Kişilik hem kendimizi tanımak hem de çevremizdeki insanları tanımak açısından önem taşıyan bir konudur. Günümüzde özellikle davranış bilimcileri bireyi, toplum içindeki bireyi ve bireyler arası ilişkileri inceleme konusu yaptıklarında kişiliği, kişiliğin oluşum sürecini ve diğer ilgili değişkenleri araştırmaktadırlar. Her birey benzer olaylar karşısında farklı tutum ve davranışlar sergileyebilmektedir. Düşüncelerimiz, duygularımız ve çevremizdeki olaylara yaklaşımlarımız bizi diğer insanlardan farklı kılmaktadır.
Bilim adamları insanların birbirlerinden olan farlılıklarını bireysel ayrılıklar olarak ifade ederler. Bu farklılıklar bizlerin düşünce, davranış, yaşam biçimimiz hatta kariyerimizi etkileyen özgün niteliklerimizdir. Esasında hepimiz kendimize özgü nitelikleri olan varlıklarız. Bizi diğer insanlardan farklı kılan bir çok özelliğe sahibiz. İşte bu özelliklerin bütününe kişilik diyebiliriz.
Her kişinin olaylar karşısında tutum ve davranışları farklı olabilir demiştik. Hepimizin ortak biyolojik yapıları olmasına karşın, birbirimize hiç benzemediğimiz gibi olaylar karşısındaki davranışlarımız da farklılık taşır. Birimizin hoşlandığı bir müzik tarzından bir başkasının hoşlanmadığı, birimizin sevdiği yemeği bir başkasının yemediği gibi düşüncelerimiz, duygularımız çevremizdeki olaylara yaklaşım tarzlarımız da farklılık taşır. İşte bu faktörlere bireysel farklılık diyoruz ve genelde bunları kişilik kavramı altında topluyoruz.
Kişilik insanın sosyal göstergesidir. Yani, onun çevresindeki insanlar tarafından nasıl algılandığını gösterir. Böylece kişilik insanların neye benzediğini ifade eder. Yetenekleri ise insanın ne yapabildiğini gösterir. Bazen insanların iyi bir kişiliğe sahip olduğunu söyleriz. Bununla ifade ettiğimiz şey onun çalışkan, başarılı, iyi kalpli, güler yüzlü oluşu gibi niteliklerdir. Kişilik esasında bireyin belirli özelliklerinin yani (treytlerinin) bir araya gelmesidir. Bu özellikler/treytler insanların çevrelerine karşı düzenli olarak göstermiş oldukları tepkilerdir. Sorumlu, nazik, sosyal iyimser gibi sıfatlar bunun örnekleridir diyebiliriz. Genelde insanın kişiliğinden söz ederken bu sıfatların birleşimiyle ifade ediyoruz. Bu sıfatlar başka insanlarda aynı şekilde görülmeyen o kişiye özgü ve kolay değişmeyen özelliklerdir. Yani tanıdığımız bir kişi olumlu arkadaş canlısı, sosyal, güvenilir gibi bazı özellikler taşıyorsa bu özelliklerinin bugün olduğu gibi gelecekte de değişmeyeceğini bekleriz. İşte bu kolay değişmeyen özelliklerden kişilik kavramını ortaya çıkarabiliriz.
Bu arada kişiliği oluşturan üç temel nokta önem taşımaktadır. Bunlar neler diye bakacak olursak :
* Benzersizlik veya kendine özgü oluş.
* Tutarlılık,
* Değişmezlik veya durağanlıktır.
bu kavramları kısaca açacak olursak şunları söyleyebiliriz.
*Benzersizlik veya kendine özgü oluş: kişinin davranış ve tutumlarının diğer insanlardan farklı oluşunu açıklar. Her kişi değişik ve tektir. Bireylerin diğerlerinden ayrılan özelliklerinin birleşimi onun kişiliğini oluşturur. İnsan organizması son derece karmaşık bir yapıya sahiptir. Onun davranışlarını anlamak tıpkı bir bulmaca çözmeye benzer. Dilimizde bu konuda çokça deyim, atasözü, özdeyiş ve sokak jargonuyla dillendirilmiş kavramlar mevcuttur. Örneğin insanoğlu muammadır vb. gibi. Nasıl bir bulmacada bilinmeyen şeyleri bir araya getirip bulmacayı çözüyorsak insanın davranışlarının anlaşılmasında da bilinmeyen bazı şeyler özel bir biçimde bir araya getirilip çözümlenmeye çalışılır. Yani kişiliği oluşturan etkenlerin çözümü zor ve yorucu bir iştir ve bu sebepten bazen insanları anlamıyorum deriz. Demek ki benzemeyen fiziksel özelliklerimiz kadar, psikolojik özelliklerimiz de bulunmaktadır. Bu da her insanı diğerinden ayırır.
*Tutarlılık: Bu kavramla ifade edilen şey, farklı ortam ve durumlarda bile kişinin benzer bir biçimde hareket etmesidir. Yani iddiacı olan bir kimse, her yerde bu tavrını belli eder veya utangaç olan bir kimse aynı şekilde sosyal yaşantısında veya bir partide utangaç davranır.
*Değişmezlik veya durağanlık: her durumda tutarlı ve aynı biçimde ortaya çıkmakla birlikte, uzun dönemde durağan bir nitelik taşıması anlamına gelir diyebiliriz. Yani birey bu tutum ve davranışlarında düzenlilik gösterir. Bu olayı tıpkı bir dağa benzetebiliriz. Nasıl dağ tabiat olarak bir takım elementlerden veya minerallerden oluşuyorsa ve bunların jeolojik olarak oranları değişmiyorsa insanında karakterini oluşturan belirgin nitelikleri sık değişme göstermez. Ancak nasıl ki tabiat olayları zamanla dağın görünümünü değiştiriyorsa kişiliğin görünen özelliklerinde de zamanla değişmeler olabilir. Örneğin; elbise seçiminde, yemek tercihlerinde farklılıklar olabilir, ancak bizi derinden etkileyen temel özelliklerimiz kolay kolay değişmez. Tıpkı dağı oluşturan elementlerin değişmemesi gibi.
Ancak günümüzde kavramların içinin boşaldığı, değerlerin erozyona uğradığı, hayatın öznesi olan insanın maddeye hükmederek hayatını kolaylaştırıp güzelleştirmesi gerekirken; maddenin tahakkümü altında sözde mutlu olmak adına mutluluğunu feda ettiği ve hayatın bir maskeli balo haline döndüğü ve beğenmenin hissetmeyle yer değiştirdiği ve tüketilebilecek ne varsa tüketilmesi gerektiği gibi dinamiklerin, kabul ve retler üzerinde meydana getirdiği mutasyon, her insana karşı hızır değilde hınzır mı acaba düşüncesini hakim kılmıştır ve sosyolojik ve psikolojik açılımlar insanı anlama noktasında tam anlamıyla sağlam bir reçete sunmakta aczi kalmış, belirli bir noktaya kadar taşıdıktan sonra insanı kendin başarmalısın gibi bir sloganla yalnız bırakmıştır. Şöyle diyerek bitirelim...
Hoşça bak zatına ki zübde-i alemsin sen / alemin özüsün sen.....vesselam
(
Kişiliğimiz-kendimiz başlıklı yazı
A&ACR tarafından
18.06.2013 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.
