Evde en çok vakit geçirdiðim yer, kuþkusuz balkonum. Balkon kelimesine bir sahiplik eki getirerek ‘balkonum’ haline getirmiþ olsam da bu yalnýzca sözün geliþidir. Zira balkonun benim olmasý için öncelikle balkonun ait olduðu evinde benim olmasý gerekir. Ama maalesef ben yýllarýn kiracýsýyým. Kýrk yaþýnda olsam da, yýllardýr çalýþýyor olsam da bir ev sahibi olma bahtiyarlýðýna henüz ulaþabilmiþ deðilim. Gidiþata bakýlacak olursa da sanýrým bu bahtiyarlýða kavuþamadan da göçüp gideceðim bu dünyadan. Elbette kiracýlýktan ya da ev sahibi olmanýn zorluklarýndan bahsedecek deðilim. Çünkü balkondan ve balkonda devam edip giden hayatýmdan bahsedeceðim.

            Ben bir ev kiralayacaðým zaman ne evin mutfaðýna, ne banyosuna, ne salonuna ne de diðer odalarýna bakarým. Bunu her ne kadar açýk etmesem de benim bir ev kiralarken baktýðým ve önemsediðim yer evin balkonudur. Çünkü ben vaktimin büyük bir çoðunluðunu evin balkonunda geçiririm. Hatta bu satýrlarý bile evin balkonundan yazmaktayým. Benim kahvehane, kýraathane ya da çay ocaðý gibi bir alýþkanlýðým yoktur. Gençken, arkadaþlarým varken gitmiþtim. Çok keyifli zamanlarda geçirmiþtim. Her ne kadar oyun oynamakta yetenekli birisi olmasam da kaðýt oyunlarý, taþ oyunlarý, zar oyunlarý oynardým kahvehanede arkadaþlarla. ‘Gönül ne kahve ister ne kahvehane, gönül muhabbet ister gerisi bahane’ sözünde de deðinildiði gibi benim asýl baðlandýðým arkadaþlarla geçirdiðim hoþ vakitlerdi. Ama insan yaþlandýkça arkadaþlarý azalýyor ve hatta hiç arkadaþsýz yapayalnýz kalýveriyor ortada. Benim içinde aynýsý oldu, bir zamanlar telefonlarým susmazdý, arkadaþlarým çok fazlaydý ama þimdi hayatýmda hiç arkadaþým kalmadý. Elbette hayat kaygýsý, geçim derdi, aile çoluk çocuk sorumluluðu derken kahvehaneye ayýracak vaktim de kalmadý. Ancak kahvehanelerin önünden geçerken dolu masalarda oyun oynayan insanlarý gördüðümde içten içe de hayýflanmýyor deðilim elbette. Uzun lafýn kýsasý evin balkonu benim hayattaki yegane sosyal alaným. Balkonda; sigara, çay, kahve içerim, kitap okurum, yazý yazarým, film izlerim yani balkonda yaþarým. Þuanda oturduðum ev sanýrým on birinci kiralýk evim. Bundan önceki evimin bir metrekare balkonu vardý ama tüm bu söylediklerimi orada da yapardým. Efendim ben o evi zaruret haliyle kiralamýþtým. Þu an kiraladýðým evin balkonundan ise ziyadesiyle memnunun. Bir masa attým balkona, iki sandalye.

            Balkonumun manzarasýný da beðeniyorum. Þöyle ki ben oldum olasý gökyüzünü izlemeyi severim. Bulutlarýn þekilleri, gökyüzünün renkleri, güneþin ve ayýn yer deðiþtirmesi ve yýldýzlarýn göz kýrpmasýný saatlerce sýkýlmadan izleyebilirim. Gökyüzünü izlemek içime bir tür huzur ve ferahlýk veriyor. Þöyle ki heybetli gökyüzü bana gezegenin kabuðunda yaþayan küçük bir canlý olduðunu hatýrlatýyor. Yani efendim, düþündüðüm gibi büyük, önemli biri olmadýðýmý, evrende bir zerreye bile tekabül etmediðimi. Dertlendiðim zaman, sýkýldýðým zaman gökyüzünü izliyorum. Derdimin ve sýkýntýmýn sandýðým kadar büyük olmadýðýnýn farkýna varýp huzur buluyorum. Belki de bir kendini avutma þeklidir bu, bundan da pek emin deðilim. Balkonumun önü açýk ve gökyüzünü rahatlýkla izleyebiliyorum. Çoðu akþam ayýn doðuþunu, hangi hallerde olduðunu açýkça görebiliyorum. Kimi gecelerde ise yýldýzlara bakýyorum uzun uzun. Bulutlarýn þekil deðiþtirmeleri merakla takip ediyorum. Bir sabah güneþ doðarken doðan güneþin ýþýnlarýyla bulutlarýn hýzla daðýlmasýný izlemek bana çok mucizevi gelmiþ ve çok keyif vermiþti. Manzaramda sanýrým iki tane de uçak güzergahý var. Gündüz ve geceleri uçaklar ayný istikamette seyrediyorlar. Bazen þu uçaðýn içinde bende olsam, bilmediðim memleketlere seyahat etsem diye tahayyüllere dalýyorum. Pek memleket gezdiðimi söyleyemem. Yazlarý tatile çýkacak bir maddi duruma da sahip deðilim. Ama isterdim yeni memleketler görmeyi ve yeni insanlar tanýmayý. Bazý gecelerde ýþýklarý yanýp sönen bu uçaklarý uzay gemilerine benzetiyorum. Beni alýp götürseler kendi gezegenlerine, tüm yaþadýklarýmý anlatsam, çocuksu hayaller iþte. Ayýn olmadýðý ve yýldýzlarýn göz kýrptýðý bir gece ise yaban ördeklerinin göçüne þahit oldum. V þeklinde gidiyorlardý. Çok keyifli dakikalardý benim için.

            Manzaramýn benim için deðerli olan diðer bir kýsmý ise hiç þüphesiz beyaz parlak taþlarýyla büyükçe sayýlabilecek bir mezarlýk. Tarihi bir mezarlýk olsa da hala kullanýlan ve yeni ölülerin gömüldüðü bir gömütlük. Ýtiraf etmek gerekirse bu evdeki balkonumun bence en deðerli manzarasý ve benim en deðerli komþularým bu mezarlýkta yatan ölüler. Daha geçen gün birini gömdüler. Cenaze oldukça kalabalýktý. Ama þimdi yalnýz baþýna yatýyor merhum ya da merhume. Balkon komþum olan bu mezarlýkta taþlarý zamanýn deðirmeninde parçalanmýþ mezarlarda var, yeni yapýlmýþ ve daha betonu kurumamýþ mezarlarda. Genç, yaþlý, çocuk, bebek, erkek, kadýn her yaþtan, her cinsten ve her memleketten ölüler. Mezarlýk aile aile, hatta memleket memleket gruplanmýþ. Kimi gruplarýn soyadlarý ayný, kimilerinin memleketleri ayný, ortak yanlarý ise hepsinin artýk ölmüþ olmasý ve bu mezarlýkta yatýyor olmalarý. Bir akþam gezmesinde bu mezarlýðý adým adým gezmiþtim. Böyle tuhaflýklarým var maalesef. Bunu da yalnýzlýðýn bana vermiþ olduðu bir ödül olarak görüyorum, deðinmeden edemeyeceðim. Kimileri kalabalýk meydanlarda gezmeyi sever, kimileri alýþveriþ merkezlerinde, kimileri sinema salonlarýnda. Ama ben mezarlýklarda, müzelerde ve kütüphanelerde gezmeyi severim. Saatlerce gezebilirim bu saydýðým yerlerde ve hiç caným sýkýlmaz. Ýþte bir akþamüstü bu mezarlýkta da gezdim uzun uzun. Ayný þehirlerde, kentlerde olduðu gibi bu mezarlýkta da kýsýmlar vardý. Artvin’liler bir yana gömülmüþ, Erzurum’lular bir yana gömülmüþ, Aksaray’lýlar bir yana gömülmüþ, Kýrþehir’liler bir yana. Mezarlýðýn tam ortasýnda Selçuklulardan kalma olduðunu düþündüðüm büyükçe bir kümbet var. Bu kümbetin etrafýnda da çeþitli yaþlardan, çeþitli memleketlerden ve çeþitli zamanlardan ölülerin mezarlarý.

            Kimilerinin mezar taþlarýna memleketleri özellikle yazýlmýþ, kimilerinin mezar taþlarýna soyadlarý ve sülaleleri, kimilerinkine ise bana tuhaf geldi ama meslekleri. ‘Emekli Hemþire bilmem kim sonra doktor, hakim, kaymakam, veteriner, muhtar, esnaf ve hatta marangoz bilmem kim. Neden insanýn mezar taþýna mesleði yazýlýr pek anlayamýyorum. Vardýr muhakkak bir nedeni ama benim pek aklým ermedi bu duruma. Hatta saçma bile buldum. Yani mezar taþýnda meslek yazýlmasýnýn kime ne faydasý olabilir ki? Ölen kiþi iþsizse mesela ‘Ýþsiz – Ömrünce Bir Baltaya Sap Olamamýþ Bilmem Kim’ diye mi yazýlacaktý? Yeni ben ölsem mezar taþýma ‘Ziraat Mühendisi Mesut ÇÝFTCÝ’ yazýlsýn istemezdim kuþkusuz. Saçma buluyorum þimdi. Yani sosyal medya profili gibi; mesleði, hobileri, fobileri vb. Yanlýþ anlaþýlmasýn asla dalga geçiyor deðilim. Zira bu tür bir konu ile dalga geçecek kadar cahil birisi deðilim ya da olmamak için çaba sarfediyorum. Yalnýz mezar taþlarýna en azýndan benim gibi meraklý insanlar için ölüm nedeni yazýlsa iyi olurdu diye düþünmeden de edemiyorum. ‘Kalp Krizinden Öldü’, ‘Trafik Kazasýnda Öldü’, ‘Zehirlendi’, ‘Yaþlýlýktan Öldü’, ‘Ýntihar Etti’, ‘Boðuldu’ ya da ‘Cinayete Kurban Gitti’’ gibi. Gerçi ben öldükten sonra mezar taþýma ne yazýldýðýnýn ne önemi var ki? Sonuçta ölmüþüm iþte. Hayatla ve dünyayla olan baðlantým kesilmiþ. Dünya bensiz dönmeye baþlamýþ. Mezar taþýma meslek yazýlsa ne olur, yazýlmasa ne olur? Buradan þöyle bir çýkarýma varýyorum; Demek ki mezar taþlarý ölmüþ olanlar için deðil geride kalanlar için hazýrlanýyor.

            Mezarlýkta gruplaþma elbette yalnýzca sülale ya da memleket olarak deðil zaman olarak da mevcut. Þöyle ki mezarlar ve mezar taþlarý zamanýn izlerini taþýyor. 1950’li, 1960’lý, 1970’li yýllarda ölenlerin mezarlarý ve mezar taþlarý beton ve mermerden ziyade kolay þekil alabilen bir taþ türünden yapýlmýþ, yazýlar birbirinin ayný boyutta ve yeþil bir boya ile boyanmýþ. Neredeyse hepsi bir boy ve öyle büyük gösteriþli deðiller. 1980’li yýllardan 1990’lý yýllara gelinirken mezar ve mezar taþlarýnda beton ve mermer kullanýmý yaygýnlaþmýþ. Zaman ilerledikçe mermer aksam çoðalmýþ ve dikdörtgen þekil önem kazanmýþ. 2000’li yýllarda ise tamamen mermer kullanýlmaya baþlanmýþ, gösteriþli büyük mezarlar yapýlmýþ, yazý koyu siyah harflerle büyüyerek yazý belirginleþmiþ. 2010 yýlýndan sonrakilerde ise genellikle siyah renkli mermerler kullanýlmýþ ve daha heybetli mezarlar ve mezar taþlarý yapýlmaya baþlanmýþ. Burada sanýrým zamanýn teknolojik geliþmeleri de kullanýlarak siyah mermer üzerine hem yazý hem de ölen kiþinin resmi iþlenmiþ. Bazý mezarlarda fotoðraflar ve bazýlarýnda da bu tür resim iþlemeleri var. Birisinde doktorlarýn simgesi olan birbirine sarmalanmýþ yýlan figürünü bile gördüm. Yani bir mezara bakarak hangi yýlda inþa edildiðini kolaylýkla anlayabilirim bu bilgilerle.

            Bu mezarlýkta merakla gezinirken zaman zamanda hüzünlendiðim ve gözlerimin dolduðunu da oldu. Özellikle bebek ve çocuk mezarlarýnda böyle oldu. Kuþkusuz ölüm hayatýn en kesin gerçeði ve her yaþayan bir þekilde ölüme doðru gitmekte. Ama bir bebeðe ya da bir çocuða ölümü yakýþtýramýyorum. Beynim ve vicdaným bu benzeþmeyi reddediyor. Senesini tamamlamadan ölmüþ bebekler, ilkokul çaðýnda çocuklar, yeni ergenliðe girmiþ gençler. Çok hüzünlü bir görüntü, küçücük kutu gibi mezarlar. Aralýk’ta doðmuþ, Þubatta ölmüþ bir bebek. Ne olmuþ, soðuktan mý hastalanmýþ, tutunamamýþ hayata. Bir de zamanla kaybolup gitmiþ mezarlar var. Dünyada hiçbir izi kalmamýþ ölüler, aslýnda hepimizi sonu bu. Bir mezar beni çok duygulandýrmýþtý. Genelde karý ve kocalar anne-baba olarak yan yana gömülüyorlar. Ancak bu mezarlarda anne ve oðlu yan yana gömülmüþ ve baba biraz daha uzaða. Önce oðul ölmüþ ve öldüðünde on yedi yaþýndaymýþ. Ölüm senesi 1979; trafik kazasýyla mýydý acaba, ya da o zamanlar siyaset kavgalarý vardý ülkede sað-sol davasý mýydý, yoksa intihar mý etti, hastalandý mý bilemiyorum. Sonra on yedi yaþýndaki oðlun babasý ölmüþ ama oðlun yanýna babasý defnedilmemiþ. Birkaç sene sonra da annesi ölmüþ ve annesi oðlunun yanýna defnedilmiþ. Ne kadar çok yandýysa artýk annesi, ne kadar çok üzüldüyse oðlundan öldükten sonra bari ayrýlmak istememiþ.

            Ölüm, beklediðimiz; bildiðimiz son. Yani günün birinde öldüðümüzde hiç yaþamamýþ gibi silinip gideceðiz dünyadan. Yani sýradan bir insan öldüðünde ve bir mezarlýða defnedildiðinde önce eþi, çocuklarý, yakýn akrabalarý ve belki de arkadaþlarý anýmsar ve mezarýný ziyaret eder. Sonra zamanla bu ziyaretlerin sýklýðý azalýr. Çok zaman sonra belki torunlarý gelirler ziyarete. Peki ya sonra? Birkaç nesil sonra hatýrlanmaz olur. Þimdi kazýk çakacakmýþ gibi; hýrsla, inatla yaþýyoruz ya bu dünya da iþte bunun koskoca bir yanýlsama olduðunun ispatýdýr bu. Benim balkon komþum olan bu mezarlýðýn sessiz sakinleri hayattayken neler yaþadýklar kim bilir? Belki çok zor bir hayatlarý oldu, belki de çok rahat refah içinde. Ama onlar da sevdiler, sevildiler; üzdüler, üzüldüler; saðlýkla ve hastalýkla yaþadýlar; mutluklar ve hüzünler yaþadýlar; belki nefretleri vardý, belki nefret edildiler. Belki kimileri zalimdi, kimileri alimdi ya da kimileri mazlum. Nefes alýp verdiler, güneþte yandýlar, soðukta üþüdüler, topraðýn üzerinde yürüdüler, topraðýn yetiþtirdiklerini yediler. Farklý cinsten, faklý memleketten, farklý düþüncelerden, farklý sülalelerden, farklý renklerdeydiler. Ama sonuç olarak hepsi birer insandý ve hepsi öldüler. Doðdular, paylarýna düþeni yaþadýlar ve sanki hiç yaþamamýþ gibi ölüp gittiler. Kadýnmýþ, erkekmiþ, çocukmuþ, para hýrsýymýþ, makam mevki düþkünlüðüymüþ, nefretmiþ, öfkeymiþ, sevgiymiþ, aþkmýþ sanki hiç yaþamamýþ, sanki hiç yaþanmamýþ gibi gibiler þimdi. Ne kavga, ne tartýþma, ne nefret, ne öfke, ne gürültü, ne hýrs sessiz sessiz yatýyorlar mezarlarýnda.

            Biz yaþayanlarýn da olup olacaðý budur iþte. Ne bir eksik ne de bir dirhem fazla. Bundan yalnýzca 90-100 yýl sonra þu anda yaþayan herkes ölmüþ olacak. Sevdiklerimiz, sevmediklerimiz, nefret ettiklerimiz, bizden nefret edenler, canýmýzý yakanlar, canýný yaktýklarýmýz, kavga ettiklerimiz, küstüklerimiz, bize küs olanlar herkes ölecek, silinip gidecek dünyadan. Bu durumda hayat dediðimiz þey bir yanýlsama, bir düþ deðildir de nedir Allah aþkýna? Bu yanýlsama için mi kýrýp dökmekteyiz, yakýp yýkmaktayýz, nefret edip ötekileþtirmekteyiz, yalanlar söyleyip kandýrmaktayýz birbirimizi? Bu aslýnda hiç var olmayan hayatýmýz için mi?

            Þimdi ben yegane sosyal alaným olan ve aslýnda benim olmayan balkonumda; bir yandan beyaz bulutlarla yer yer örtülmüþ mavi gökyüzünü izliyor, bir yandan deðerli komþularým olan ölülerin mezarlarýna bakýp düþüncelere dalýyor, bir yandan da kendi sonumu tahayyül etmeye çalýþýp bir sigara tüttürüyorum. Hayat yaþanýlasý ve keyifli biliyorum. Günün birinde bende öleceðim, belki mezar taþýmda mesleðim de yazacak. Bana saçma gelen ne varsa yapýlacak belki de ben öldükten sonra. Evet belki kiracýyým, belki ne evim, ne balkonum var. Ama bana huzur veren bir gökyüzüm ve herkesin ayný topraðýn altýna gireceðinin ayýrtýna varmýþlýðým var. Þimdi bir çay doldururum kendime, belki içinde olmayý düþleyeceðim bir uçak geçer yükseklerden.

Mesut ÇÝFTCÝ (17 Temmuz 2022/KIRÞEHÝR)