Türk-İslam âlimleri serisi – 6
CABİR BİN HAYYAN
D.721 – Ö. 815
Asıl adı; Ebu Musa Cabir bin
Hayyan,
Arapçada; Abu Musa Jabir İbn
Hayyan,
Latincede; Geber ya da
Geberus denmiş,
Genellikle Garpta Geber diye
tanınan.
İran’ın Tus şehrinde dünyaya
gelmiştir,
Sekiz yüz on beşte Kufe’de
vefat etmiştir,
Fen biliminin temelini de o
atmış,
İlim adına pek çok icatlar
yapmıştır.
İmam Cafer-i Sadık’ın
talebesidir,
Kufe’de halifenin saray âlimidir,
Harun Reşid ona hürmet
etmeyi sevmiş,
Her ilim onu sayesinde
gelişmiştir.
Çok yönlü bir ilim adamı
bilinmekte,
Simya, kimya, fizik,
astrolog denilmekte,
Astronom, tıp, fen ve fizik
tedavi uzmanı,
Coğrafya, mühendis, filozof
o dönemde.
O bilinen ilk pratik simya âlimidir,
Kimyanın da esasını
oluşturmuştur,
İlim adına dört yüz adet
eser yazmış,
Günümüze yirmi tanesi
gelmiştir.
Nitrik asit, hidrojen
klorürü o bulmuş,
Sülfürik asit’in
yöntemlerini oluşturmuş,
Sitrik asit, asetik asit,
tartarik asit,
Baz kavramıyla kimyaya
katkısı olmuş.
Atomun parçalandığını ispat
etmiştir,
Arsenik tozunu elde etmiş
kişidir,
Dünya âlimlerine ilimde yön
vermiş,
“Kitab al-Kimya” onun önemli
eseridir.
Denge teorisi yaklaşımını
bulmuş,
Latin kimyasının da
temelinde oymuş,
Jhon Dalton, Enrich Fermi,
Einstein’dan,
Bin sene önce atom bombasını
bulmuş.
Garplı âlimler onun eserini
çalmış,
“Summa Perfectionis” bir
eserin kopyasıymış,
Çalıntı eserler ders
kitapları olur,
Garp ilimde bu sayede icatçı
olmuş.
Kimyevi birleşiklerle icatları
vardır,
Cehennem taşı, üstübeç,
kezzap, nişadır,
Nitrik ile hidroklorik
altını çözer,
Bu birleşimde “Kral Suyu”
adını alır.
O ilk kimya laboratuarını
kurmuş,
Tabiattaki maddelerde saf
değilmiş,
Maddeleri ayrışımlarla
ayırarak,
Hammaddeleri de böylece
saflaştırmış.
Optik ve mercekler kanununu
bulmuştur,
İmbikler icat edip madeni
durultmuştur,
Parfüm ve ilaç üretiminde
kullanılmış,
Çelik ve çelik üretimini
bulmuştur.
Manganez dioksit cam yapımı
içindir,
Kimyadaki adlar Garp’ta da
kabul edilir,
Alkol (alcohol), alkali (alkali) demişti,
Modern kimyanın da
vazgeçilmezi denir.
Dünya ilmi, İslam âliminden
öğrendi,
Garplı çoğu kez eser çalıp
sahiplendi,
Müslüman gençlerine nefret
aşılamış,
Genellikle Müslümanlar
sövmeyi öğrendi.
Her şey yalan, yalan dünyada
görmelisin,
İslam, ilimin merkezidir
bilmelisin,
Garp ağzıyla da konuşmayı
bırak artık,
Şaşarsın tarihi bir kez
incelemelisin.
Cabir Bin Hayyan der ki: "Allah bize fizikî kanunlar vermiştir. Bunlarla
bitki, hayvan hatta insanın benzerini yapabiliriz. Allah beşere öyle
kabiliyetler bahşetmiştir ki, beşer, kâinattaki bütün sır perdelerini bununla
çözmeye muktedirdir."
Cabir Bin
Hayyan der ki: "Madde yoğun
enerjidir. Bu yüzden Yunan fizikçilerinin maddenin bölüne bölüne parçalanamaz
en küçük bir parçayla son bulduğuna ve maddenin bu sayısız parçalanamayan
kısımlardan meydana geldiğine dair iddiaları yanlıştır. Onların parçalanamaz en
küçük parça, yani atom olarak tabir ettikleri bu nesne parçalanabilir ve bu
parçalanma neticesi büyük bir enerji hâsıl olur. Bu öyle bir enerjidir ki, bir
habbeciğin (taneciğin) bir şekilde parçalanması, Allah saklasın, Bağdat gibi
büyük bir şehri yok edebilir." Bu
da gösteriyor ki Cabir bin Hayyan başta Niels Bohr, Albert Einstein ve John
Dalton olmak üzere Batılı bilim adamlarından 1.000 yıl önce atomla ilgilenmiş
ve bu konuda fikirler ileri sürmüştür.
NOT: Kur'ân'daki
bütün emir ve yasaklara itaatte büyük hassasiyet gösteren Müslümanlar, ilme
teşvik eden, hatta ilmi emreden âyetlere itaatte de aynı titizliği
göstermişlerdir. İtaatteki bu hassasiyet onların Fizik, Kimya, Tıp, Astronomi
ve Jeoloji üzerindeki araştırmalarını başlatan ve devam ettiren en büyük
muharriktir. Bu sayede İslâm dünyasında dev isimler yetişmiştir.