AYDINLARININ GÖZÜYLE ÜSTAD NECÝP FAZIL

M.NÝHAT MALKOÇ

Son Sultanü’þ-Þuara olarak kabul edilen Necip Fazýl Kýsakürek, günümüzden yüzyýl evvel dünyamýzý þereflendirmiþti. 1905 senesinde Ýstanbul’da dünyaya gelmiþti Üstad... Maraþlý Kýsakürek sülâlesindendir. Ýlk ve ortaöðreniminden sonra Bahriye Mektebini bitirdi. Bir ara Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünde okuduysa da burayý bitirmeden ayrýldý. Paris’te Sorbon Üniversitesi’ne kýsa süre devam etti. Türkiye’de bankalarda çalýþtý. Varlýklý bir ailenin çocuðu olduðu için geçim sýkýntýsý çekmedi. Aðaç dergisini 1936 yýlýnda çýkarmaya baþladý. Onu 1943’te Büyük Doðu mecmuasý takip etti.

Necip Fazýl nefes aldýkça yazdý; dili döndükçe konuþtu. Yazdýklarý ve söyledikleri bu milletin öz deðerleriydi. O, yerli kaynaklardan beslendi; ilhamýný Moskova’dan almadý. Bu þuurla birbirinden deðerli yüzlerce eser vücuda getirdi. Arkasýnda her konuda baþvuru kaynaðý olabilecek zengin bir külliyat býraktý. Gençliði zararlý akýmlardan kurtarmak için kalemini siper etti. Bu milletin millî ve manevî dünyasýna, birlik ve beraberliðe hizmet etti.

Necip Fazýl, þair olduðu kadar fikir adamýdýr da… ‘Onun kalem oynatmadýðý alan yoktur’ dersek abartmýþ olmayýz. Þiir kitaplarý arasýnda Örümcek Aðý, Kaldýrýmlar, Ben ve Ötesi, Sonsuzluk Kervaný, Çile, Esselâm; tiyatro eserleri arasýnda Tohum, Bir Adam Yaratmak, Künye, Sabýrtaþý, Para, Namý Diðer Parmaksýz Salih, Reis Bey, Ahþap Konak, Ulu Hakan Abdülhamit Han, Siyah Pelerinli Adam, Yunus Emre, Kanlý Sarýk, Mukaddes Emanet, Ýbrahim Ethem; hikâyeleri arasýnda Birkaç Hikâye Birkaç Tahlil, Ruh Burkuntularýndan Hikâyeler, Aynadaki Yalan(tek romaný); biyografi eserleri arasýnda Namýk Kemal, Ulu Hakan Abdülhamit Han, Vahidüddin, Menderes; dinî, tasavvufî ve siyasî eserleri arasýnda Çerçeve, Halkadan Pýrýltýlar, Çöle Ýnen Nur, 101 Hadis, Cinnet Mustatili, At’a Senfoni, Büyük Doðuya Doðru, Büyük Kapý, Büyük Mazlumlar, Peygamber Halkasý, Ýdeolocya Örgüsü, Tanrý Kulundan Dinlediklerim, Türkiye’nin Manzarasý, 1001 Çerçeve (4 cilt), Müdafaalarým, O ve Ben, Abdülhak Hamit, Hazreti Ali, Her Cephesiyle Komünizma, Hacdan Çizgiler, Baþbuð Velilerden 33 Altun Silsile, Babýâli, O ki O Yüzden Varýz, Komünizma ve Materyalizma, Külhanî Edipler, Rapor(6cilt), Senaryo Romanlarý, Veliler Ordusundan 333, Yolumuz Hâlimiz Çaremiz, Son Devrin Din Mazlumlarý, Sahte Kahramanlar, Saraylarda Mecnunlar, Türkiye’de Komünizma ve Köy Enstitüleri, Tarihimizde Moskof, Ýman ve Aksiyon, Ýhtilâl… vb. sayýlabilir. Necip Fazýl’ýn eserlerine dair bu listeyi daha da uzatmamýz mümkündür.

Çile ve tefekkür þairidir Üstad… Fikrin çilesini bütün hücrelerinde hisseden tam donanýmlý bir mütefekkirdir. Zikzaklar yoktur hakikat yolculuðunda. “Anladým iþi, sanat Allah’ý aramakmýþ;/ Marifet bu, gerisi yalnýz çelik çomakmýþ” diyen Üstad Necip Fazýl, 33 yaþýndan sonra dâhil olduðu hak ve hakikat dairesinden hiç çýkmamýþtýr. Paraya, pula, þöhrete bulaþmamýþtýr. Fakat o hoþlanmasa da þöhretin gölgesi onu hayatý boyunca hiç býrakmamýþtýr.

Üstad Necip Fazýl bir þiir iþçisidir. Þiiri her þeyden daha çok ciddiye almýþtýr. Þiir onun hakikat davasýnýn adeta hançeridir. O, poetikasý olan az sayýdaki þairden biridir. ‘Çile’ adlý þiir kitabýnda þiire dair düþüncelerini dile getirmiþtir. Onun poetikasý 14 bölümden oluþmaktadýr. O, þiire manevî pencereden bakarak þöyle demektedir: “Bizce þiir, mutlak hakikati arama iþidir. Eþya ve hadiselerin, bütün mantýk yasaklarýna raðmen en mahrem, en mahcup, en nazik ve en hassas nahiyesini tutarak ve nisbetlerini bularak mutlak hakikati arama iþi...”

Zor adamdý Üstad. Kendinden baþkalarýný beðenmezdi. Sözünü kimseden sakýnmazdý. Onu en iyi anlayan ve anlatan kiþilerin baþýnda onun dava arkadaþý Osman Yüksel Serdengeçti gelmektedir. Serdengeçti’nin Üstad’a iliþkin þu ifadeleri önemlidir: “Necip Fazýl noktasýz, virgülsüz bir adamdý. Ne dur bilirdi, ne durak. Ondaki hayata hükmetme hýrsý sonsuzdu. Ölürken dahi yaþýyorum diye sesini yükseltecek bir adamdý. Maðlûbiyeti asla kabul etmezdi. Bir gün treni kaçýrmýþ, öfkeli öfkeli gardan dönüyormuþ. ‘Ne o Üstad treni mi kaçýrdýn?’ demiþler. ‘Hayýr’, demiþ ‘kovdum gitti’.Necip Fazýl böyle bir adamdý.”

Üstad Necip Fazýl yaþarken de, öldükten sonra da hep konuþuldu. Bu kadar çok ve kýymetli eserleri kütüphanelerimize kazandýran bu büyük mütefekkir hakkýnda günümüzün aydýnlarý neler düþünüyor? Bu hususta Rasim Özdenören, Mustafa Miyasoðlu, þâir Erdem Beyazýt, tiyatrocu Üstün Ýnanç’ýn ve diðer kanaat önderlerinin Üstat Necip Fazýl Kýsakürek hakkýndaki deðerlendirmelerini dikkatinize sunuyorum. Acaba onlar nasýl bakýyor Üstad’a…

“Þiiri entelektüelleþtirdi. Necip Fazýl, heceyi kentleþtirmiþtir. Ondan önceki þairler, taþradaki halkýn diliyle þiir yazarken, o, þiirini kentli diliyle yazmýþtýr. Bu anlamda o, þiiri entelektüelleþtirmiþtir. Bu da Türk þiiri için bir devrim olmuþtur. Topluma ýþýk tutmuþtur. Þiiriyle, dini bilgisiyle, ideolojisiyle, tarih ve edebiyat yelpazesiyle büyük bir þahsiyettir. O, yönlendiren, öncü bir kiþidir. Her zaman bir gençlik yetiþtirmek istemiþtir.”(R. Özdenören)

“Necip Fazýl Kýsakürek, yüzyýlýn dâhisiydi Toplumlarýn dönüþümü için, fikirleriyle katkýda bulunan kimseler için dahi tanýmlamasý yapýlýr. 20. Yüzyýl’da Ýslâm dünyasýnda ondan daha öne geçen kimse çýkmamýþtýr. Bu yüzden, Üstad Necip Fazýl yüzyýlýn dâhisidir. Ancak onu ve fikirlerini henüz anlayabilmiþ deðiliz. Gerek Ýslâm dünyasý, gerekse biz siyasî istikrarsýzlýktan ve baskýlardan ötürü Necip Fazýl Kýsakürek gibi düþünemiyoruz. Ýslâm dünyasý, geçen yýllar içinde kendi kültürüne yabancý kaldý.” (Mustafa Miyasoðlu)

“Bir nesli yetiþtirdi Üstad.... Necip Fazýl Kýsakürek’i yaþadýðý zamanda deðerlendirmek lâzým... Onun hayatýný, önce 1930’larýn ortasýna kadar þâir ve ondan sonra dava adamý olarak iki dönemde ele anlamalýyýz. Þiiri ve tiyatro oyunlarý dýþýnda, tarihe yönelen bir Necip Fazýl da karþýmýza çýkýyor. O, Osmanlý hanedanýný suçlamak adýna, Ermenilerin aðzýyla ‘Kýzýl Sultan’ olarak anlatýlan Abdülhamit Han’ýn gerçek kiþiliðini ortaya koydu. Onu anlayan ve davasýný savunan bir nesil yetiþti.”(Þair Erdem Beyazýt)

“Tiyatroda da çaký taþý... Necip Fazýl sadece þiir alanýnda deðil, tiyatro ve öyküde de çaký taþý gibidir. Þu anda bile ‘Bir Adam Yaratmak’ isimli eserine yaklaþabilmiþ tek bir yerli oyun yoktur. Ne var ki ideolojik kamplaþmalarýn saf sanatý boðmasý yüzünden o güzelim eserler remp ýþýklarýna kavuþamamaktadýr. Ýdam cezasý kamuoyunda tartýþýlýrken, ayný konuyu iþleyen Reis Bey’den tiyatro dünyasýnýn mahrum kalmasý ayrý bir acýdýr.”(Üstün Ýnanç)

“Örümcek Aðý ve Kaldýrýmlar bizi nadir bir sanatkâr ve hakiki bir þair ile karþýlaþtýrýyor: Necip Fazýl Kýsakürek…”(Mustafa Þekip Tunç)

“Bir mýsraý bir millete þeref vermeye yeter.”(Yaþar Nabi Nayýr)

“Yarýna kalacak tek þair: Necip Fazýl Kýsakürek... Bence þimdiye kadar gelen þairlerin en büyüðüdür O...”(Nurullah Ataç-Deneme Yazarý)

“Her vakit söylediðim gibi, þiirde Necip Fazýl, Türk nazmý bakýmýndan bize yeni ve tamamýyla orijinal bir ses ve ahenk getirmiþtir.”(Yakup Kadri Karaosmanoðlu-Romancý)

“Bir Necip Fazýl olabilmenin ahmakça saadetine ne kadar muhtacým.”(A. H. Tanpýnar)

“Tanzimat’tan sonra Abdülhak Hamid’le geliþmekte olan, insan içi derinliði ile insan dýþýndaki deðer derinliði arasýnda salýncaklanmanýn þairidir Necip Fazýl... Paraya önem vermeyen adamdýr. Nereden gelip nereye gittiðine bakmazdý. Necip Fazýl mistiði, pratik mistik haline getirmek tutarsýzlýðýna düþmüþtür. Ama her zaman iyi þairdir.”(Çetin Altan)

“Acýsýný, onun çektiði bir muazzam ýstýraba, bugünkü Türk nesilleri olarak biz çok þeyler borçluyuz. Dayanýlmaz fikir ve aksiyon çilesini o çekti ama biz, sayýlarý elliye ulaþan büyük bir eser külliyatýna kavuþtuk. Sadece bu mu? Hayýr! CHP diktatörlüðünün en ceberrut devrinden baþlayýp ömrünün sonuna kadar ‘bir derecelik inhiraf göstermeksizin’ devam eden bir mücadele örneði…”(Taha Akyol-Gazeteci-Yazar)

Günümüzün aydýnlarý bu büyük dâhî þâir, yazar, tiyatrocu ve mütefekkiri henüz hakkýyla tanýyamadýðýmýz, onun fikirlerinden yeterince istifade edemediðimiz ve onu anlayamadýðýmýz noktasýnda birleþiyorlar. ‘Aklýn yolu birdir’ derler. Al benden de o kadar!... Zaten onu gerektiði gibi okuyup anlayabilseydik sanýrým bugün bu noktada olmazdýk.

Necip Fazýl bir irfan mektebidir. Bu mektepte hayatýn kendisi merkez alýnýr. Deðerler manzumesi milletin vicdanýdýr. Ne mutlu bu mektebin talebesi olma þerefine eriþenlere!...