Eklenme Tarihi : 7.01.2015
Okunma Say�s� : 2717
Yorum Say�s� : 5

Mustafa Sade

Bu Yaz� 8.01.2015 tarihinde
G�N�N YAZISI
olarak se�ilmi�tir.

Son Yaz�lar�

�air Anatomisi

Edebiyat �lminde Edep

Ele�tiriyi Ele�tirmek

Edebiyat �lminde Edep

Edeb; ehli ilimden h�li olmaz. Edebsiz ilim okuyan, �lim olmaz.

(La edr�)

Edebiyat; D��nce, duygu ve hayallerin s�zl� veya yaz�l� olarak g�zel ve tesirli bi�imde anlatma sanat�d�r. Malumunuz, Edep; �nsan�n, dini ve i�timai �l��lere uygun g�zel s�z, hareket ve davran��lar�n�n t�m�ne denir. Ve, yine malumunuz edebiyat Arap�a �edep� k�k�nden gelmektedir. Ahlakla ilgili olan, ahlak ve nezaket kurallar� olarak da a��klanmaktad�r. Edebiyat, insan�n edebi ku�anmas�nda bir yol, bir yordamd�r. Edep, Edebiyattan �nce gelir. Edep dilde ba�lar daha sonra davran��lara yans�r. Edepten edebiyata ba�layan yolculukta i�te tam burada ba�lar.

Edebiyat� edeple temellendirmek, �iiri �uurla birle�tirmek gerekir. Edeple edebiyat asl�nda birbirlerine ya�am sunarlar, edebiyat�n var olabilmesi i�in �zde edep gerekir, �zde edep olunca, bu, s�ze sirayet eder. Dolay�s�yla edep yolunda ortaya konan t�m �aban�n ve �r�n�n ad� da edebiyatt�r.

Eskiden yazarlara, �airlere �edip� derlerdi. Bu s�z her ne kadar edebiyatla u�ra�an ki�ilere denilse de, ayn� zamanda terbiyeli ve sayg�l� yani edepli demektir.

Edebiyat ilmi �zerinde hassasiyet g�steren ki�ilerin, birbirini �ahsen tan�s�n veya tan�mas�n mutlaka birbirlerine kar�� muhabbeti vard�r. Bilgi y�kl� olmak her zaman her kap�y� a�amaz. O bilginin bir anlam ifade etmesi ve insanl��a faydal� olmas� i�in onun sunuldu�u kap �ok �nemlidir. ��te bu kap, g�n�l kab�d�r.

Edebiyatla u�ra�an ki�inin bir tek gayesi vard�r. G�nl�n� sevgi ile insanl��a a�mak ve insanlar�n sevgi dolu g�n�llerine girmek. ��nk� okudu�u edep ilminden, Dostun ve dostlu�un evi maddede de�il m�nada oldu�unu ��renmi�tir.

Yunus�un ifadesiyle;

Ben gelmedim dava i�in, Benim i�im sevgi i�in
Dostun evi g�n�llerdir, g�n�ller yapmaya geldim.

�ayet edindi�iniz bu ilim, g�n�l yapmak yerine g�n�l y�k�yorsa, edipli�inizi sorgulaman�z, edebiyat�� kimli�inizi yeniden g�zden ge�irmeniz gerekmektedir. Herkesin d�nyaya bak�� a��s� farkl� olabilir. Tabi ki, �Yazar-�air� kendi g�r��n� yans�t�r. Edebi metinler ve s�zler ki�inin d�nya g�r��ne g�re �ekillenir. Ger�e�i t�m ��plakl��yla anlatt��n� s�yleyen Yazar-�air, asl�nda kendi giydirdi�i �rt�y� anlatmaktad�r. Ona g�re do�ru olan, ba�kas�na g�re yanl�� olabilir. Mutabakata var�lmayan konularda, sayg� �er�evesinde tart��l�r. Ama kendini hakl� ��karmak i�in m�cadele edilmez. Edep kelimesinin anlamlar�ndan biri de, s�n�rlar� a�mamak, haddini bilmektir. Zira edebiyat ile u�ra�anlar, �ncelikle �nemli biri olmak i�in de�il, de�erli biri olmak i�in m�cadele etmelidir.

Cahit Zarifo�lu�nun tabiriyle; Edebiyat�n s�n�r� de�il, �at�s� vard�r. O �at�, g�zel ahlakt�r.

�lim nedir sorusuna; Bilmek, ayr�nt�, �zellik, hassasiyet gibi kavramlar y�klersek. Bu direk olarak edip bir ki�inin varl��n� ortaya ��kar�r. Bir de buna ilham denen o �lahi kayna�� ili�tirdi�imiz vakit, Ortaya Yazar veya �air denilen muazzam bir Edebi �ahsiyet ��kmaktad�r.

Edebiyat ile me�gul olan ki�iler, Halk aras�nda sevilen ve itibar g�ren kimselerdir. Onlara genelde �Hocam� diye hitap edilir. (Hoca, Fars�a H�ce�den gelmektedir. Bilgin, ��retmen, yol g�steren anlam�ndad�r) Halk, Yazar ve �airleri, bilgilendiren, ayd�nlatan ve yol g�steren olarak daima sevmi� ve sayg�da kusur etmemi�tir.

Hoca�l�k makam�n�n ne kadar �nem arz etti�ini �u �rnekle belirtmek isterim.

21 ya��nda Peygamber �vg�s�ne lay�k olan Fatih Sultan Mehmet, beyaz at� ile Bizans surlar�ndan i�eri girerken Bizansl�lar ellerinde �i�eklerle onu kar��lar. Gen� h�k�mdar�n yan�nda ak sakall�, kavuklu ve heybetli g�r�n�� ile hocas� Ak�emsettin bulunmaktad�r. Ak�emsettin�i padi�ah zanneden halk �i�ekleri ona uzat�r. Ak�emsettin ise padi�ah� g�sterir. Kendisine y�nelen Bizansl�lara Fatih: ��i�ekleri o zata veriniz. Sultan benim ama o benim hocamd�r.� der ve �i�eklerin hocas�na verilmesini sa�lar.

Fatih Sultan Mehmet �in bu tutumu Hocaya ne kadar edepli davran�lmas� gerekti�ini vurgularken, ayn� zamanda, Hocal�k makam�n�n sultanl�k makam�ndan y�ksek oldu�unu ortaya koyar.

Edebiyata �s�z�n edebi �de diyebiliriz.

Edepsiz kem�l olmaz,

Edepsiz kel�m olmaz.

Edebiyat ilmini, ancak edeple birle�tirdi�imiz zaman �edip� kimli�ine kavu�ur ve halka yol g�sterici s�n�f�na girmi� oluruz. �lim ve �lham makam�na mazhar olan ki�ilerin o makamda lay�k-� vechiyle olmas� umudu ve du�s�yla.

Edebi ve Ebedi muhabbetle...

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Edebiyat �lminde Edep ba�l�kl� yaz� Mustafa Sade taraf�ndan 7.01.2015 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.