Tanzimat Kafasý




BU tabir nereden çýktý bilmiyorum. Adý üstünde düzenleme olan Tanzimat kelimesi her ne kadar düzeltmeyi, düzenleme, bozuk, daðýnýk olaný düzenlemeyi kastetmekte. Ancak anlamýnýn tam tersi bir iþlev gördü. 
Bu kafa Osmanlý’yý son yenilgilerle daðýlmýþ, bozulmuþ olan Osmanlý sistemini düzeltmeyi amaçladý. Bu düzeltme hareketi doðru dürüst ön çalýþma yapýlmamýþ bir hareketti. Öz kaynaklardan deðil yabancý yönlendirmelerden alýyordu gücünü ve ilhamýný. Hatta maksatlý ve planlý çalýþmalarýn eseriydi. Düþmanlarýn hain planlarýnýn maskelenmiþ çalýþmalarýydý. 
Kuruluþ reçetesi olarak sunulan Tanzimat fermaný da aslýnda batýrma planýydý. Kamu maliyesi bozuktu. Akçenin deðeri sürekli düþüyordu. Kanuni döneminde baþlayan bozulmalar son haddine varmýþtý. Yeniçerilik bozulmuþtu. Askerlikle alakasý olmayan binlerce kiþi yeniçeri ocaðýna yazýlmýþ, devletten maaþ alýyordu. Savaþa gitmeyen, gitse de zafer kazanamayan koskoca hantal ordu devletin tüm kaynaklarýný sömürüyordu. 
Devlet adamlarý bu durma çare bulamýyorlardý. Koçi Bey risale yazarak meselenin nirengi noktasýný ortaya koymuþ, çareyi terk edilen, rafa kaldýrýlan Þer-i Þerif’e dönmekte bulduðunu söylemiþti. Herkes bunu kabul ediyor ama bu dönüþümü yapacak kudreti kimse kendisinde bulamýyordu. 
Medreseler beþik ulemalarý yüzünden eðitim ocaklarý olmaktan çýkmýþ, beleþ karýn doyurulan, serseri yuvalarý olmuþtu. Her türlü keyif verici maddelerin içildiði, masraflarý vakýflar tarafýndan karþýlanan bu müesseseler de yýkýmýn ikinci odaðý haline gelmiþlerdi. 
Koca devletin savaþacak askeri, yazýþmalarý yapacak katibi bulunmuyordu. Hele yabancý dil bilip, yabancýlarla yapýlacak yazýþmalarý ayarlayacak kiþi bulmak imkansýz hale gelmiþti. Bütün bu olumsuz geliþmeler, rüþvet ve iltimasýn her alanda kol gezdiði, adaletin rafa kalktýðý bir devlet gemisinin yüzdürülmesine imkan kalmamýþtý. 
Bu fýrsatý deðerlendiren batýlý güçler devletin en mahrem meselelerine el atýyorlar, pusulasýz giden gemiyi kendi emelleri doðrultusunda kayalýklara saplamak için ellerinden geleni artlarýna koymuyorlardý. 
Tam bu hengamede kendisine büyük sýfatý takýlmýþ Mustafa Reþit Paþa batýlý dostlarýnýn güdümünde bir diðer adý Tanzimat fermaný olan Gülhane Hattý Hümayununu ilan ediyor, zaten filen ortada olmayan þeri þerif hükümlerini resmen ortadan kaldýrmanýn ilk adýmýný atýyordu. Halk bu durumu veciz bir cümleyle izah ediyordu. ‘Artýk gavura gavur denilmeyecek.’ 
Bu ferman filen kopmuþ olduðumuz Ýslam Medeniyet dairesinden ayrýlýmýzý resmileþtiriyor, batý Medeniyet dairesine eklendiðimizi ilan ediyordu. Batýlý dostlarýmýzýn amacý biz güya Batýlýlaþtýrmak ve medenileþtirmekti. Aslýnda onlarýn gayesi Osmanlýyý parçalamak, bölerek yok etmekti, ama aydýnlarýmýzýn bundan haberi yoktu. 
Ýþte yüzyýllarýn yanýlgýsý böyle baþladý. Evet, Osmanlý hasta adamdý. Ama batýlý dostlarýmýzýn reçetesi onu diriltmeye deðil öldürmeye yönelikti. Ýçimizdeki gafiller de onlara inanmýþtýlar. Oysa halk ne güzel ifade ediyordu: ’Ayýdan post gavurdan dost olmazdý’. Onlar bunu bilmiyorlardý. Biliyorlardý da belki de denize düþen yýlana sarýlýr misali baþka seçenekleri olmadýðýný sanýyorlardý. 
Bu Tanzimatçýlar Koçi Bey Risalesini okumamýþlar mýydý bilmiyoruz. Ama okumamýþlarsa büyük ayýp içindeydiler. Devleti kurtarmak, cahil halký eðitmek için yola çýkmýþ olan bu allame adamlarýn onu okumamalarý, bilmemeleri imkansýzdý. Okudularsa ona raðmen çareyi batýda aramalarý ne büyük gafletti. Tanzimatçýlarýn hamisi ve reisi Mustafa Reþit Paþa’nýn büyük bir yanýlgý içinde olduðu bu gün apaçýk ortada. Ancak geri dönüþsüz bir yola gelindiði, Batýlaþmanýn son raddesinde büyük bir uçurumun kenarýna geldiðimizi görüyor, bu gün bu uçurum kenarýndan geri dönmek için çareler aramaktayýz. 
Belki de uçurumdan yuvarlanmýþ bir koca devletin parçalarýný toplayýp onlardan yeni bir yapý inþa etmek gibi hayati bir görevimiz var. Bu görev günümüz aydýnýna düþmekte, yüzlerce yýllýk büyük yanýlgýnýn sona ermesi için umutlar taþýmaktayýz. 
Ahmet Kemal

Ahmet Kemal