Fakir bir adamýn ömrü boyunca hiç çocuðu olmamýþtý. Karýsý bir gün hamile kaldý. Doðum yaklaþtýðýnda Allah rýzasý için bir adak adadý ve þöyle mýrýldandý.

“Eðer Allah bana bir oðlan çocuðu nasip ederse, sýrtýmda ki hýrkamdan baþka neyim varsa, fakir fukaraya daðýtacaðým.”

Kadýn günü geldiðinde, nur topu gibi bir oðlan çocuðu dünyaya getirdi. Fakir adam sevincinden havalara uçmuþtu. Sözünde durup adaðýný yerine getirdi.

O sýralarda ben de o þehirden ayrýlýp Þam tarafýnda bir yerlere yerleþmiþtim. Aradan yýllar geçti, doðduðum yerleri özlemiþtim. Döndüðümde içimde, o fakir adamla oðlunu görme arzusu belirdi. Oturduðu mahalleye uðrayýp halini hatýrýný sorayým, dedim. Fakat onlarý yerinde bulamadým. Dediler ki; o adam þimdi zindan da yatýyor.

Öylesine iyi bir insandý ki duyduðuma þaþýrmýþtým. Neden? Diye hayretle sordum. Oðlu bir gün þarap içip kavga etti, sonra da birinin canýna kýyýp þehirden kaçtý. Onu bulamayýnca babasýný yakaladýlar. Saklandýðý yeri biliyorsun diye sýkýþtýrdýlar. Þimdi boynunda zincir, ayaklarýnda prangalar var. Baþýmý üzüntüyle önüme eðdim. Demek ki zavallý adam bu belayý, yýllarca yalvarýp kendi istemiþ.

Ýnsan, kendisi için neyin iyi, neyin kötü olduðunu tam olarak kavrayamamaktadýr. Bu, insanýn bilgisiz olduðu anlamýnda deðildir. Bilakis bazen bir þeyi o kadar çok arzular ki, o arzuladýðý þeyin kendisi için hayýr olup olmayacaðýný hiç tefekküre yönelmez. Sadece ister.

Aslýnda sorun, ilk öðretmenimiz ve Âlimi Mutlak Allah’ýn uyarýlarýný dikkate almaya yanaþmamaktan kaynaklanmaktadýr.  Rabbimiz, bizlere bir þeyi isterken nasýl istememiz hususunda yol göstermektedir. Allah’ýn yol iþaretlerine gözlerini kapayanlarýn yaþamlarýnda trajik olaylarla karþýlaþmalarý kaçýnýlmazdýr.

Bir duada, bir istekte bulunurken ilk önce hayýrlýsýný temenni etmek ve hayýr olmasý için yalvarmak, yakarmak gerekir. Ýþte yukarýdaki örnekte olduðu gibi, bir erkek evladým olsun, yeter ki bir oðlum olsun da ne olursa olsun, mantýðýnýn sonucu ortadadýr.

Bununla ilgili Niziplilerin bir sözü vardýr; “Ayraným olsun duru olsun, oðlum olsun deli olsun.”

Ne duru ayran aðza tat verir, ne de deli evlat huzur verir. Ýþte bu hususta insanýn özelliðini bize hatýrlatan Rabbimiz aslýnda ayetin derinliðinde büyük bir ders vermektedir.

“Hal böyleyken, insan yine de (çoðu zaman) iyilik için dua ediyormuþçasýna (tutkuyla) kötülük için dua eder; çünkü insan (yargýlarýnda) tez canlýdýr.” (Ýsra/11)

Ne kadar da örtüþüyor deðil mi yukarýdaki adamýn duasýyla.

Ýnanan bir insan için tek bir ölçü vardýr, iyilik ve kötülüðü belirlemede; Allah.

“Ýlahi rehberlik, iyinin ve kötünün ne olduðu konusunda tek nesnel ölçüdür.”[1]

Peygamber eþleri bir istekte bulunurlar. Kendileri için iyi olduðuna kanaat getirdikleri þeyi isterler. Dünya göze hoþ görünmekte ve istekte bu minval üzere geçekleþmektedir. Ancak Rabbimizin net uyarýsý bu hususta iyi ve doðrunun ne olduðunu çok açýk bir þekilde onlarýn idraklerine sunmuþtur;

“Ey Peygamber, eþlerine de ki: “Eðer dünya hayatýný ve süsünü istiyorsanýz, gelin size boþanma bedellerinizi vereyim ve sizi güzelce boþayayým! Yok, eðer Allah'ý, Resulünü ve âhiret mülkünü isterseniz, haberiniz olsun ki Allah sizin gibi iyi hanýmlara büyük mükâfat hazýrlamýþtýr.” (33/29-29)

“Rivayet olunuyor ki Resülullah (sav) dan hanýmlarý ziynet elbiseleri, süslü elbiseler ve daha çok nafaka, yiyecek bedeli, geçimlik istemiþlerdi; bu ayetler bu sebeple nazil oldu. Bunun üzerine Resülullah (sav.) Hz. Ayþe’den baþlayarak, hepsini serbest býraktý. Hz. Aiþe: "Ben Allah'ý, Resülullah ve ahiret evini isterim" dedi. Kalan hanýmlar da öyle söylediler.”[2]

Ýlahi rehberlik bu þekilde hayýr ve þerri insanlarýn idrakine sunmuþtur. Dünya süsü nefsin hoþuna gider ve insanlar ölçüsüz bir þekilde bu isteklerini Rablerine sunarlar. Daha geniþ ev, daha konforlu araba, bir üst makam ve mevki, büyük bir servet, erkek evlat, itibarlý bir meslek, insanlarýn hayranlýðýný uyandýracak þöhret, eþ olarak nefsimizi büyüleyecek bir kadýn, gözümüzü alamayacaðýmýz yakýþýklý bir erkek istenir. Bu istekler zati itibarýyla doðal olmasýyla birlikte, hayýrlýsýný temenni etmeden ne olursa olsun, yeter ki olsun anlayýþýyla, ýsrarlý bir þekilde bunlar için dua belki de hayýr ister gibi þerre yalvarmanýn farklý bir boyutudur. Kredi çekerek, Allah’ýn hoþlanmadýðý bir eylemle hoþumuza giden bir iþi yapmaya çalýþmak, hayra çalýþmak gibi, þerre çalýþmaktýr. Çünkü faiz, kazancýn tüm bereketini alýp götürdüðü gibi, Allah’ýn hoþnutluðunu da almaktadýr.

Þeytanýn en önemli özelliklerinden birisi, kötülüðü iyi göstermesiydi. Þeytanýn bu mantýðýnýn bilincine varan tevhid ehli, neyin hayýr neyin þer olduðu hususunda hiç þüpheye kapýlmazlar. Þunu iyi bilirler ki, Allah’ýn razý olmadýðý her iþ þer, O’nun razý olduðu her iþ hayýrdýr. “Ýleri görüþlü olmayan, dolayýsýyla sonuçlarý önceden kestiremeyen insanlar kötüyü sevimli, sevimliyi de kötü görürüler.”[3]

Bu konuyu farklý bir cepheden insanlarýn idrakine sunan Þaný Yüce Rabbimiz;

“Hoþlanmasanýz da savaþ size farz kýlýndý. Olur ki hoþlanmadýðýnýz bir þey sizin için hayýrlý olur. Olur ki sevip arzu ettiðiniz bir þey sizin için þerli olur. Gerçeði Allah bilir, siz bilmezsiniz.“ Bakara/216

Biz zaaf sahibi insanlar, hakkýmýzda neyin iyi neyin kötü olacaðý noktasýnda bir deðerlendirme yaparken, þaþmaz adalet terazisinde niyetimizi iyice tartmalýyýz. Görünürde savaþ kötüdür. Ve kimse de savaþý istemez. Aslýnda Es Selam’ý Mutlak olan Rabbimiz de savaþý, deðil barýþý istemektedir. Ama savaþýn kaçýnýlmaz olduðu hususlarda ondan geri durmak, hayrý sürgün etmektir.

“Kurtubi der ki; “Endülüslüler cihadý terk ettikleri ve savaþmaktan korkup daðlara sýðýndýklarý zaman, düþman memleketi istila etti. Halkýn bir kýsmýný tutsak etti. Bir kýsmýný da kýlýçtan geçirdi. Ýþe yarayanlarý köleleþtirdi. “Ýnna lillah ve inna ileyhi raciun.” Bu kendi ellerimizle hazýrladýðýmýz bir sondu.”[4]

Adamýn hayrý gözardý ederek dile getirdiði isteðinin sonucu gibi, kendi ellerimizle belayý satýn alýyoruz. Gerektiðinde savaþmak onurdur. Güç, zalime ve zulme karþý gösterilmesi gereken bir erdemdir. Bu erdemin kaybý, korkaklýk, pýsýrýklýk ve alçaklýktýr.

Alçaklýktan kurtulmanýn yolu, Allah’ýn yolunda yürümekten geçer.

Bu yaklaþým hayatýmýzýn her alaný için geçerlidir. Aile hayatýnda da karþýmýza bu hayýr ve þer konusu çýkmaktadýr.

“Ey iman edenler! Kadýnlarý zorla miras olarak almanýz helâl olmaz. Çok belli bir fuhuþ iþlemedikçe onlara verdiðiniz mehrin bir kýsmýný ele geçirmek için onlarý sýkýþtýrmanýz da size helâl deðildir. Onlarla hoþça, güzelce geçinin. Þayet onlardan hoþlanmayacak olursanýz, olabilir ki bir þey sizin hoþunuza gitmez de Allah onda birçok hayýr takdir etmiþ bulunur.” Nisa/19

Ýþte eþsiz bir düstur; eþimizi, hoþlanmadýðýmýz bazý özelliklerinden dolayý terk etmenin doðru olmadýðý gerçeði vurgulanmaktadýr. “Duygusal sebeplerle yuva daðýtarak kadýný sokaða terk eden erkeði sorumluða davet”[5] etmektedir. Belirtilen husus “Açýkça bir edepsizlik” yapmamalarý dýþýnda onlarla iyi geçinmenin, farkýna varmasak da ailemiz, toplumumuz için hayýr olacaðýdýr. Sokaða býrakýlan, boþanmaya zorlanan bir kadýný bekleyen tehlikelere kendilerinden murat aldýðýmýz insanlarý mahkum etmek doðru deðildir.

Nefsin istekleri insanýn hoþuna gider ve bunu yaþamýn tadý tuzu olarak görebiliriz. Ama tuzu fazla kaçan bir hayatýn, yaþamýn tadýný bozacaðýný, dilimizi ve midemizi yakacaðýný da unutmamak gerekir. Bu hususta iki insan karþýmýza çýkmaktadýr. Birisi Züleyha; Nefsinin isteðini kendisi için büyük bir mutluluk görmekte ve helal olmayan bir yolla bunu gerçekleþtirmek istemektedir. Diðeri ise Hz Yusuf (as); Ýyilik olmadýðýna inandýðý bir iþi yapmamak için zindaný tercih etmektedir. Görünüþte nefsin isteði daha tatlý, kolay ve nefse hoþ gelmektedir. Zindan ise, özgürlüðü bitirmekte, zorluklarla baþ baþa býrakmakta ve sýkýntýlara davetiye çýkarmaktadýr. Ama Allah’ýn rýzasý þayet zindandan yana ise, nefsin isteði þer, zindan ise hayýrdýr.

“(Yusuf:) "Ey Rabbim!" dedi, "Benim için hapis, bu kadýnlarýn isteklerine boyun eðmekten daha iyidir. Çünkü Sen, onlarýn oyunlarýný-tuzaklarýný benden uzak tutmazsan, ben o zaman onlarýn ayartmalarýna kapýlýr ve (doðru nedir, eðri nedir) seçemeyen þaþkýn kimselerden olurum." (Yusuf/33)

Doðru nedir, eðri nedir sadece ve sadece Allah’ýn takdiriyle bilinmektedir. O’ndan uzaklaþmak doðruyu eðriyi kaybetmemize ve hayýr ister gibi þer istememize neden olacaktýr.

Allah’a raðmen dünyayý istemek þer, Allah’ýn razýlýðýnda bir dünya hayýrdýr.(Enam/32)

Helal, haram ölçüsünü terk ederek elde edilen kazanç þer, adaleti gözeterek elde edilen kazanç hayýrdýr. (Ýsra/35)

Bizleri þýmartacak ve isyana sürükleyecek mal, servet, makam, mevki þer, Allah’a yakýnlaþtýracak dünyalýk ise hayýrdýr.

Ufak hesaplardan dolayý akrabalýk baðlarýný koparmak þer, sýlayý rahimle baðlarý güçlendirmek hayýrdýr.

Kazancý bencil isteklerimiz doðrultusunda harcamak þer, yetim, yoksul ve ihtiyaç sahipleriyle paylaþmak hayýrdýr.

Kýsacasý Allah’ý niyetimizin temeline koyarak yaptýðýmýz her davranýþ hayýr, O’ndan uzaklaþarak, rýzasýný umursamayarak yaptýðýmýz her davranýþ þerdir.

Rabbim, bizi sensizlik þerleriyle baþ baþa býrakma ki, hüsrana uðramayalým.