�zmir’de ezan sesine takanlardan biri de benim. Ramazan ay�n�n l�huti havas�n� katmerlendiren ezan�, di�er g�nlerde de dinlemek bana huzur veriyor. Bu nedenle m�ezzinin sesindeki de�i�imi hemen fark edip, nedenini ara�t�r�yorum. Zaman ve mek�n d��na ��karan bu ilahi sesi dinlerken, bulundu�um andan �ok, ge�mi�e dalar�m. �lk okunu�u, Ortado�u’dan Afrika’ya, Balkanlar’dan �in seddine kadar kimler sayesinde, nas�l yay�ld��n� d��n�r�m.

G�zel bir ses ve makam�na uygun okundu�unda, ruhtaki d��mleri nas�l ��zd��n�, g�zya�lar�yla nas�l ar�nd�rd��n� bildi�imden okunmas�n� �ok �nemserim. �zmir’de merkezi sistemle okunmaya ba�lan�nca, hemen yaz� ve yorumlarla MB yazarlar� sahiplendik…
�ki y�l �nce �ftara Do�ru program�nda Bilkent �niversitesinde ��retim �yesi olan bir �ngiliz, nas�l M�sl�man oldu�unu anlat�yordu. Kocatepe Camii’nin yak�n�ndan ge�erken, ezan� okuyan �smail Co�ar’�n sesi, O’nu yerinde durdurmu�… Ezan bitti�inde ruhundaki de�i�imi; y�z�ne yans�yan bir ayd�nl�kla �ylesine i�ten, �ylesine g�zel anlat�yordu ki, duygulanmamak elde de�ildi…

O’nu dinlerken daha �nce “H�ncal’�n Yeri”nden kesti�im Ermeni �air Armen Dorian’a ait “M�ezzin’in ezan sesi” �iirini hemen hat�rlay�p, tekrar okudum ve yerine koydum. Bu y�l bir arkada��n yaz�s�n� okurken, ezan ile ilgili b�l�m bana bu �iiri hat�rlatt�.
*

M�EZZ�N’�N EZAN SES�

Temmuz’un huzur ve s�kun dolu ak�am�nda,
iner bir karanl�k her yana;
Ve hemen bir ses y�kselir semaya:
�sl�m alemini ibadete davet eden m�ezzinin sesidir o,
Ak bir minarenin tepesinden seslenir,
il�hi bir a�k havas�yla dopdolu.

Kumsal�n esintisine kar��p, birlikte yol al�r,
Ve i�e i�leyen o ses,
y�kselir yava��a ve perde perde,
�ok ge�mez
hafifler ve sonsuzluk aleminde kaybolup gider,
�nsan� tatl� tatl� ok�ayan
o Sab� yelinin pek ho� esintisiyle.

Ah; o m�ezzinin sesi!
Kaybolmu� ta uzaklarda…
Gittik�e hafifleyen ve fakat,
insan�n i�ine i�leyen o duas�,
Evet �yle bir dua ki,
h�z�n ve esrar dolu her yan�,
Y�kselir zaman zaman
ve sonra da, h�z�nle dopdolu s�ner-gider…

H�z�nl� ve solgun bir kalbin itiraf�d�r bu dua,
Zaman zaman g�zya�� d�ken i� sesim gibi gelir bana,
Evet �yle bir ses ki, b�rakmakt�r emeli
b�t�n h�z�n� o esen r�zg�r�n kuca��na!...

Ve sonunda olan olur;
ve i�te tam bu zamanda her �ey yava� yava� geli�ir,
Evet huzur ve s�kun gelip kalbimde yerine oturur,
��ime bir ferahl�k, bir s�kun dolar ve kaplar b�t�n varl��m�,
��nk� o, bu ak�am g�zya�� d�k�p, a�lad�,
benim h�zn�m ve kederim i�in…(1)

ARMEN DOR�AN K�MD�R?
1892 Sivas’ta do�du. �iirlerinde Armen Dorian mahlas�n� kullanan ve yap�tlar�n� Frans�zca kaleme alan �air Hra�ya Surenyan, Sorbon �niversitesi’ni 1914’te bitirip �stanbul’a d�nd�. Haftal�k “Arene” dergisinin edit�r� olan �air; 1915 tehcirinde hayat�n� kaybetti.(2) Almanlar�n tezgahlad�� b�y�k felakette, 23 ya��nda hayat�n�n bahar�nda �len �air, bu �iiri tehcir s�ras�nda yazm�� olmal�.

D��n�p dururum, acaba bu �iir yetkililerin eline ge�seydi durum de�i�ir miydi?.. Ne yaz�k ki, o fel�ket y�l�nda, Osmanl�’n�n Anadolu’daki M�sl�man halk� Allah�ekber Da�lar�, S�vey� Kanal�, �anakkale Bo�az� ve Arap ��llerinde Almanlar�n yay�lmac� ��karlar� u�runa k�r�l�rken; Ermeni halk� da tehcir yollar�nda t�ketiliyordu.

*
Ezan�n dini oldu�u kadar k�lt�rel bir boyutu da vard�r. Her inan�tan insan�n M�sl�manlarla birlikte dinledi�i ezan�n okunmas� �zel yetenek ister. �stanbul m�ft�s� Mustafa �a��r�c�’n�n anlatt�klar� bunun kan�t�d�r. “Musevi cemaatinin ileri gelenlerinden birisi bana telefon etti. ‘Hocam, bizim bir m�ezzinimiz vard�. Her sabah takip ederdik, o ezan okuyaca�� zaman balkona ��kard�k, ezan�m�z� dinlerdik, bittikten sonra dinimize g�re dua ederdik. M�ezzinimizi ald�n�z, yerine birini verdiniz, bizi kurtar�n’ dedi. Dolay�s�yla bir Musevi dahi istiyor ki, �stanbul’da g�zel ezan okunsun, �stanbul k�lt�r� i�inde ezan�n �ok �nemi bir �ge oldu�unu biliyor ve o insanlar �stanbul k�lt�r�n� ya�atmak i�in baz� M�sl�manlardan daha arzulu ve heyecanl�d�r.”(3a) Bu duygu sadece �stanbul’a �zg� de�il, kozmopolit bir kent olan �zmir’de de ge�erlidir.

�ocuklu�um ve ilk gen�li�imin ge�ti�i Mardin’de, �zellikle B�y�k �ar��ya yak�n olan �ehidiye, Reyhani, L�tifiye, Kas�m Tu�maner ve Ulu caminin birer gazelhan ve mevlidhan olan m�ezzinleri, ��kt�klar� minarelerden sanki yar��rlard�. Ezan saatlerinde sadece yoldan ge�enler de�il, ana caddenin paralelindeki i� yerlerinde t�m sesler kesilir, inan�lmaz bir m�zik ��leninin yank�lar� kalenin eteklerinden Mezopotamya’ya ta�ard�.
*
Sabah ezan� Sab�, ak�am namaz� Seg�h makam�nda okunur ve bunlar de�i�mez. ��le ezan� u��ak, rast veya h�seyni, ikindi ezan� hicaz, yats� ezan� u��ak makam�nda okunur. Sal�lar genelde h�seyni makam� olur. Bunda dini bir gereklilik yoktur, ama �stanbul ezan k�lt�r�nde bir gelenek… Y�zy�llard�r uygulanan bu gelenek, di�er kentleri de etkilemi�tir.(3b)
S�k�nt�l� anlar�mda ila� yerine s��nd��m bu l�huti ses; ebediyete dek s�rs�n, yurdum ve di�er �sl�m �lkelerinde huzur verecek na�melerle okunsun…

*l�huti: Tanr�sal / �l�hi

*Kaynaklar
1-H�ncal’�n Yeri, 2007 (�iiri keserken tarihini kaydetmeyi unuttum!)
2-http://www.dizifilm.com/forum/archive/index.php/t-15338.html
--http://www.evrensel.net/ekhaber.php?haber_id=36957
3-http://www.haber34.com/istanbulda-ezan-sesi-baskadir-4495-haberi.html

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Tehcir’de ba�l�kl� yaz� AytenDirier taraf�ndan 17.09.2009 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.