KALÝTELÝ YAÞAMDA ANLAMANIN GÝZEMÝ

Günlük yaþantýmýzda baþýmýza getirdiðimiz sorunlarýn çoðu, meseleyi gerektiði gibi anlayamamaktan kaynaklanmaktadýr. Hakkýyla ve zamanýnda anlaþýlamadan üzerine hüküm verilen hususlar ise, bizleri önyargý bataðýna düþürmektedir. Önyargýlý davranmak ise, daha sonra çözümsüz sorunlar yumaðýna dönüþmekte ve kaliteli yaþamýmýzý adeta elimizden almaktadýr.

Anlamamanýn veya anlayamamanýn bir çok sebebi vardýr:

1.     Acele davranmak: Her sorunun hakkýyla anlaþýlabilmesi için, üzerinde harcanmasý gereken optimal bir süre vardýr. Bu süreyi rasyonel bir þekilde kullanmadan çabuk hareket etmek, bizleri aceleciliðin tuzaðýna düþürecektir.

Acele etmenin de bir çok sebepleri vardýr:

 - Kendine olan aþýrý güven.

 - En önce ben konu hakkýnda görüþ beyan edeyim yaklaþýmý

 - Ýþgüzarlýk.

 - Aþýrý ve gereksiz heyecan.

 - Deli cesareti.

2.     Önyargýlý olmak: Konu hakkýnda herþeyi önceden bildiðini varsayarak hüküm vermek. Bu durumun özünde kibir vardýr, sabýrsýzlýk vardýr, muhataba saygýsýzlýk vardýr. Kendini öne çýkarma ve ayrýcalýklý olma yaklaþýmý vardýr.

3.     Muhataba ve çevreye karþý saygý göstermemek:  Eðer saygýlý olsaydý bir süre bekler gerçeði anlamaya çalýþýr, sabýrlý davranýrdý. Belki sonuna kadar dinleyip anlayýp, en sonunda katký sunmak veya mevcut durumu onaylamak, insaný daha fazla baþarýya götürebilir.

4.     Kendine aþýrý güven: Kendine aþýrý derecede güvenenler, baþkalarýnýn görüþlerine pek fazla önem vermeme eðilimindedirler. Halbuki, her zaman ve her yerde, her konuyu hakkýyla bilebilmek oldukça zordur. Hatta imkansýzdýr.

“Aðýr ol da molla desinler” atasözümüz de, anlamanýn ne kadar önemli olduðuna iþaret etmektedir. Dikkatli, yavaþ, sakin, durarak, dinleyerek, anlayarak, acele etmeden, hataya düþmeden, saygýsýzlýk yapmadan, konuyu en ince detayýna kadar öðrenerek, tedbirli, dikkatli ve özenli hareket etmeyi öðütlemektedir.

Birkaç örnek ile yazýmýzý renklendirelim isterseniz:

1.     Bir baba ergenlik çaðýndaki kýzýna “hadi kýzým kalk senin için çok güzel bir proðram hazýrladým, hemen hazýrlan” diyor. Kýzý da “hayýr babacýðým benim iþlerim var” diyor. Baba, kýzý için büyük gayret ve masraf içerikli proðramýnýn reddedilmesine kýzýyor. “Sana da iyilik yaramýyor zaten”, “ne zaman ki benim dediðim yere geldin?” babýndan olumsuz cevaplar veriyor. Yangýnýn fitili ateþlendi. Buyurun kavgaya, küskünlüðe ve kýrgýnlýða…

Halbuki, baba çok iyi niyetle hazýrladýðý proðramý kýzýna hakkýyla ve olmasý gerektiði bir þekilde sunamadý. Ayný zamanda kýzýnýn özel durumuna ait gerekli empatiyi yapamadý. Yani onun özelini, beklentilerini, kendi hazýrladýðý proðramlarýný anlamaya yanaþmadan, kýzýna sormadan kendi hazýrladýðý proðramýný  hýzla empoze etmeye çalýþtý.

-         Belki, kýzýnýn önceden arkadaþlarýyla planlanmýþ bir proðramý vardý.

-         Belki, kýzý o günü babasýyla geçirmek istemiyordu.

-         Belki, özeli ile ilgili bir sýkýntýsý vardý. (Babasýyla paylaþamayacaðý)

2.     Bir arkadaþýmýzla randevulaþtýk. Biz gelmemize raðmen arkadaþýmýz bir saat geçti hala gelemedi. Arkadaþýmýz gelince, hakkýyla anlayan veya anlamaya çalýþan ile, anlamayan veya anlamaya çalýþmayan arasýndaki farký görelim mi?

Anlamayan: Nerede kaldýn be adam? Aðaç olduk burada. Bir daha seninle yola çýkarsam iki olsun. Ýnsan bir telefon etmez mi? Ne vicdansýz bir adamsýn. Vb.

Anlamaya çalýþan: “Hayýrdýr kardeþim inþallah kötü bir durum yoktur.” “Bir olumsuzluk yok ya” “çok merak ettim baþýna olumsuz bir durum gelmedi deðil mi?

Ýkinci kiþi, anlamaya, üzüntüye, tedirginliðe yönelik sorular sorarken, birinci adam peþin hükümlü, sorgulayýcý, suçlayýcý, aþaðýlayýcý, rencide edici, tehdit edici, direktif verici bir davranýþ sergilemiþtir.

Haliyle birinci de mevcut sorunlar amip gibi çoðalacak iken, ikincide ise, mevcut sorunlara çözümcül bir yaklaþým sergilenmiþ olacaktýr.

3.     Bir dede beþ yaþlarýndaki torunu ile trene binmiþtir. Torun trene biner binmez yaramazlýk yapmaya, saða sola zararlar vermeye, anlamsýz davranýþlarda bulunmaya baþlamýþtýr. Dede nedense torununa hiç ikaz etmeden donmuþ taþ gibi, anlamsýz bir þekilde camdan dýþarýya bakmaktadýr. Diðer yolcular önce olanlarý izlerler. Dedenin duyarsýzlýðýný da görünce, dayanamazlar ve ikaz etmek zorunda kalýrlar.

Bre adam, þu çocuðunuzun yaramazlýðýný niçin görmezlikten geliyorsunuz? Saatlerdir çevreyi rahatsýz ediyor görmüyor musunuz?

Dede hüzünle söyleyenlere döner, bitkin ve dalgýn bir þekilde: “çok özür dilerim, torunumun annesini iki saat önce topraða defnettik. Siz olsanýz müdahale edebilir misiniz?” Der. Bundan sonra, diðer yolcularýn en þatafatlýsýndan diledikleri veya dileyecekleri özürün hiçbir önemi olmayacaktýr. Suçludurlar çünkü, anlamadan, sabretmeden, önyargý ile hareket ettiler.

Üstelik hakkýyla anlamak o kadar zordur ki. Deðiþmeyen tek þeyin deðiþim olduðu bir dünyada yaþýyoruz. Neyin, ne zaman, nasýl, kiminle, olduðu çok karmaþýk bir hal alýyor. Hakkýyla anlamak oldukça zorlaþýyor.

Acele etmeyerek, sabrederek, özenli, dikkatli ve tedbirli yaklaþarak, her ihtimali hesaba katarak, anlamaya çalýþmak en güzeli olsa gerek. Yine de anlayamamýþ isek, nezaketle özür dilemeye hazýr olarak.

Hem de “Her hangi bir konu hakkýnda en ince ayrýntýsýna kadar bilgi sahibi olmadan üzerine hüküm vermeyiniz” ulu sedasýna kulak vererek…

Selam, sevgi ve dualarýmla… Allah’a (cc) emanet olunuz…

6 Ocak 2016 Çarþamba. Saat: 07.00. Antalya

Yrd.Doç.Dr. Süleyman COÞKUNER

Kaliteli Yaþam Uzmaný