıldığını düşünüyorum bence bu sitede bu sözlerin alasını yazanlar var))
Yanlış bir hareket olmaması lazım. Tırnak içinde olmalı zaten alıntı ise... Bir iki kelimesini değiştirip bu da benim yazdığım demek abes ve yanlış... Güzel bir konu...
Siz ne düşünüyorsunuz?
Esinlenme vardir "........" belirtmek lazim
Yorum Yaz
