Online Üye
Online Ziyaretçi
Sezai Karakoç’un ‘’ Masal’’ Adlı Şiirine Edebiyat Sosyolojisi Bağlamında Bir Bakış
An Overvıew Of Sezaı Karakoç’s Poem Named ‘’Masal’’ In The Context Of Lıterature Socıology
Öz
Sanatçının yarattığı edebi eserler toplum içinde varlık gösterir ve sosyolojik bir yöntemle incelenebilir. Bu da edebiyat sosyolojisi kapsamına girer. Edebiyat sosyolojisinin asıl amacı toplumsal konuları içinde bulunduran eserlerin bir yandan da estetik ihtiyacımızı karşılayabilecek olmasıdır.Sezai Karakoç’un ‘’ masal’’ adlı şiirinde sergilediği anlam dünyası sanatın ve toplumsalın bir arada görülebileceği şeklindedir.Şiirin odağında Müslüman doğu ve batının karşılaşması vardır. Osmanlı Batılılaşmasını anlatırken toplumu ve sosyolojik durumu estetik bir şekilde hikaye gibi anlatır.
Anahtar Kelimeler: Edebiyat, Sosyoloji,Sezai Karakoç , Şiir, Masal
Abstract
Literary works created by the artist exist in the society and can be examined with a sociological method. This falls within the scope of the sociology of literature. The main purpose of the sociology of literature is that the works that contain social issues can also meet our aesthetic needs. The world of meaning that Sezai Karakoç exhibits in his poem called "tale" is that art and the social can be seen together. The focus of the poem is the encounter of the Muslim east and the west. While describing the Ottoman Westernization, he tells the society and sociological situation in an aesthetic way like a story.
Keywords: Literature, Sociology , Sezai Karakoç , Poetry, Tale
1. Giriş
Edebi eserin; taşıdığı estetik değerler sayesinde uyandırdığı sanatsal zevkin yanında toplumsal , siyasal, kültürel değerler de taşıdığı gerçeğine bakılırsa , sosyolojiden yararlanılarak incelenmesi edebiyat sosyolojisini ortaya çıkarmıştır. Edebi eser , toplumsal bir üretim olarak kabul edilir.Edebi eser dilsel koşullarıyla toplumun ortaya çıkardığı bir değerdir. Bu yüzden sosyoloji ve edebiyat kesişir.
‘’Masal’’ şiirinde betimlenen mekan ve insan faktörü , bize şairin toplumsal hayata , insanlara yönelik tavrını gösterdiği gibi şiire ne tür bir hedef amacı yüklediğini de anlatır.Şair burada doğulu bir babanın hüzünlü ve kahırlı hikayesini anlatırken sosyolojik bir tahlile imkan verdiğinden edebiyat sosyolojisi bağlamında incelenmiştir.
‘’ Masal ‘’ Şiirine Sosyolojik Bakış
Şiir Doğu-Batı ikileminden doğmuştur. Bu ikilem veya çatışma ta Tanzimat’tan itibaren edebiyatımıza konu olmuştur. Konu, bu bakımdan hem eski hem de günceldir. Yeni olan Karakoç’un konuyu ele alış tarzıdır. Şiirin ismi “Masal” olsa da şiir, birçok yönüyle manzum bir hikâyedir aslında. Doğulu bir babanın hüzünlü ve kahırlı bir öyküsüdür. Şair masallara özgü bir girişle şiire başlar:
“Doğuda bir baba vardı
Batı gelmeden önce
Babanın oğulları Batı’ya vardı”
(Zamana Adanmış Sözler, s. 15)
Karakoç, bu şiirde “kendini bilen” erişkinlere hitap etmektedir.
Şiirin bütününde “Batı’ya giden altı oğlun Batı’nın sahte ve çirkin yüzüne yenik düşerek yitip gitmelerine karşın; ‘babasının oğlu’ olarak sahneye çıkan yedinci oğlun Batı’ya karşı gösterdiği ‘asil duruş’ anlatılmaktadır.”
“Masal”da zorlu bir anlatımı tercih eden S. Karakoç, kendine has üslubuyla şiiri kaleme almıştır. Kelimeleri ve imgeleri yerli yerinde kullanmakta ustadır. Şair, gelenekten ve halk folklorundan yararlanmayı bilmiştir. Şiirini, İslâm kültür ve medeniyetinden aldığı birikimle zenginleştirmiştir. Şiirinde mistik çağrışımlara sık sık yer verir.
Böylece edebi estetiği sosyolojiyle bağdaştırır ve farkında olmadan konu alanlarını birleştirir. Edebi eserin sosyolojik bağlamda incelenmesine yol açan doğu-batı ikilemi ve kişisel değer yargıları gibi konular vardır.
3. Sonuç ve Öneriler
Sosyolojinin peşine olan toplumsal ile edebiyatın
zorunlu amacı olan
estetiğin ilgi alanına giren bir eserin iki durum için de tatmin edici
nitelikte olması,
edebiyat sosyolojisi bakımından bir şanstır. Genellikle romanlarda kesişen bu
ortak beklenti Karakoç’un ’Masal şiirinde de görülebilir.Şair mekan ve insan
unsurları , doğu-batı gözlemlerine yer verir. Sağlam bir gözlem üzerinde
farklı imgelerle okuyucunun zihnine bol çağrışımlı bir harita çıkarır. Tasvirler
veya benzeri durumlar şairin dünya görüşü ile biçimlenerek yazılmıştır.
Kaynakça
Al, U., Sezen, U., Soydal, İ., Taşkın, Z. ve Düzyol, G. (2012). Collaboration of Turkish scholars: Local or global? Collnet Journal of Scientometrics and Information Management, 6, 145-159.
Bilgi Mimarisi. (2014, 20 Aralık). Vikipedi İçinde. Erişim Adresi (8 Mayıs 2015): http://tr.wikipedia.org/wiki/Bilgi_mimarisi
Özdemirci, F , Torunlar, M . (2018). Bilgi-Değişim-Siber Güvenlik-Bağımsızlık. Bilgi Yönetimi, 1 (1), 78-83
Alver, Köksal. (2012). Edebiyat Sosyolojisi. Ankara: Hece Yayınları.
Bezirci, Asım. (2005). İkinci Yeni Olayı. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
De Stael, Madame. (1989). Edebiyata Dair. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları
Escarpit, Robert. (2006). “Edebiyat Sosyolojisi”. Edebiyat Sosyolojisi, Ankara: Hece Yay.
İnce, Özdemir. (2011). Şiir ve Gerçeklik. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Michaud, Guy. (2012). “Bir Disiplin Olarak Edebiyat Sosyolojisinin Kurulması”. Edebiyat
Sosyolojisi, Ankara: Hece Yayınları.
Simmel, Georg. (2015). Bireysellik ve Kültür. İstanbul: Metis Yayınları.