Eklenme Tarihi : 29.10.2023
Okunma Say�s� : 199
Yorum Say�s� : 0

Cumhuriyetin Y�z�nc� �eref Y�l� Kutlu Olsun.

Cumhuriyetin y�z�nc� �eref y�l� kutlu olsun.

M. N�HAT MALKO�

Cumhuriyet milli birlik ve beraberli�in �imentosudur.

Halk�n kendi y�neticilerini kendi �zg�r iradesiyle se�ip ba�a getirmesidir cumhuriyet. Ulusun, egemenli�ini kendi elinde tuttu�u ve bunu se�ti�i milletvekilleri arac�l��yla kulland�� idare bi�imidir. Halk�n se�tiklerini denetlemesi, be�enmedi�inde de yerlerine ba�kalar�n� koymas�d�r. Hatta kendini donan�ml� bulmas� halinde y�netime talip olmas�d�r.

Bu aziz millet, cumhuriyet sayesinde, �ok uzun s�ren bir saltanat�n ard�ndan y�netimi do�rudan do�ruya kendi eline alm��t�r. Bu y�netim bi�imi, Erzurum Kongresi�nde; �Milli iradeyi etkin, milli kuvvetleri h�kim k�lmak esast�r.� s�z�yle ete kemi�e b�r�nm��t�r. 23 Nisan 1920�de TBMM'nin a��lmas�yla, �Meclisin �st�nde hi�bir kuvvet yoktur.� ilkesiyle cumhuriyete giden yol ard�na kadar a��lm��t�r. Bu nurlu yol ki sonu muas�r medeniyetler seviyesine ��kmakt�r. �zg�rl��ne d��k�n milletimize en uygun y�netim �eklidir.

Kimsesizlerin kimsesidir cumhuriyet. Halk��d�r, halk�n ta kendisidir. �nsan hak ve h�rriyetlerine ba�l�l�kt�r. Milli birlik ve beraberli�in �imentosudur. Cumhuriyet temeli �zerinde y�kselen T�rkiye Cumhuriyeti Devleti �zg�rl�� elinden al�nm��, kendi �z yurtlar�nda parya konumuna d��m�� milletlere de ilh�md�r. T�rk milletinin tarih yolculu�undaki var olu� m�cadelesini ta�land�rmas�d�r ayn� zamanda. O ki istiklal m�cadelemizi zafere ula�t�ran birlik ve beraberlik ruhunun b�y�k eseridir.

�T�rk Milletinin karakterine ve adetlerine en uygun y�netim �ekli cumhuriyettir.�

Bilgeli�in, �retkenli�in, �al��kanl��n, bereketin, sevginin ve bar��n simgesi olan kad�na l�y�k oldu�u hakk� ve de�eri vermek, onu erkekle hukuk �n�nde e�itlemektir cumhuriyet. Kurtulu� Sava�� s�ras�nda erke�iyle birlikte sava�an Anadolu kad�n� cumhuriyetle birlikte �zg�venine kavu�mu�tur. Mayas�nda var olan cesaretini, inanc�n� ve g�c�n� b�y�k bir kahramanl�kla ortaya koymu�tur. B�ylece erke�ine y�k olmam��, erke�inin y�k�n� payla�m��t�r. Bar�� zamanlar�nda fabrikalarda erke�iyle hizmet �retmeye ba�lam��t�r.

Ge�mi�inden h�z ve haz alarak ayd�nl�k gelece�e ve yar�nlara umutla bakmakt�r cumhuriyet. Fikri h�r, vicdan� h�r ve irfan� h�r ayd�n T�rk gen�li�ine her zamankinden daha �ok g�venmek ve inanmakt�r. �Ey y�kselen yeni nesil! �stikbal sizsiniz. Cumhuriyeti biz kurduk, onu y�kseltecek ve ya�atacak sizsiniz. Ey T�rk gen�li�i! Birinci vazifen, T�rk istiklalini, T�rk Cumhuriyetini ilelebet muhafaza ve m�dafaa etmektir. Muhta� oldu�un kudret damarlar�ndaki asil kanda mevcuttur� diyebilme iradesini ortaya koyabilmektir.

Kapkara bulutlar� da��tarak g�ne�in �n�n� a�an r�zg�rd�r cumhuriyet. �zg�rl��e inanman�n somut halidir. �Ya �stiklal, Ya �l�m� parolas� ile Milli M�cadele'yi ba�latan bu kararl� duru�, h�r ve ba��ms�z T�rkiye Cumhuriyeti'nin do�umuyla neticelenmi�tir �ok ��k�r!

�T�rk Milletinin karakterine ve adetlerine en uygun y�netim �ekli cumhuriyettir.� diyen Atat�rk'e kulak vermektir cumhuriyet. O ki y�ksek ahl�k� de�erlere sahip vatansever nesillerin memba�d�r. Bu millet ancak cumhuriyet ikliminde nefes alabilir.

Cumhuriyet fazilettir, faziletli insanlar yeti�tiren iklimdir.

Egemenli�i kay�ts�z �arts�z milletin eline vermektir cumhuriyet. B�ylece millete �zg�ven a��lamakt�r. Kuvvetler (yasama, y�r�tme, yarg�) ayr�m�d�r. H�rriyetleri k�s�tlayan vah�i emperyalizme kar�� avaz� ��kt�� kadar ba��rmakt�r. Demokrasinin en geli�mi� �eklidir ayn� zamanda. Demokratik sosyal hukuk devletine giden en g�venli ve en kestirme yoldur.

Amasya Genelgesi�nde de vurgulanan; �Milletin ba��ms�zl��n� yine milletin azim ve karar� kurtaracakt�r� ilkesini �srarla hayata ge�irmektir cumhuriyet. T�rk milletinin h�r ve ba��ms�z ya�ama kararl�l��n� korkusuzca ve y�ksek sesle d�nyaya il�n etmesidir.

Cumhuriyet fazilettir, faziletli insanlar yeti�tiren iklimdir. Her zaman de�i�ime ve geli�ime a��k olmakt�r. Her hususta ilmin yol g�stericili�inde �a��n meden� unsurlar�n� yakalamak ve kullanmakt�r. Misak-i Milli s�n�rlar�ndan taviz vermeden ya�amakt�r. Cumhuriyet halk egemenli�idir, ulusal b�t�nl�kt�r, bar�� i�inde tam ba��ms�z ya�amakt�r.

Cumhuriyet sevdam�zd�r�

Duygular�n ve d��ncelerin sarpa sard�� demlerde zihnimizi ayd�nlatan g�ne�sin Cumhuriyet� Sen ki bize �ah damar�m�z kadar yak�ns�n. Bulutlar�n arkas�na saklanan umutlar� bulup koyars�n �n�m�ze. Gelmeyen baharlar�n m�jdesini sunars�n belle�imize. Kitaplar�m�zda senin a��rl��n� hep hissederiz. Sevgin ruhlar�m�z� esir edeli beri ger�ek �zg�rl��m�z� bulduk. Sana olan sevgimiz bulutlara de�ecek kadar b�y�k ve g�rkemli� Duygular�m�zda, d��ncelerimizde, hayallerimizde, emellerimizde hep senin varl��n�n a��rl��n� hissediyoruz. Karlar alt�nda kalan �mit �i�eklerini tazeleyen sensin. Bembeyaz kar y��nlar�ndan ��k�p filizlenen kardelensin sen�

Cumhuriyet sevdam�zd�r�

Hayranl�k duygular�yla beslenen bak��lar�m�z sana d�n�kt�r. Karanl�klar �st�ne do�an dolunays�n sen. Kapkaranl�k gecelerde b�y�yen en parlak y�ld�z�m�z sensin. Karars�z anlar�m�zda en isabetli karar�m�z, tek k�lavuzumuz, tek ak�l hocam�zs�n. Yaral� bilin�lerde nas�rla�an korkular�m�za perdesin. Seni kalemler yazmakta, �airler anlatmakta aciz kal�yor. Mutlulu�un resmini �izmemi isteyen ��retmenime seni tasvir eden bir resim �iziyorum. ��imdeki mutlulu�un kayna�� sensin. Gelece�in �e�mesi senin p�narlar�ndan besleniyor. Mutlu yar�nlara giden yollar�n kav�a��nda yollar seni i�aret ediyor. ��imdeki yang�nlar� senin tazyikli suyunla s�nd�r�yorum. Yar�m kalan baharlar� senin atmosferinde tamaml�yorum.

Cumhuriyet sevdam�zd�r�

Sen ki i�imizdeki buzlar� g�ne�inle, s�ca��nla, k�zg�n nefesinle erittin.

Bakt��m b�t�n aynalarda senin siluetini seyrediyorum. ��ti�im bir bardak suya bile senin sevgin, g�venin ve doyumsuz hazz�n kar��m��... Dinledi�im b�t�n na�meler beni sana g�t�r�yor. S�zl�klerimiz senin �anl� ad�n� onurla ta��yor sayfalar�nda. Donuk bak��lar�m�za can ve heyecan katan o bitimsiz Cumhuriyet co�kusudur. Gonca g�llerimiz tarifsiz kokusunu senin g�zelli�inden al�yor. Tavus ku�unun renk c�mb��nde, ak g�vercinlerin �zg�rl��e yol alan kanatlar�nda, bal�klar�n parlak pullar�nda, aslan�n h�r��n yelelerinde onurunu, eri�ilmezli�ini, doyumsuzlu�unu, yenilmezli�ini g�r�yorum. �ocuklar kadar saf ve g�nahs�zs�n. Y�ld�zlar gibi y�kseklerdesin. I��n� esirgeme zifiri karanl�klar�m�zdan�

Cumhuriyet sevdam�zd�r�

��imizdeki buzlar� g�ne�inle, s�ca��nla, k�zg�n nefesinle erittin. S�tl� kahvemizin k�p��nde, hararetli anlar�m�zda i�ti�imiz suyun durulu�unda, buhranl� anlar�n ruh kasvetlerinin s�k�na erdi�i zaman dilimlerinde g�lgenin aksini g�r�yorum. Beklemenin ate�ten daha yak�c� oldu�u hasret n�betlerinde vuslat�n hazz�yla e�de�ersin sen. Senin gidi�in g�n�llerin tarumar olmas� demek; senin susu�un bayku�lar�n konu�mas� demek, senin uyuman, canavarlar�n uyan�kl�� demek... Bo�a gider mi bunca y�ll�k emek?... Sen ki en b�y�k kazanc�m�zs�n. Fukaralar�n bile g�n�l sofralar�n� mamur eden, tatt�k�a �o�alan ve bakt�k�a g�zelle�en emsalsiz bir nimetsin. Mahzunla�an bak��lar�m�z, �erefinle g��e de�iyor. Sen bizim s�r�a k��klerimizin �erefli misafirisin. Asl�nda misafir de�il, ev sahibisin sen. Senin �mr�n�n azameti ve uzunlu�u bizimkilere nazaran k�yas g�t�rmez b�y�kl�ktedir. Bizimkisi kelebe�in �mr� �l�e�indedir. Yansak da, mum ��n�n g�n�ll� pervanesiyiz. Bizler insanl��n yolunu ayd�nlatan m�barek ate�inde yok olmaya raz�y�z, yeter ki senin ��n hi� s�nmesin.

Cumhuriyet sevdam�zd�r�

Can�m�zda can gibisin cumhuriyet, damarlar�m�zda kan gibisin sen. Teneff�s etti�imiz hava gibi, i�ti�imiz su gibi, sol yan�m�zda ta��d��m�z y�rek gibi paks�n, l�zumlusun. Sofram�z�n ba� tac� ekmek gibi muhteremsin. Hakikat kav�a��nda b�t�n yollar�n ucu sana ��k�yor. Mevsimler senin atmosferinde soluklan�yor. Dara d��t��m�zde �alaca��m�z tek kap� sensin. Sen ki Atat�rk��n b�rakt�� en k�ymetli emanetsin. Seni g�nl�m�z�n en temiz k��esinde, g�zlerimizin ferinde, bedenimizin terinde ta��y�p gelece�e aktaraca��z.

Cumhuriyet insanca bir ya�ama bi�imidir.

Cumhuriyet insanca bir ya�ama bi�imidir. Mill� bayramlar�m�z i�erisinde apayr� bir yeri ve anlam� vard�r bu g�zel bayram�n. ��nk� cumhuriyetle beraber yeni T�rk devletinin ad� konmu� ve bu g�zel hadise b�t�n d�nyaya ilan edilmi�tir. Osmanl��n�n ��k��ne sevinen d��man devletler yeni bir T�rk devletinin kurulmas�yla sevin�lerini i�lerine g�mmek zorunda kalm��lard�r. T�rklerin devletsiz ve te�kilats�z ya�ayamayacaklar�n� g�rm��lerdir.

T�rkler devlet kurup y�kmada d�nyada emsalsizdir. T�rklerin tarih boyunca 113 devlet kurduklar�n� s�ylersem bu kanaatime i�tirak edersiniz herhalde. ��te bu devletlerin sonuncusu ve 113.s� �anl� T�rkiye Cumhuriyeti�dir. Bug�nk� devletimizin en b�y�k �zelliklerinden birisi de �T�rk� ad�yla kurulan ikinci devlet olu�udur. Daha evvel G�kt�rkler kurduklar� devlette T�rk ibaresini kullanm��lard�. 29 Ekim sadece Cumhuriyetin de�il, son kez kurulan ve ebed� olan T�rkiye�nin de kurulu� tarihidir. Yani bizler bu tarihte devletimizin kurulu� y�ld�n�m�n� de kutluyoruz. Bir yanda cumhuriyet, �b�r yanda T�rkiye� Onlar�n terkibiyle olu�an T�rkiye Cumhuriyeti� Nas�l da yak��m��lar birbirine, �yle de�il mi?

Ba��ms�z bir �lkede, ayy�ld�zl� bayra��n g�lgesinde ve mar�lar�n en g�zeli olan �stiklal Mar��n�n o anlaml� hayk�r��n�n yank�lar�n�n duyuldu�u bir ortamda ya�amak bir l�tuf bizlere� Bu g�zelliklerin filizlenmesinde katk�s� olanlara ne kadar te�ekk�r etsek azd�r. D�nyadaki pek �ok �lkenin ad�na kuyruk olan cumhuriyet, ancak demokrasiye ve insan haklar�na inanm�� kadrolar�n elinde anlam�n� bulabilir. Yoksa ad�na cumhuriyet demekle bir �lke cumhuriyet olmaz. Bu, halk�n g�z�n� boyamaktan �teye gitmeyen bir kand�rmacad�r.

Cumhuriyet varsa fikir �zg�rl�� de vard�r.

Ne yaz�k ki bir�ok diktat�rl�kte rejim s�zde cumhuriyettir. Fakat bizdeki cumhuriyetin banisi Atat�rk, amac�na ve anlam�na uygun bir cumhuriyet idaresi bina etmi�tir. Bunun da takip�isi olmu�, uygulamalardaki aksakl�klar� iyi niyetle ortadan kald�rm��t�r. O, cumhuriyetin olu�turdu�u �zg�rl�k ortam�n� kaosa d�n��t�rmemek i�in b�y�k gayretle �al��m��t�r. �nsanlar�n d��ncelerine sayg�da kusur etmemi�, b�t�n d��ncelerin ye�erebilece�i bir fikir bah�esi kurmu� ve onu sulam��t�r. O, �zg�rl�klerin bayra��n� g�nderden indirmemi�tir. Onun bu husustaki s�zleri dikkate �ayand�r: �Cumhuriyet d��nce serbestli�i taraftar�d�r. Samim� ve me�ru olmak �art�yla her fikre h�rmet ederiz. Her kanaat bizce muhteremdir. Yaln�z muar�zlar�m�z�n insafl� olmas� l�z�md�r.� (Atat�rk��n S.D. III)

Bizim halk�m�z cumhuriyet idare �eklini ta ba��ndan beri benimsemi�tir. ��nk� bu milletin yap�s�nda cumhuriyet y�netim �eklinin ahk�m� karakter olarak vard�r. Bal�k i�in su neyse bizler i�in de h�rriyet odur. Bizler ancak �zg�rl�k ortam�nda kendimizi bulur ve b�y�k at�l�mlar ger�ekle�tirebiliriz. T�rkiye�de siyasetin zemini de cumhuriyetle sa�lamla�m��t�r. Karde�lik, e�itlik ve �zg�rl�k tohumlar� cumhuriyet bah�esinde ye�ermi� ve boy atm��t�r.

Cumhuriyetin dinle, dinin de cumhuriyetle hi�bir meselesi olmamal�d�r. Baz� sat�lm�� kafalar�n anlams�z ta�k�nl�klar�n� bu kapsamda d��nmemek gerekir elbette. Zira bu �lkenin mabetlerinde bile cumhuriyetin arifesinde bu kavrama �vg�ler dizen hutbeler okunur. Zaten cumhuriyet varsa fikir �zg�rl�� vard�r, fikir �zg�rl�� varsa inan� �zg�rl��nden bahsedilebilir. Bunlar bir zincirin halkalar� misali birbirine ba�l�d�r. Durum bu iken �slam�la cumhuriyeti birbiriyle ba�da�t�ramayanlar�n kuru ak�llar�na �a�ar�m. Onlar �slam�daki icma kurumunu hi� mi g�rmezler? Zira icman�n cumhuriyetle �rt��en yanlar� �oktur.

Cumhuriyet ho�g�r�n�n de birinci adresidir. Bu rejimde �at��malar ve anlams�z kavgalar yerini sevgi ortam�na b�rak�r. M�slimlerle gayrim�slimler ayn� gayeler i�in devletinin yan�nda olur ve onun y�kselmesi i�in gecesini g�nd�z�ne katar. Zira bu devlet ve bu topraklar sadece bir kesimin mal� de�ildir. Cumhuriyet gayrim�slimlere de �zg�r bir ortamda refah i�inde ya�ayabilme zemini haz�rlar. �nsanlar g��lerini kavgada de�il, �lkenin refah�n�n ve imar�n�n tesis edilmesinde harcarlar. Bilirler ki pasta ne kadar b�y�t�l�rse insanlar�n ondan alacaklar� pay da o derece b�y�r. Cumhuriyet bunun i�in fazilettir.

�zg�rl��ne d��k�n milletlerin idare �eklidir cumhuriyet�

�zg�rl��ne d��k�n milletlerin idare �eklidir cumhuriyet� T�rk milleti ��ken bir imparatorlu�un enkaz� �zerinde kurdu�u T�rkiye devletinin y�netim �eklini i� d�nyas�nda tayin etmi�ti. Zira bu millet, ba��na buyruk ve hesap vermeyen bir idare anlay��n� kabul edemezdi. Eline gelen f�rsat� tepemezdi. �a�da� devletlerin gitti�i yoldan gitmeliydiler. Atat�rk T�rk milletini ancak cumhuriyete lay�k g�r�yor ve bunu ��yle ifade ediyordu: �T�rk milletinin karakterine ve adetlerine en uygun olan idare, Cumhuriyet idaresidir.�

Eski y�netim �ekilleri fertlerin d��ncelerini hesaba katm�yordu. Oysa ortak ak�lla hareket edilmeliydi. Yeni y�zy�l�n en ideal idare �ekliydi cumhuriyet... Devletimizin kurucusu Atat�rk, kuraca�� devletin y�netim �eklini zihninde �ekillendirmesine ra�men �artlar haz�r olmadan d��ncesini kamuoyuyla payla�mam��t�. Dengeleri g�zetiyordu, biraz da kemikle�en anlay��lar�n tepkisinden �ekiniyordu, bir anlamda f�rsat kolluyordu.

Cumhuriyet kelimesinin k�k� �cumhur�dur. Bu, Arap�a k�kenli bir kelimedir. �Halk� anlam�na gelir. T�rk Dil Kurumu S�zl��nde cumhuriyet, �ulusun egemenli�i kendi elinde tuttu�u ve bunu belirli s�reler i�in se�ti�i milletvekilleri arac�l�� ile kulland�� devlet �eklidir.� Nerden bakarsan�z bak�n cumhuriyet idaresi halka dayan�yor. Fakat halktan uzak cumhuriyetler de vard�r. Eskiden onlarca devleti esir g�r�p ilkel bir anlay��la y�neten SSCB de bir cumhuriyetti. �nemli olan �ekil de�il, uygulamalar�yla hissedilen cumhuriyettir.

Bu �lkeye ve cumhuriyet y�netim bi�imine millet�e sahip ��kmal�y�z.

Cumhuriyet rejiminin �lkemize neler kazand�rd��n� ancak ge�mi�i bilenler anlayabilir. Bug�nk� modern hayat�m�z� cumhuriyete bor�luyuz. Son y�llarda ad�ndan s�k�a s�z ettiren ve sat�� rekorlar� k�ran Turgut �zakman��n ��u ��lg�n T�rkler� adl� eserinde Cumhuriyet kuruldu�u y�llarda, �lkenin genel manzaras�n� ��yle tasvir ediyor:

�13 milyon n�fus, ilkel bir tar�m, s�f�ra yak�n sanayi, madenlerin b�y�k �o�unlu�u, limanlar ve var olan demiryollar� yabanc� �irketlerin y�netiminde, 153 ortaokul ve lise, sadece bir �niversite var. Halk�n sadece y�zde 7�si okur - yazar, bu oran kad�nlarda y�zde 1 bile de�il. Ortaokullarda 543, liselerde 270 k�z ��renci okuyor. Ekonomik bak�mdan yar� s�m�rge� Ki�i ba��na gelir 4 lira, ki�i ba��na ortalama kamu harcamas� 50 kuru�� Alt yap� her alanda yetersiz� Bilim hayat� ve d��ncesi yok denilecek d�zeyde. Anadolu; ara�t�rmayan, nakilci medreselerin elinde� Yasalar �a��n gereklerinin gerisinde. Kad�nlar�n ilke olarak toplumsal hayatlar� ve hi�bir haklar� yok. Kad�nlar�n da bir g�n erkekler gibi, doktor, m�hendis, avukat, belediye ba�kan�, milletvekili, bakan olabileceklerini hayal etmek bile zor. Ne se�me hakk� bulunuyor, ne se�ilme. K�sacas�, vatanda� say�lm�yorlar. �lke neredeyse b�t�n�yle ve pek �ok alanda orta�a�� ya��yor (Turgut �zakman, 2005, s.682).�

�nsanlar�n y�netime kat�lmas�, d��ncelerini a��klamas�, se�ti�i idarecilerce y�netilmesi bu asr�n en b�y�k yenili�i ve nimetiydi. Bu nimetten bizler de faydalanmal�yd�k. Milletin kaderini �ah�slar�n insaf�na b�rakmamal�yd�k. Sadece se�mekle kalmamal�, ayn� zamanda se�ilenleri denetlemeliydik. Cumhuriyet idare �ekli eski y�netimlerle k�yaslanamazd�. Eski y�netimlerde �effafl�k yoktu. Atat�rk, getirdi�i Cumhuriyet y�netim �eklini a��k se�ik ifadelerle tan�ml�yor, halk� cumhuriyete al��t�r�yordu. Ona g�re: �Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemiyle devlet bi�imi demektir. Demokrasi ilkesinin en modern, en mant�kl� uygulamas�n� sa�layan h�k�met bi�imi cumhuriyettir!.. Cumhuriyet, y�ksek ahlak de�erlerine ve niteliklerine dayanan bir y�netimdir. Cumhuriyet erdemdir. Cumhuriyet y�netimi erdemli ve namuslu insanlar yeti�tirir.�

Bu �lkeye ve Cumhuriyet y�netim bi�imine millet�e sahip ��kmal�y�z. Atat�rk��n kurdu�u T�rkiye Cumhuriyeti�ni daha da y�kseltmek i�in fert olarak �zerimize ne d��yorsa hakk�yla yerine getirmeliyiz. Cumhuriyet millet olarak ortak paydam�z olmal�d�r. Ge�mi�ten h�z al�p gelece�e emin ad�mlarla y�r�meliyiz. Tarihimize sahip ��kmal�y�z. �u da unutulmamal�d�r ki T�rkiye Cumhuriyeti�ni �vmek, �anl� Osmanl��y� yermeyi gerektirmez.

Cumhuriyet halk�n kendi kendisini y�netmesi olarak ifade edilir.

Cumhuriyet halk�n kendi kendisini y�netmesi olarak ifade edilir. Asl�nda bu cumhuriyetin de�il, demokrasinin tan�m�d�r. Oysa demokrasiyle cumhuriyet birebir ayn� �eyler de�ildir. Cumhuriyet milletin, egemenli�i kendi elinde tuttu�u ve bunu belirli s�reler i�in se�ti�i milletvekilleri arac�l�� ile kulland�� devlet bi�imidir. Anayasam�z�n birinci maddesine g�re �T�rkiye Devleti bir Cumhuriyettir.� Bu madde de�i�tirilemez.

Cumhuriyet olmas�na ra�men demokratik olmayan pek �ok devlet vard�r. Demek ki cumhuriyet demokrasiyi �a�r��t�rsa da pek �ok cumhuriyet idaresindeki uygulamalar hi� de bu do�rultuda de�il. Bug�n d�nyadaki antidemokratik devletlerin �o�unun cumhuriyet y�netim bi�imiyle idare edildi�ini d��n�rseniz ne demek istedi�imi daha iyi anlars�n�z. Kendisine ba�l� olan onlarca devleti s�m�ren eski SSCB de bir cumhuriyet idi. Hatta Irak ve �ran da cumhuriyetle y�netilir. Bu �rnekler baz� �lkelerde cumhuriyetin i�inin bo�alt�ld��n� g�sterir.

Avustralya, Bel�ika, Birle�ik Krall�k, Danimarka, Hollanda, Japonya, Kanada, L�ksemburg, Norve�, �sve�, Yeni Zelanda gibi �lkelerin demokrat olmad�klar�n� s�yleyebilir misiniz? Aksine bu �lkeler demokrasinin geli�ip serpildi�i devletlerdir. Fakat bunlar�n y�netim bi�imi monar�idir. Okul s�ralar�nda bize monar�iyle demokrasinin z�t kavramlar oldu�u ��retildi hep� Monar�iyle y�netilen �lkelerde demokrasiden bahsedilemeyece�i bilin�alt�m�za yerle�tirildi. Demek ki her cumhuriyet demokrat olmad�� gibi her monar�i de anti demokrat de�ildir. M�him olan idareler de�il, idarecilerdir.

�lkemizin bir cumhuriyet oldu�u Anayasa�yla teminat alt�na al�nm��t�r.

�lkemizin bir cumhuriyet oldu�u Anayasa�yla teminat alt�na al�nm��t�r. Atat�rk, kendisinin de i�inden ��kt�� bu milleti �ok iyi bildi�i ve tan�d�� i�in onlar�n ruhuna en uygun y�netim bi�iminin cumhuriyet oldu�unu anlam�� ve gere�ini yapm��t�r. Bunu �T�rk milletinin karakterine ve adetlerine en uygun olan idare, Cumhuriyet idaresidir.� s�z�yle dile getirmi�tir. 29 Ekim 1923 senesinde Cumhuriyeti ilan etmi�, bu anlaml� g�n� de bayram saym��t�r. O g�n bug�nd�r 29 Ekimleri Cumhuriyet Bayram� olarak kutlamaktay�z. Bu y�l Cumhuriyetimizin 83. sene-i devriyesini kutluyoruz. Cumhuriyetin k�rpe zihinlere nak�edilmesi i�in bu g�nleri vesile kabul ediyoruz. ��nk� insan ruhuna en uygun y�netim ancak cumhuriyettir.

T�rkiye�de cumhuriyet, 29 Ekim 1923 tarih ve 364 say�l� �Te�kilat� Esasiye Kanununun Baz� Mevadd�n�n�n Tavzihen Tadiline Dair Kanun� ile ilan edilmi�tir. Bu Kanunun birinci maddesine g�re, �T�rkiye Devletinin �ekl-i h�k�meti, Cumhuriyettir�. 1924, 1961 ve 1982 Anayasalar� da �T�rkiye Devleti bir Cumhuriyettir� ibaresini kullanarak y�netim anlay��n�n cumhuriyet olarak devam edece�ini teyit etmi�tir.

T�rkiye Cumhuriyeti'nin "Y�z�nc� �eref Y�l�" kutlu olsun.

Atat�rk cumhuriyete �ok de�er vermi� ve onu halk�na en g�zel bir hediye olarak takdim etmi�tir. O kendini d��nseydi monar�iyi tercih eder, �m�r boyu iktidarda kal�rd�. Fakat o gelece�imizi hesaba katarak milletin zalim y�neticiler taraf�ndan ezilmesini, halka s�z hakk� verilmemesini engellemi�tir. Herkesin y�netime dair fikirlerinden azami derecede yaralanm��t�r. Cumhuriyetle beraber hak ve hukuk kavramlar� daha bir anlam kazanm��t�r. R��vet, yolsuzluk ve suiistimaller en aza indirilmi�tir. Nereden nereye geldi�imizi anlaman�z i�in bununla ilgili olarak anlat�lan bir anekdotu dikkatinize sunmak istiyorum:

�Atat�rk, Mudanya yolu ile Bursa�ya gidiyordu. Kalabal�k bir halk kitlesi iskelede etraf�n� �evirmi� bulunmaktayd�. Bir kad�n�n elinde bir k��tla Atat�rk'e yakla�t�� g�r�ld�. �htiyar, zay�f bir kad�nd�. Ata�n�n yolunu keserek titrek bir sesle: �- Beni tan�d�n m� o�ul?� dedi. �Ben sizin Selanik�te kom�unuzdum. Bir o�lum var. Devlet demiryollar�na girmek istiyor. Siz onu als�nlar dediniz. Fakat m�d�r dinlemedi. O�lumu yine i�e almam��. Ne olur bir kere de siz s�yleseniz.�
Bu s�zlerden sonra Atat�rk��n �elik bak��l� g�zleri samimiyetle parlad�. Elleriyle geni� jestler yaparak ve y�ksek sesle: �- O�lunu almad�lar m�?� dedi. �Ben tavsiye etti�im h�lde mi almad�lar? Ne kadar iyi olmu�... �ok iyi yapm��lar... ��te Cumhuriyet b�yle anla��lacak...� Kad�n, kalabal��n i�inde kaybolmu�tu. Ve Atat�rk adeta kendinden ge�mi� bir sesle:
�-��te cumhuriyetten bekledi�imiz netice...� diyordu.�

Zor �artlar alt�nda yepyeni bir devlet kuran Atat�rk, cumhuriyeti fazilet olarak g�r�yor, halk�n onu korumas�n�, sahiplenmesini istiyordu. Cumhuriyeti korumak ve y�kseltmek g�revini �ok g�vendi�i gen�lere y�kl�yordu. O, y�k�c� ve b�l�c� olmamak �art�yla her fikre sayg� g�steriyordu. ��nk� cumhuriyet ancak bu bak�� a��s�yla ayakta kalabilirdi. G�n�m�zde do�al �zg�rl�kleri k�s�tlayanlar asl�nda Atat�rk��n miras�na ihanet ediyorlar. Cumhuriyet ve demokrasi �zg�rl�klerle beslenir, geli�ir, serpilir.

Yar�nlar�m�z�n teminat� olan gen�lere cumhuriyeti tan�tmal�, faziletlerini kavratmal� ve bu g�zel idare �eklini sevdirmeliyiz. ��nk� onlar gelecekte bu �lkenin idaresinin ba��nda bulunacaklard�r. Onlar�n bilin�alt�n� nas�l �ekillendirirsek bak�� a��lar� da o do�rultuda olur. Do�rular� anlatal�m, sevdirelim, fakat dayatmayal�m. 100. kurulu� y�l�nda hepinizin cumhuriyet bayram�n� kutluyor, bu g�zel idare �eklinin ebediyen s�rmesini temenni ediyorum.

T�rkiye Cumhuriyeti'nin "Y�z�nc� �eref Y�l�" bu topraklarda ya�ayan, kendini bu topraklara ait hisseden, bu vatan i�in can�n� seve seve verebilecek olan herkese kutlu olsun. Birlik beraberlik ve karde�lik duygular� i�erisinde nice 100 y�llar g�rmek umuduyla...

S�zlerimi vaktiyle kaleme ald��m "Cumhuriyet Ne Demek" adl� bir �iirimle noktalamak istiyorum: "Can�m�zdan azizdir kanla sulanan toprak/�znimiz olmay�nca yere d��emez yaprak/Kuruldu Cumhuriyet al�nlar�m�z apak�/�nsanca ya�aman�n ad�d�r Cumhuriyet�/Onurun, haysiyetin tad�d�r Cumhuriyet�//Zafer yolculu�una Orta Asya�dan ��kt�k/Esaret zincirinden, prangalardan b�kt�k/Cesaret k�l�c�yla zulm�n bendini y�kt�k //�stiklalin g�r sesi, ad�d�r Cumhuriyet�/Var olman�n hazz�d�r, tad�d�r Cumhuriyet//Bu d�nyay� asude k�lmak ceddin niyeti/Rabbim T�rk milletine bah�etti h�rriyeti/Ba��m�za ta� ettik, kurduk Cumhuriyeti/�lim, irfan yolunun ad�d�r Cumhuriyet�/Topra��n� sevmenin, tad�d�r Cumhuriyet�/�ekince yi�it asker k�l�c�n� k�n�ndan/Yol verdi serhat boyu ceddimin ak�n�ndan/Ecnebi ordular� ge�emez yak�n�ndan//Uygarca ya�aman�n ad�d�r Cumhuriyet�/Zaferlerin meyvesi, tad�d�r Cumhuriyet�//Ay y�ld�zl� al bayrak g�klerde s�z�l�yor/Onu g�rmeyen g�zler kahrolup �z�l�yor/H�z�n denizlerinde kederle y�z�l�yor/D�r�stl��n �iar�, ad�d�r Cumhuriyet�/�ahsiyetin, vakar�n tad�d�r Cumhuriyet�//Meydanlar� dar etti alev yeleli atlar/Bu topraklar u�runa s�nd� nice hayatlar/A�z�m�z�n tad�n� bozdu kekremsi tatlar/Vatan i�in �lmenin ad�d�r Cumhuriyet�/�ehadet �erbetinin tad�d�r Cumhuriyet"

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Cumhuriyetin Y�z�nc� �eref Y�l� Kutlu Olsun. ba�l�kl� yaz� M.Nihat Malko� taraf�ndan 29.10.2023 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.