PÝÞMÝÞ AÞA SOÐUK SU KATMAK

Geçenlerde tv kanallarýný gezerken, bir bayanýn erkek bir profesörü konuk ettiði bir programa takýldým. Konuþulan kadýn haklarý, alan ise ‘Müslüman olmamýz nedeniyle’ Ýslam’dý. Ancak konuk ‘kayýtsýz-þartsýz’ olmadýðý için, yüzündeki gülümsemesiyle, savunma psikolojisi içindeydi. Yapýmcý haným konuðuna, muhtemelen ‘kadýnlar adýna’ soruyordu ama yoruyordu. ‘Az zamanda çok þey yapmak’ kaygýsýyla, konu anlaþýlmadan bir baþkasýna geçiliyordu. Eþitlik, kadýnýn eksikliði, aile reisliði, kadýnýn þahitliði vb. Sýk karþýlaþýlan bir durum olduðu için kanala, kadýna ve konuða dikkat etmeden; fazla beklemeden geçtim. Ancak aklýma da bazý þeyler takýlmýþtý.

Kahvaltý sonrasý, bu hafta okumakta olduðum yaklaþýk 10 yýl önce yayýnlanmýþ “Sünnet” adlý el kitabýný elime aldým. Sünnetin Çaðdaþ Boyutu’nu ele alan bölümde, “Hz. Peygamber’in Sünnetinde Kadýn” baþlýðýný okurken, akþamki olayla örtüþen bir yere geldim. Yazar, Ýngiltere’de doktora yapmýþ bir ilahiyatçýydý. Çaðdaþ deðerlere dokunurken kadýna ayýrdýðý sayfalar daha fazlaydý. Bir yere gelince, konunun ve sorunun akþamki programla örtüþtüðünü gördüm. Bakalým, ilahiyatçý konuyu nasýl sunacaktý?

Konu, Allah Elçisi’nin (s) bir bayram namazýnda ‘kadýnlara özel konuþmasý’nda, “akýllarý ve dinleri eksik olduðu” noktasýndaki söylemdi. Kadýnlardan birinin nedenini sormasýna karþýlýk “akýl eksikliði, iki kadýnýn þahitliði, din eksikliði de âdet günlerinde namaz ve oruçla ilgili ayrýcalýklý” olmalarýydý. Hadisin Buhari, Müslim, Nesai ve Malik tarafýndan rivayet edilmiþ olmasý; uydurma demeyi güçleþtirmekteydi. Yazarýn çekinceleri vardý: Söz, Hz. Peygamberin aðzýndan çýktýðý gibi mi aktarýlmýþtý? Aktarýldýysa, mevcut durumdan hareketle mi söylemiþti? Medine’de Müslümanlar Yahudilerle birlikte yaþamaktaydý. Yahudi kültüründe, ay hali günlerinin kadýnýn dindarlýðý zayýflattýðý þeklindeki yargý, popüler kültürün anlatým unsuru olarak kullanýlmýþ olabilirdi. Genelde ‘baðlamýndan soyutlanýp dünyamýza aktarýlan cümlelerin yanlýþ anlaþýlacaðý’ düþüncesine katýlýyoruz ancak Yahudi’lerin aksine sünnetler koyan Allah Elçisi’nin ‘popüler Yahudi kültürünü anlatým unsuru olarak kullanmýþ olmasý’na katýlmamýz mümkün deðildi.

Sorunun çözümü yine yazarýn “hadis koleksiyonlarýnýn yeterli bir deðerlendirmeye tabi tutulmadan, sanki doðrudan ‘Allah Rasulü konuþuyormuþcasýna’ genel okuyucuya sunulmasýnýn saðlýklý bir tutum olmadýðý” düþüncesinde yatýyordu.  Çünkü Abdulah b. Mesud (ö.32/652) ve hanýmý Zeyneb’in hâdisede yer aldýðý bu cümleler, yukarýda sýralanan hadiste marka olmuþ kitaplarýn otoritesiyle, doðru olarak algýlanmaktadýr. Ancak Hz. Peygamber’in insan olduðunu vurgulandýðý Kur’an’dan hareket edersek “Beþer, þaþar” sözü, bu kiþiler için de geçerlidir. Nitekim Buhari’in (ö.256/870) hocasý Humeydî’nin (ö.219/834) eserinde geçen kayýtta, soruya verilen cevap Abdullah b. Mesud’un yorumu olarak yer almaktadýr. Sahabe sözünün Allah Elçisi’inin (s) sözüne karýþmasý hadis ilminde, ‘idrac’ adýyla ele alýnmaktadýr. Biz ise bunu “piþmiþ aþa soðuk su katmak” deyimiyle anlatmak istiyoruz. Burada söz karýþmasý olduðunu Kamil Çakýn 1998’de yazdýðý bir makalesinde açýklamaktadýr.

Keþke, adýný bilmediðim konuk bundan haberdar olsaydý. Keþke bu kitabý yazan akademisyen Çakýn’ýn ‘Kadýnlar ile Ýlgili Bir Hadis ve Deðerlendirilmesi’ makalesini okumuþ olsaydý? Bir A4 sayfasýna sýðmamak zorunda olan bu konuyu, sýcaðý sýcaðýna ortaya atmadýðým için ‘keþke’ demektense, yazayým istedim. Kasýt olmaksýzýn piþmiþ aþa soðuk su katýlmýþ olduðunu haber vereyim. Konu ilgi alanýna girip de bir yorumla katýlmayanlar veya paylaþmayanlar için üstadýn: “Hedefe varmayan mýzrak utansýn” þiirini hatýrlatmak isterim.

Eþitlik, eksiklik, ailede reislik gibi konulara gelince… Müslümanlýðýn yumuþak karnýymýþ gibi sürekli dürtenlere sormak isterim: Müslüman-gâvur, her dinden oluþan 21. yüzyýl dünyasýnýn 200’den fazla ülkesinde, yaþanan bir olgu olarak, kadýnlarýn neden devlet baþkaný olamadýklarý size yadýrgý geliyor mu?