Online Üye
Online Ziyaretçi
KİTABIN ADI: "KOLONİ ÇAĞI’NDA ÇOK ÖNEMLİ BİR KRALLIK: MAMA"
YAZARI: ARAŞTIRMACI YAZAR VE ŞAİR CELİL ÇINKIR
Mama Hurrilerin Ana Tanrıçasının adıdır. Mama deyince, yöre insanımızın aklına başka türlü isimler akla gelmektedir. Bu konuya açıklık getirerek kitap hakkında bilgi vermeye çalışalım.
Bilindiği üzere, MÖ. II. binyılda Anadolu’nun bağrında farklı etnik Kökenlere ve kültürlere mensup olan insan toplulukları, çeşitli krallıklar ve şehir devletleri halinde örgütlenerek bir arada yaşamışlardır. MÖ. 1974 ile 1719 yılları arasında Anadolu şehir krallıkları ile Mezopotamya arasında yoğun bir şekilde ticari faaliyetler yapıldığından, bu döneme “Koloni Çağı” denilmektedir.
13 yıllık bir emeğin ürünü olan bu eseri yazmamızın amacı, “Koloni Çağı’nda çok önemli bir krallık olan Mama ile ilgili elde ettiğimiz bir takım bilgiler ve değerlendirmeler ışığında Asur Ticaret Kolonileri’nin muhtemelen Geben mahallesi sınırlarında bulunan Küçükayrıca (Çataltepe) Tepesi’nde faaliyete geçirdiğini değerlendirdiğimiz wabartumu hakkındaki tespitlerimizi bilim dünyasına aktarmak, senelerdir bir türlü lokalizasyonu tespit edilemeyen Mama Krallığı’nın olası yerini, Koloni Çağı’nda Küçükayrıca (Çataltepe) Tepesi’nde faaliyete geçtiğini değerlendirdiğimiz wabartum eşliğinde Türk ve dünya kamuoyu ile paylaşıp, bilim insanlarının dikkatini bu bölgeye çekerek, arkeolojik, kazı yapılmasının önünü açmaktır.
Böylece gerek Andırın, gerek Anadolu ve gerekse de ülkemizin de içinde bulunduğu özellikle Mezopotamya ve Orta Doğu coğrafyasının Antik Çağ Dönemi’ne farklı bir noktadan ışık tutmanın önü açılmış olacaktır. Yine bu eserde muhtemelen Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda da kullanılmış olabileceğini değerlendirdiğimiz, Andırın - İskenderun veya Andırın - Halep hattında kullanılması muhtemel olan, yöre insanları tarafından da kervan yolları olarak anılan, ticaret yolları konusunda bilgi verilmeye çalışılmıştır.
Kültepe’de yapılan kazılarda ortaya çıkan Koloni Çağı’na ait tabletlerin bir kısmının üzerinde Anadolu’da yer alan 40 civarında mahalli krallıklardan bahsedilmektedir. Ancak bu krallıkların bir çoğunun yerlerinin tam olarak neresi olduğu konusunda kesinleşmiş bilimsel veriler yoktur. Bu nedenle bilim insanları ellerinde mevcut olan bilgi ve belgelere dayanarak yaptıkları değerlendirmeler ve yorumlara göre Mama Krallığı’na veya diğer şehir krallıklarına farklı lokalizasyon yerleri önermektedirler. Asurlu tüccarların birbirlerine yazdıkları mektuplar çözümlendikçe bir çok şehir krallıklarının yeri büyük ölçüde genel kabul görmeye başlamıştır. Ancak bu tespiti Mama Krallığı için söylememiz an itibariyle mümkün değildir. Bunların hangisi doğru hangileri yanlıştır, bu konuda arkeolojik ve filolojik veriler elde edilmeden bağlayıcı bir fikir ileri sürmek mümkün değildir. Ancak tespitlerimize göre Mama Krallığı kuvvetle muhtemel Andırın ilçesinin Geben mahallesinin sınırları içerisindedir.
Bu eseri kaleme alarak Mama Krallığı’nın ve Asur Ticaret Kolonileri’nin bu bölgedeki lokalizasyonunun tespiti konusunda ortaya çıkacak olan çığa ses olmaya çalışacağız. Bu konuda çalışmalarımıza ışık tutan en önemli belgelerin ve bilgilerin başında Kültepe Tabletleri gelmektedir. Kültepe Tabletleri, MÖ. II. binyılın başlarında Hurama, Luhuzattiya ve Mama krallıklarının bugünkü Kahramanmaraş il sınırları içinde kaldığını, Mama ve Hurama’nın Asur kolonisine sahip olduğunu, ayrıca dönemin ticaret yollarının bu bölgeden geçtiğine işaret etmektedir. Bu eserde paylaştığımız bilgi ve belgelerle Mama Krallığı’nın ve bölgesinde faaliyete geçirilen wabartumun gerçek yeri hakkında doğru tahmin yapabilmenin önü açılacaktır. Eserimizin okuyucularımıza ve bilim dünyasına rehberlik etmesi, tarihin bilinmeyen bir karanlık dönemine ışık tutması gurur ve kıvanç kaynağımız olacaktır.
KİTAP HAKKINDA BİLİM İNSANLARININ DEĞERLENDİRMELERİ
“KOLONİ ÇAĞI’NDA ÇOK ÖNEMLİ BİR KRALLIK: MAMA” isimli kitap üzerine görüşlerim:
Asur Ticaret Kolonileri Çağı Anadolu’da yazılı tarihin başladığı dönemdir. Bu çağa ait Eski Asur lehçesi ile yazılmış tabletler, dolayısıyla Anadolu’nun en erken yazılı kaynaklarıdır. Yazılı kaynaklar ışığında Anadolu’da irili ufaklı pek çok krallığın olduğunu öğrenmekteyiz. Bunların lokalizasyon çalışmaları ile ilgili pek çok araştırma yapılmış ve bu çalışmalar günümüzde de yerli ve yabancı bilim insanları tarafından devam ettirilmektedir. Koloni Çağı’nda adı geçen 40 kadar mahalli krallığın Kaniš ve Hattuš krallıkları hariç neredeyse tamamına yakınının yeri henüz tam olarak tespit edilememiştir.
Yazar çalışmasında koloni çağının en önemli krallıklarından birisi olan Mama Krallığı hakkında genel bir değerlendirme yapmıştır. Ayrıca bu krallığın lokalizasyonu hakkında da kendi imkanlarıyla yapmış olduğu araştırmaların sonucuna dayanarak fikirler beyan etmiştir. Yazarın Mama wabartumunun Küçükayrıca (Çataltepe) Tepesi olabileceği konusunda bir fikir ortaya attığı görülse de bu durum yazılı belgelerde henüz kanıtlanmamıştır. Fakat buna rağmen araştırmacının gerek arkeolojik gerekse de yazılı kaynaklar ışığında yapmış olduğu bu çalışma, Mama Krallığı’nın lokalizasyonu ile ilgili önemli bir adım olmuştur.
İleride yapılacak olan çalışmalarda yazarın bu eserinin küçümsenmeyecek boyutta olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu lokalizasyon çalışmasının haricinde yazar, söz konusu dönemdeki İç Anadolu’yu Kuzey Suriye’ye ve Mezopotamya’ya bağlayan önemli güzergâhlardan da eserinde bahsederek çeşitli tespitlerde bulunmuştur.
“KOLONİ ÇAĞI’NDA ÇOK ÖNEMLİ BİR KRALLIK: MAMA” kitabı hakkındaki düşüncelerim:
Uygun coğrafi şartları nedeniyle Anadolu yaklaşık 10.000 yıldan beri çeşitli kültür ve medeniyetlerin yaşam alanı olmuştur. Akdeniz iklimi bölgesinde insan yaşamı 40.000 yıllara kadar inmektedir. İnsan-doğal çevre ilişkileri bakımından Çukurova’nın kuzeydoğu köşesinde önemli bir coğrafi mevki teşkil eden Andırın ilçesi, tarihin hiçbir döneminde boş kalmamıştır. Yaşayan her kültür Andırın ilçesinin şurasında ya da burasında kendine mahsus izler bırakmıştır. Bölgenin tarihini inceleyecek olan arkeolog ve tarihçiler için bu eski kültür izlerinin önemi büyüktür. En küçük detayın önemli olduğu arkeoloji ve tarih çalışmaları için 1.178 km² alan kaplayan ve oldukça engebeli olan Andırın ilçesi arazisinde geçmişe dair her türlü bulgu ve anlamlı izin önemi büyüktür.
Kendisini Andırın ilçesinin arazisi, kültürü, tarihi ve arkeolojisine adayan Celil ÇINKIR Bey, uzun yıllarını Andırın ilçesinde saha araştırmalarına vermiştir. Değerli dostum ve ağabeyim Celil ÇINKIR Bey “Koloni Çağı’nda Çok Önemli Bir Krallık: Mama” isimli bu eserinde; Anadolu’nun Asur Ticaret Kolonileri Çağı’na ait yerli ve yabancı literatürü vermekte, Mama Krallığı’nın Geben mahallesi sınırları içinde olabileceği konusunda bilim insanlarının dikkatini yöreye çekmekte ve arkeolojik kazıların yapılmasını önermektedir.
Celil ÇINKIR Bey’in hazırladığı bu eseri, alan uzmanı olarak değerlendirecek yetkinliğe sahip değilim. Ancak ülkemin ve yörenin tarihsel coğrafyası üzerine çalışmalar yapan birisi olarak yörede yaşayan yerel araştırmacıların yaptıkları bu tür çalışmaların çok kıymetli olduğunu söyleyebilirim. Eser Mama Krallığı’nın yeri özelinde hazırlanmış gibi olsa da, Andırın ilçesinin tarihi, arkeolojisi ve tarihsel coğrafyası bakımından bilim insanları için başlangıç ve araştırma odakları oluşturabilecek çok fazla bilgi içermektedir.
Akademik araştırmalar için uzun yıllar boyunca yorucu arazi çalışmaları yapmak gerekir. Hele de bu saha Andırın ilçesi gibi arızalı bir araziye sahip ve yoğun bitki örtüsüyle kaplı ise detayları gözden kaçırmak çok kolaydır. Sahaya verdiği uzun yılların emeği ve detayı yüzey taramalarının bir ürünü olan bu eserde Celil ÇINKIR, çoğunlukla dönem ayırmadan sahanın tüm yerleşme ve savunma yapıları, yol ve ulaşım kalıntıları, su yapıları, kaya mezarları ve mağaralar gibi çok sayıdaki kalıntıların yerleri ve durumları hakkında bilgiler sunmaktadır. Sahada akademik çalışmalar yapacak olanlara önemli bir kaynak teşkil edeceğini umduğum bu titiz çalışma için Celil ÇINKIR Bey’i kutlarım.
KOLONİ ÇAĞI’NDA ÇOK ÖNEMLİ BİR KRALLIK: MAMA isimli eser ile ilgili görüşlerim:
Genel anlamda, Türk kültürüne, özelde ise memleketi olan Kahramanmaraş ili, Andırın ilçesine katkı sağlamak amacıyla birçok alanda araştırıp yazan, sivil toplum örgütünde görev alan, birikimlerini sosyal medya alanlarında paylaşan adaşım, Araştırmacı Yazar ve Şair, muhterem Celil ÇINKIR beyi çalışmalarından dolayı öncelikle tebrik etmek istiyorum.
Tarih, geçmişte meydana gelen olayları, gelişmeleri ve insanlığın gelişimini kronolojik bir sırayla kaydedip anlamaya çalışan disiplinler-arası bir alandır. Tarih, yazılı belgeler, arkeolojik buluntular, sözlü gelenekler ve diğer kaynaklardan elde edilen bilgileri kullanarak geçmişteki toplumları, kültürleri, siyasî yapıları, ekonomik sistemleri, savaşları ve diğer olayları analiz eder. Yaşanılan coğrafyanın geçmiş insan topluluklarını kronolojik olarak tanımlayabilmek, toplumların ve medeniyetlerin gelişimini izlemek tarihi çalışmalarla öğrenmemize yardımcı olur.
Bu anlamda; Geçmişin Anlaşılması, Toplumsal Kimliğin Oluşturulması, Hatalardan Öğrenme: Politika ve Karar Alma Süreçleri İçin Bilgi Sağlama, Kültürel Mirasın Korunması: Bireyler Arası Anlayışın Artırılması, geçmişin karmaşıklığını ve çeşitliliğini anlamak için bir bakış açısı sunar ve eleştirel düşünce becerilerini geliştirmeye katkıda bulunur.
Andırın ilçesinin geçmiş dönemlerine bir sayfa aralayan çalışmanın başlangıç olması açısından önemlidir. Araştırmada ortaya konulan ipuçlarının arkeolojik kazılarla netleştirilmesi, yeni bulgularla bilgilerin zenginleştirilmesi mümkün görülmektedir.
Kayseri Kültepe (Kaniş Karum) kazılarından elde edilen kil tabletlerin çözümünden hareketle ‘Mama Krallığı’, Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Hurrilerin yaşadığı bir yer olarak ifade edilmektedir. MÖ. III. binyıldan itibaren bölgede Hurrilerin varlığına dair bilgiler bulunmaktadır. MÖ. II. binyılda Anadolu’da çeşitli krallıklar ve şehir devletleri halinde örgütlendiği görülmektedir. Bu döneme “Koloni Çağı” denilmektedir ve MÖ. 1974 ile 1719 yılları arasında Anadolu şehir krallıkları ile Mezopotamya arasında yoğun ticari faaliyetler gerçekleşmiştir.
Çalışmada; Mama Krallığı ile ilgili elde edilen bilgiler ve değerlendirmeler ışığında Asur Ticaret Kolonileri’nin Küçükayrıca (Çataltepe) Tepesi’nde faaliyete geçmiş olabileceği üzerine yapılan tespitleri bilim dünyasına aktarmak ve Mama Krallığı’nın olası yerini belirleyebilmek için arkeolojik kazı yapma önerisinde bulunmaktır. Ayrıca, Koloni Çağı’nda kullanılmış olabilecek olan wabartumun, muhtemelen Andırın - İskenderun veya Andırın - Halep hattında ticaret yolları üzerinde bulunduğu belirtilmiştir.
Kültepe kazılarında ortaya çıkan tabletlerin, Anadolu’da yer alan birçok mahalli krallıktan bahsettiği ancak bu krallıkların yerlerinin tam olarak bilinmediği ifade edilmiştir. Bu nedenle, bilim insanlarının Mama Krallığı ve diğer şehir krallıklarının lokalizasyonları konusunda farklı önerilerde bulundukları belirtilmiştir. Kültepe Tabletleri’nin, Mama ve Hurama krallıklarının Kahramanmaraş il sınırları içinde olduğunu ve Asur Kolonilerine sahip olduğunu gösterdiği ifade edilmiştir. Metin, Mama Krallığı’nın ve wabartumunun gerçek yerini doğru tahmin edebilmek için paylaşılacak bilgilerin önemine vurgu yapmaktadır.
Andırın tarihinin, belli bir dönemi için önemli olan çalışma, hem bireylerin hem de toplumların geçmişi anlaması, öğrenmesi ve bu bilgiyi günlük hayatlarında kullanması açısından büyük bir öneme sahiptir.
“KOLONİ ÇAĞI’NDA ÇOK ÖNEMLİ BİR KRALLIK: MAMA” adlı esere dair:
“Bazen tek yapmanız gereken, doğru yolun bir başkasından gelen
dâhice bir sezgi ışığı olduğunu görebilmektir.”
Marie Lu
Celil ÇINKIR, kendisinin de dediği gibi şiirin memleketi Andırın’da doğmuştur. Doğduğu toprakların tarihten getirdiği en değerli özelliği, bilim, sanat ve fikrin merkezi olmasıdır. Tahsil yaptığı okullar, çevresi ile olan ilişkisinin ve sezgilerinin gelişmesine yardımcı olmuştur. Daha önceki çalışmaları daima memleketinin, Türk Dili ve Edebiyatı’na katmış olduğu zenginlikleri ortaya çıkarmak amacını taşımıştır. Çalışmaları ve ortaya çıkardığı ürünler, Türk Kültür ve Medeniyeti açısından çok değerlidir. Yaşadığı coğrafyanın tarihsel değeri de dikkatinden kaçmamıştır. O’nun sezgileri, baktığı yeri, kimsenin fark edemediği şekilde görmesini sağlamıştır. Doğduğu ve yaşadığı coğrafyanın büyüsüne tutkuyla bağlanmıştır. Bu tutku, bilim çevrelerine ışık olacaktır.
Bu kitabın nasıl bir titizlikle hazırlandığına bizzat şahit olmuş bir kişiyim. Celil ÇINKIR, yıllar boyunca, memleketini karış karış gezmiş, bu gezilerini maddi imkansızlıklar içinde yapmış olmasına rağmen, gördüğü farklılıkları arkadaşlarına da göstermeye çalışmış, zaman zaman çadırlarda kalmış, zaman zaman sisli ve puslu havalarda beklemiş ve izinde olduğu antik yol güzergahlarını, yaşayarak yürümüştür. Kültepe metinlerinde geçen önemli bir krallığın, “Mama” Krallığı’nın, Andırın’da olması gerektiği düşüncesini, hem izlediği antik yollarda hem de titizlikle incelediği bilimsel araştırmalarda teyit etmeye, bilim çevrelerinin dikkatini bölgeye çekmeye çalışmış, bilim insanlarıyla bizzat görüşüp fikirlerini almıştır. Fark ettiği ve gördüğü her ayrıntıyı konuşmak için Tarihçi ve Arkeolog bilim insanlarının kapısında beklemiştir. Bu kitapta, kendisinin gördüğü özellikleri, ayrıntılarıyla belirtmiş, aynı zamanda Tarihçi ve Arkeologların çalışmalarına ve görüşlerine uzun uzun yer vermiştir.
Kendi düşüncelerinin yanında bilimsel olarak ve metoda uyarak, ortaya koyduğu fikri en ince ayrıntısına kadar yazmıştır. Bu çalışma, Andırın ve çevresinde yapılacak bilimsel araştırmalara bir çağrıdır. Bu kitap bilim çevrelerinin araştırmalarında bir rehber, önemli bir kaynak ve bölgenin en eski tarihinin ortaya çıkarılmasında bir başlangıçtır. Sabrı, cesareti, titizliği, kültüre ve bilime kattığı değerler için kendisine minnettarız.
“KOLONİ ÇAĞI’NDA ÇOK ÖNEMLİ BİR KRALLIK: MAMA” isimli eser hakkındaki izlenimlerim:
Andırın yöresindeki farklı çağlardan kalma tarihin izlerini titizlikle araştırıp inceleyerek dikkatleri Mama Krallığı ile ilgili kitabına çekmeye çalışan araştırmacı yazar Celil ÇINKIR Bey’i çalışmalarından dolayı kutluyorum. İlginç bir eser.
Bir mektubun satır aralarından yola çıkarak bir çok husus ihtimallere dayalı da olsa Koloni Çağındaki çok önemli bir krallık hakkında eser ortaya koymak gerçekten çok büyük bir emek ve birikim ister. Bay ÇINKIR’ın başarısı daim olsun. İnşallah ilgili merciler araştırmalarının devamını getirir.
Nuran ŞENTÜRK