MÝRAÇ TARTIÞMASINDA DELÝCESÝNE SORULAR

Kur’an ve tefsirde, ne zaman Ýsra suresi okunsa, “kurbanýn hacca denk gelmesi” gibi, Miraç gündeme gelmektedir. Daha sonra da isra dokunulup geçilen bir hadise, Miraç ise tartýþmalarýn odaðýnda yer almaktadýr. Klasik eserlere baktýðýmýzda da önce isra hadisesi kýsaca ele alýnmakta arkasýndan Miraç tartýþmalarý baþlamaktadýr.

-           Oldu mu, olmadý mý?

-          Ruhla mý oldu, bedenle mi oldu?

-          Hem ruh hem bedenle mi oldu?

-          Nasýl oldu?

-          Neler oldu?

 Bu sorular, yoðun bir dini hava içerisinde, konuþulmaya devam etmektedir. BöylesiNE bir karmaþa yaþanan Miraç hadisesi – Ýsra deðil- itikat yani iman konusu deðildir.

Her Miraç Kandili geldiðinde bir rüzgâr esmekle Isra’ya dokunup geçen dindarlar, Miraç rivayetlerinin içine gömülmektedir. Öyle ki “adý konmuþ bir gün ya da gece” varlýðýný hissettirmektedir Faký vaizler, sofu þýhlar için hazýr gündem oluþmakta, herkes ezberini bir daha tekrarlamaktadýr. Ancak anma- kutlama anlatma ve benzeri eylemleri gerçekleþirken ümmetin ya da âlimlerin ayrýþtýklarý görülmektedir. Oysa ailenin ayný din, ayný Peygamber üzerinde konuþmalar cereyan etmektedir. Söylemin farklýlýðý, taraflarýn ayrýþtýklarýný göstermektedir.

Kur’an-ý Kerim esas alýndýðýnda Isra’nýn varlýðý bir gerçektir amacý ise bunalan Allah elçisinin moralini düzeltmek ve kimin peygamberi olduðunu ona göstermektir. Hemen Isra’ya eklemlenen miraca gelince, burada metodoloji olarak ayrýca ele alýnmalýdýr. Yani balýðý yerken önce kýlçýðýný ayýklamak gibi bir yöntemle, Miraç  Isra’dan ayrý düþünülmelidir.

-          Ýlk kaynaklarda ne kadar var veya sonraysa ne zaman baþlýyor?

-          Hadis rivayet coðrafyasýna göre, nerelerde geçiyor ? Mesela Yemen bu iþin içinde var mý?

Aslýnda bu konudaki münakaþa, herkesin hadisleri savunma psikolojisinden kaynaklanýyor. Birileri peygambere iftira edilmemesi, diðerleri malzemenin yok sayýlmamasý için mücadele ediyor.

 “Olmasa, ne olur, ne kaybederiz” sorusunun  da sorulmasý lazýmdýr. iþin doðrusu, bu rivayetler yerine isra suresinin 23-40 ayetlerinin konulmasý, hem de  Kur'an garantisiyle, uygun olur.

 Ýnsanoðlunun hikâyeye düþkünlüðü, ayrýntýya olan ilgisi ve olaðanüstünün cazibesi bu hikâyelerin tutulmasýný saðlamaktadýr.

 Dinler tarihçilerinin dediði gibi, eðer bu Zerdüþt’ün miracý ise, Hazreti Muhammed'e uyarlanmasý mantýklý gözükmektedir. Ancak bütün dinlerde bütün peygamberlerin söylediklerinin “ortak paydasý” olarak da karþýmýza çýkabilmektedir. Yani “Suhufu Ýbrahim ve Musa” gibi.

Göðsün yarýlmasý hikâyesini, en az 1000 yýl öncesinde, Zerdüþt’te görmekteyiz. Bu yüzden Hz. Muhammed'e uyarlanmýþ olmasý, çok doðal gözükmektedir.

Ortada Roma’yla didiþen Ýran gibi köklü bir medeniyet, büyük bir devlet var. Hz. Ömer zamanýnda dengeler deðiþiyor ve “baldýrý çýplak Araplar” “tacý- tahtý olan Ýranlýlarý” Kadisiye’de yeniyor. Bu durum,  bir açýdan ýrk savaþý gibi gözükse de aslýnda Emevi öncesi hareketler din amaçlýdýr. Ýran’ýn milli dinini de alt eden Müslümanlýk, o coðrafyaya giriyor. Ancak bu coðrafyanýn genlerinde bulunan Zerdüþt dininin bir takým unsurlarýnýn da Ýslam’a -yorum ya da “hadis adýna”- girmiþ olmasý, normaldir. Bunu, inançlarýn hemen terk edilemeyeceði ya da benzerliklerin birbirlerinin yerine geçeceði þeklinde anlamak mümkündür.

Hadislerin tedvin edildiði dönemde Þia ve Sünni ayrýþmasý büyük ölçüde tamamlanmýþ gözükmektedir. Bu iki mezhepten hangisine daha çok Zerdüþt’ün sindiðini düþünmek gerekir. Bu anlamda Þia’yý “Zerdüþtlüðün yeni versiyonu” olarak ele almak yanlýþ olmaz. Ancak Sünni tarafýn da bundan az çok etkilendiðini hesaba katmak gerekir.

“Bir delinin kuyuya bir taþ atýp da 40 akýllýnýn onu çýkaramayýþý gibi”,  Ýslam’a girdiði düþünülen bu tip rivayetler, yüzyýllar boyunca, milyonlarca insanýn, astronomik rakamlara ulaþan mesaisini boþa çýkarmaktadýr. Sonuçta “bitmeyen hikâye” söylenmeye devam etmektedir. Onu, bir çýrpý da yok saymak mümkün deðildir. Çünkü geleneklerin kalkmasý için, en azýndan oluþtuðu süre kadar, zaman gerekir.

Öylesine palazlanmýþ ve kaþarlanmýþ bir konuda, muhataplarýn “takým tutarak” kamplara ayrýlmalarý, karþý tarafý dinlememek için bir ortam hazýrlamaktadýr. Oysa “niyetin, üzüm yemek olmasý” gerekir, baðcýyý dövmek deðil. “Benim babam Senin babaný döver”, “Benim düþüncem seninkinden doðrudur” gibi çocukça düþüncelerden sýyýrarak, doðruyu bulma adýna, iki taraf da gayret göstermelidir. Aksi halde “saðýrlarýn diyaloðu” sürecektir.

Bu yüzden kýsaca önerimiz isra suresini okuyarak ilk ayetler de gece yolculuðu ve hikmetini kavramak, 20-40 ayetlerde müminin yücelmesi ve yükselmesi için konulan emir ve yasaklarý önce okumak, sonra da özümsemiþ olmaktýr. Yoksa bu güne kadar ne miraçlar yaþadýk ve Allah'a ömür verirse, ne miraçlar yaþayacaðýz.