"Ýnsanlar sabýrsýz olduklarý için cennetten kovuldular, tembel olduklarý için geri dönemiyorlar."

- Franz Kafka

 
            Kafka’nýn bahsettiði iki kötü davranýþ biçimine de maalesef sahibim. Bunun yani bu sahipliðin farkýnda olmak sahip olunan kötü davranýþlardan kurtulma mücadelesinde elbette önemli bir adým zira hem sabýrsýz hem de tembel olup bu durumunun farkýnda olmayan da birçok insan var toplumumuzda. Gerçek þu ki ben sabýrsýz ve tembel olduðumun elbette farkýndayým, bu farkýndalýðýn iyi bir þey de olduðunu da elbette biliyorum. Ancak maalesef ki bu farkýndalýk pek iþime yaramýyor. Emek ve çaba harcamaksýzýn iyi bir þeyler elde etmek neredeyse imkânsýz çünkü.

             Bazý inanç sistemlerinde bu durumun yani çalýþmanýn insan için bir tür cezalandýrma yöntemi olduðundan bile bahsedilir. Kimi kutsal kitaplarda cennetten kovulma hikâyesinde þöyle bahsedilir çalýþma hususunda; “Emek harcamadan ve çalýþmadan karnýn doymayacak…” Bu noktadan hareketle çalýþmanýn insan için bir tür ceza olduðu gerçeðiyle de karþýlaþabiliriz.  Dinlerin bize bahsettiði ve düþlediðimiz cennette çalýþmak gibi bir eylem yoktur çünkü. Hatta o kadar derin düþünmemize bile gerek yok, zengin olmayý düþleyen her insanýn zengin olduktan sonra istediði ve arzuladýðý yegane þey çalýþmak zorunda kalmamaktýr. Tüm bunlarýn dýþýnda çalýþmak, çalýþmanýn insana kazandýrdýklarý ile ilgili kiþisel geliþim teorileri, motivasyon telkinleri mevcuttur elbette.
 
            Tembellik konusuna gelecek olursak çalýþmanýn huysuz  ve obez kardeþidir tembellik. Elbette aslýnda özümüzde hepimiz az ya da çok tembelizdir. Yalnýzca kendimizi tembel olmadýðýmýza dair ikna etmeye çalýþýrýz. Bu sonuca nasýl vardýðýmý merak edecek olursanýz aslýnda cevabý çok basit; tembellik bir ödül olarak karþýmýza çýkar insan yaþantýsýnda. Tatil dediðimiz þey baþlý baþýna bir tembellik deðil midir? Ýnsanlar tüm yýl çalýþýrlar ve yýlýn belli bir zamanýnda tatile yani tembellik etmeye çýkarlar. Bu bir ödüldür. Çalýþmak yaratýcý tarafýndan biz insanlara verilmiþ bir tür cezadýr. Yukarýda da bahsettiðim gibi insanlýðýn düþlediði cennette çalýþmak diye bir þey yoktur mesela. Çünkü çalýþmak çaba gerektirir, emek gerektirir, çile gerektirir. Tüm teknolojik geliþmeler tembellik temeli üzerinde geliþmiþtir örneðin. Ama biz bunlara “hayatýmýzý kolaylaþtýrmak” diye bir maske geçirmiþizdir. Esasýnda tüm teknolojik geliþmelerle hayatýmýz kolaylaþmaktan ziyade biz daha çok tembellik etme hakkýna sahip olmuþuzdur. Elbette burada tembellik etmeyi bir kavram olarak ele alýyorum. Yoksa hakaret manasýna gelen tembellikten bahsetmiyorum.

            Tembellik hususunda asýl mühim olan nokta ise þudur; tembellik kötü bir þeydir. Tembellik kavramýnýn temelleri hakkýndaki düþünceler ve oluþan kurallar her ne kadar bunlar olsa da içinde yaþadýðýmýz evrenin kurallarý gayet açýktýr; tembellik etmeyi göze alan kiþi kaybetmeyi göze almýþ kiþidir. Hayat tembellere pek ödül vermez. Bir Alman Atasözü der ki;” Tembellik utanç ve sýkýntý getirir.” Evet, inanç sistemlerine göre çalýþmak bir cezadýr ve evet tembellik bir ödüldür ama bu gerçek bizi tembel olmaya itmemelidir. Ýronik bir durum ama bu ironi bizim gerçeðimiz maalesef.  Tembellik yapma ödülüne kavuþmak için çalýþmamýz gerekir. Çalýþmadan yalnýzca tembellik edersek de hiçbir þeye kavuþamayýz; kurallar gayet nettir.
 
            Bunun paralelinde yazýnýn bir diðer temel direði olan “sabýrsýzlýk” kendi kiþisel deneyimlerime de dayanarak açýk yüreklilikle söyleyebilirim ki  çok zararlý bir olgu, davranýþ ve durumdur. Sabýrsýzlýk insanýn birçok zarara uðramasýna neden olabilir ve olmuþtur da. Yani her þeyin bir vakti olmasýna raðmen insanýn belki de içgüdüsel bir davranýþla bir an önce gerçekleþmesini istemek, bir an önce gerçekleþmesi için uðraþmak ve vaktinde olacak olan þeyin de olmamasýna neden olmak. Eðer geçmiþe sönüp kendime bir tavsiye vermem gerekseydi þüphesiz kendime vereceðim yegâne tavsiye “Sabýrlý ol.” demek olurdu. Çünkü hayatýmda hemen hemen kazanmayý düþlediðim her bir þeyi sabýrsýzlýkla kaybettim ya da hiç ulaþamadým. Þimdi farkýnda varýyorum ki; eðer sabýrla bekleseymiþim düþlediðim her þey bana kendi ayaðýyla gelecekmiþ. Peki, bundan nasýl emin olabilir insan? Ya yanlýþ yerde bekliyorsa ya da gelmeyecek bir þeyi bekliyorsa diyeceksiniz ki haklýsýnýz da. Ýþte zaten sabýrsýzlýðýn zararý burada ortaya çýkýyor.

            Bir tarladan buðday hasat etmek istediðimizi düþünelim. Bu isteðimiz için tarlayý sürüyoruz, tarlaya buðday tohumlarý ekiyoruz ve gübrelemesini, ilaçlamasýný yapýp ürünü hasat ediyoruz. Ancak sabýrsýz bir kiþinin elinde tarlasý var, traktörü var, buðday tohumu var, gübresi var ve ilacý var olmasýna raðmen sabýrsýzlýðý nedeniyle bu varlýklarý hep yanlýþ kullandýðýndan tarlasýndan buðday hasat edemiyor. Yani tarlasýný toprak tava geldiðinde sürmesi gerekirken sabýrsýzlýkla aðustosun en sýcak günlerinde sürüyor. Topraktaki nem de uçup gidiyor haliyle. Tohumu ekim ayýnda ekmesi gerekirken yine aceleyle baþka bir ayda ekiyor. Gübresini yeþil aksam çýktýðýnda vermesi gerekirken daha fide topraktan çýkmadan veriyor. Elbette ortada bitki olmadýðýndan gübre ya suya karýþýyor ya da buhar olup uçuyor. Sonra hasat zamanýndan önce buðday baþaklarý olgunlaþmadan hasat ediyor. Sonuçta bu kiþi her þeyi olmasýna raðmen hiçbir þey elde edemiyor. Bu örnek ve buna benzer örnekler sabýrsýzlýðýn zararýný o kadar iyi anlatýyor ki.
 
            Elinde buðday tohumu olan birisi tarlasýndan nohut hasat etmeyi beklemez, bekleyemez. Bu durumda yanlýþ yerde yanlýþ þeyi bekleyen insanýn beklemesi elbette sabýr kategorisine girmeyecektir. Bu bahsettiðim buðday örneðinde olduðu gibi düþlediðim þeylere ulaþmak için gereken her þeye sahiptim bende ve düþlerime ulaþmak için önümdeki tek engel de sabýrsýzlýðýmdý elbette. Yaptýklarýmdan farklý bir þey yapmadan yalnýzca sabýrla bekleseydim þüphesiz düþlediklerimi elde etmiþtim. Elbette hiçbir þey için geç deðildir. Ama kaçýrýlan fýrsatlar da insanýn canýný yakýyor.
            Benim yaþadýðým bu durumun ve hissettiðim bu kötü hissin çoðu insan tarafýndan yaþandýðýna ve hissedildiðine eminim. Zira biz insanlar sabýrsýz varlýklarýz. Aslýnda zamanla akýllanýyoruz ve farkýndalýklarýmýz artýyor ama maalesef bu kez de ömür dediðimiz kýsýtlý sürenin sonuna gelmiþ oluyoruz. Daha da acýklýsý yaþlanmýþ oluyoruz. Ýnsanýn aklý baþýna yaþlandýðýnda geliyor. Bu acýklý bir durum gerçekten, zaten ömrümüz oldukça kýsa. Yani ilk on-on beþ senemiz çocuklukla geçiyor. Ardýndan gelen on yýl ergenlik, kendini ispatlamak, bir yerlere gelebilmek için kullanýlýyor. Hatta bu süre yirmi yýl kadar da uzayabiliyor. Bu arada gerçekten yaþayabileceðimiz bir on yýl var. Ardýndan gelen on yýl orta yaþ dediðimiz yeni bir tür ergenlik ve ardýndan gelen on yýl ise yaþlýlýk, yaþlýlýðý kabul etme, hastalýklar. Ardýndan gelen on yýllarsa (ki eðer þanslýysak elbette) yaþlý bir bedene hapsedilmiþ olarak geçiyor. Bu hesaba göre ömür dediðimiz zaman diliminde gerçekten yaþadým diyebileceðimiz bir on yýl var yalnýzca. Onu da yaþabilirsek elbette.
 
Bende kýsa ömrüm boyunca birçok kez tembellik ettim herkes kadar. Eðer daha az tembel olsaydým elbette daha fazla tembellik etme hakkýna sahip olurdum. Sabýrsýzlýk ve tembellik iki ayrý yýkýcý davranýþ. Yani yazar olmayý düþlüyorsunuz ama ne bir satýr yazý okuyorsunuz ne de bir satýr yazý yazýyorsunuz. Peki, nasýl olacak bu iþ? Ýstediðiniz kadar sabýrlý olun eðer yazar olmayý düþlüyorsanýz ve okuyup yazmýyorsanýz bu hiçbir iþe yaramaz. Ýþte hayatýn karþý koyulamaz gerçeði budur.

            Gelelim bu yazýyý yazmama neden olan o küçük olaya. Newton’un fizik yasalarýndan birisi olan etki-tepki yasasý hayatýn her aþamasýnda geçerlidir. Eðer bir etki varsa bir tepki oluþur. Yazý yazmakta bir tepki olarak deðerlendirilirse elbette bir etki sonucu oluþmuþ bir tepki olmalýdýr. Benim etkimse bahsettiðim gibi küçük bir olaydý. Belki de olukça önemsiz bir olay. Þöyle ki ben evde terkos suyu (musluk suyu) tüketmiyorum. Bunun önceleri hijyenik nedenleri vardý. Ancak daha sonra bu hijyenik nedenler alýþkanlýða ve ihtiyaca dönüþtü. Musluk suyunu tadý dolayýsýyla içemez oldum. Önümde iki seçenek vardý. Ýlki eve su artýcý taktýrmak ve ikincisi hazýr su almak. Biraz araþtýrdýðýmda eve su artýcýsýný pek saðlýklý bulmadým. Bunun nedeni ise suyun içindeki mineral maddelerinde zararlý maddeler ile birlikte arýtýlýyor olmasýydý. O yüzden hazýr su almaya karar verdim. Uzun süredir de hazýr su alýyorum. Herkesin malumudur ki hazýr su da diðer su kaynaklarýna göre biraz pahalý. Bu yüzden indirimleri takip ediyorum. Çeþitli marketler çeþitli günlerde hazýr sularda indirimler yapýyorlar. Ýþte bu günde bir marketin indirim günüydü ve bende hazýr su almak için bu markete gittim. Yalnýz market konumu itibarýyla otopark sýkýntýsý olan bir konumdaydý. Erken gitmemin de etkisiyle aracýma yer bulabildim. Üstelik marketten yaklaþýk yirmi metre uzaklýkta iyi de bir konumdaydý. Markete girdim ve hazýr sulardaki indirimin devam edip etmediðini sordum kasiyere. Ýndirimin devam ettiðini öðrenince otuz tane beþ litrelik sudan aldým. Sað olsun oradaki bir görevli bu kadar çok su alýnca yardým etme talebinde bulundu. Bende memnuniyetle kabul ettim. Arabamýn nerede olduðunu sordu. Ben elimde gösterdim yerini. Görevli “Abi orasý uzakmýþ, sen þuraya çek arabayý hemen atalým.”dedi. Gösterdiði yer baya sýkýþýk ve sýkýntýlý bir yerdi. Normalde hepsini arabaya taþýrdým. Ama etmek iþime geldi ve kabul ettim görevlinin teklifini.

            Görevlinin dediði yere sýkýntýlý bir biçimde olsa da arabamý çektim. Sonra benim yaklaþýk yirmi-yirmi beþ dakikamý alacak su taþýma iþlemi dakikalar içinde gerçekleþti. Gerçekten de iþi kolay halletmiþtim ve kendi kendime seviniyordum. Ardýndan görevliye teþekkür edip gitmek üzere arabamý çalýþtýrdým. Ancak ortada bir sorun vardý. Arabanýn çýkacaðý yere baþka bir müþteri arabasýný park etmiþti. Halbuki biraz sabýrlý davransam müþteri alýþveriþini tamamlayýp gidecekti. Zaten su taþýma zamanýndan kar etmiþtim. Ama sabýrsýzlýðým tuttu iþte, bir an önce oradan gitmek istedim. Geri geri arabayý marketin önünden çekmeye çalýþtým. Sað olsun görevli yine yardým etti. Ancak aralýk arabamýn geçemeyeceði kadar dardý. Geri geri manevra yaparken park halindeki arabaya hafifçe sürttüm. Kýrmýzý bir arabaydý ve arabanýn boyasý çizilmiþti. Sonradan fark ettim ki arabanýn içinde kadýn ve çocuklar da vardý. Sonra arabanýn sahibi adam geldi ve oldukça sinirliydi. Bana yardým eden görevliye baðýrýyordu; “Yahu kardeþim bu arabanýn buradan geçemeyeceði belli deðil mi? Ýki dakika bekleyemediniz mi?! Ýþte alýþveriþimiz bitti geldik!” Hemen arabadan indim ve adama çok üzgün olduðumu, özür dilediðimiz söyledim. Ben alttan alýnca adamýnda öfkesi az da olsa dindi. Ancak adam haklýydý. Adamdan hakkýný helal etmesini istedim ve zararýn neyse karþýlayayým dedim. Sýkýntýlý bir durumdu hem de pazar pazar. Adam söylene söylene arabasýna bindi ve gitti. Bense düþünmeye koyuldum her zaman ki gibi.

            Sabýrsýzlýk ve tembellik yine baþýma iþ açmýþtý iþte. Damacana baþý üç beþ lira kar edeceðim derken üç ben bin lira araba tamir parasý ödeyecektim. Hâlbuki biraz sabýr etseydim ya da tembellik etmeseydim tüm bunlar baþýma gelmeyecekti. Küçük bir olaydý. Ama bu küçük olay temelinde tüm yaþantýmý gözden geçirmeme neden oldu sonra da bu yazýnýn doðmasýna.