KALÝTELÝ YAÞAMDA DENGELÝ VE SAÐLIKLI BESLENMEK

Týp biliminin kurucusu olarak bildiðimiz HÝPOKRAT’ýn, dengeli ve saðlýklý beslenmeye ýþýk tutan çok güzel bir sözü vardýr: “Yediklerimiz ve içtiklerimiz ilaçlarýmýz; ilaçlarýmýz da yediklerimiz ve içtiklerimiz olsun”. Buradan anlaþýlan neyi, nasýl, ne zaman yiyip içtiðimiz, saðlýklý ve kaliteli yaþam bakýmýndan oldukça önemlidir.

Biliyoruz ki, yaratýcýmýz doðada bizim biyolojik ve metabolik yapýmýza, sindirim ve dolaþým sistemimizin laboratuvarýna uygun gýdalarý doðada bize sunmaktadýr. Doðadan gelen, endüstriden geçmemiþ, katký maddesi kullanýlmamýþ, koruyucu eklenmemiþ, suni tatlý ve þekerlerle güya lezzetlendirilmemiþ, genetiði ile oynanmamýþ, gýdalar saðlýðýmýza uygundur.

Raf ömrü uzun olsun diye koruyucu maddeler kullanýlan, içerisine lezzetlendirici ve sahte tat verici kalitesiz þekerlerle albenisi yükseltilen, genetiði ile oynanan, eskiyen ve bayatlayan her türlü gýda saðlýðýmýza ve kalitemize kýsa ve uzun vadede zarar getirir.

Gýdalarýn seçimi kadar, onlarýn tüketilme miktarý da oldukça önemlidir. Saðlýklý ve kaliteli olan gýdalardan azar azar, aþýrýya kaçmamak þartýyla ve dönüþümlü olarak tüketmek saðlýk açýsýndan çok önemlidir.

Kaliteli yaþamýn genel ilkelerinden olan ölçülü, dengeli ve itidalli olmak prensibi, her konuda olduðu gibi, beslenme konusunda da büyük önem taþýmaktadýr. Ne kadar yararlý olursa olsun, ne kadar lezzetli olursa olsun, ne kadar çok seversek sevelim; ölçü ve denge kaçýrýldýðý vakit, en yararlý gýdalar dahi, zararlý bir hale dönüþebilmektedir. Mesela, kaliteli bal, ceviz, üzüm, fýndýk, badem, sarýmsak, soðan, limon, sirke, keten tohumu vb. gibi gýdalar kararýnda alýnýnca çok yararlý iken, kantarýn topuzu kaçýrýlýrsa, zararlý hale dönüþebilmektedir.

Bazý önemli kaliteli bilgilere ihtiyacýmýz da vardýr. Meyveler ya aç karnýna, ya da yemekten en az iki saat sonra yenilmelidir. Çünkü, yemeklerin midede kalma süresi iki saat iken, meyvelerinki ise 15 dakikadýr. Vakitsiz bir araya gelmelerde meyve ve yemeklerin çarpýþmalarýnýn sonucu ortaya çýkan olumsuzluklardan bünye negatif olarak etkilenmektedir.

Bu sabah ulusal kanallarýn birisinde bir diyetisyenle diðer konuklar, birtakým meyve ve sebzelerin suyunu sýktýlar ve güya lezzetli bir içecek elde ettiler. 75 milyonun gözü önünde iþtahla içtiler. Peki bunlar dengeli ve saðlýklý beslenmenin ilk þartýnýn lifli gýdalar olduðunu bilmiyorlar mý? Lifli gýdalarýn en baþýnda kaliteli meyve ve sebzelerin geldiðini bilmiyorlar mý? Sebze ve meyvelerin suyu sýkýldýðý zaman liften eser kalmadýðýný ve þeker miktarýnýn özellikle aratarak kana hýzlý karýþtýðýný bilmiyorlar mý?

Doðrusu þaþýrýp kaldým. Antalya’da her köþe baþýnda meyvelerin sularýný sýkarlar, þiþelerler ve þifa niyetine satarlar. Turistler baþta olmak üzere herkes o þiþelerdeki meyve sularýný afiyetle içerler. Ýyi bildiðimiz bir þey daha var. Meyve sularý sýkýldýktan 10 dakika içerisinde mineral ve vitamin özelliklerinin çoðunu kaybediyorlar. Üstüne üstlük, kana hýzlý karýþarak kan þekerini de yükseltiyorlar.

Doðru olan, meyvelerin kendilerini kaliteli bir þekilde yýkayarak, mümkünse kabuklarý ile birlikte, (özellikle portakal, limon ve karpuzun dýþ kabuðu incecik soyularak iç kabuðu ile birlikte) dengeli ve ölçülü olarak tüketilmesi çok önemlidir. Çünkü bize lazým olan kaliteli lifler suyunda deðil, meyvenin ve sebzenin kendisindedir.

      Diðer önemli bir husus, gýdalarýmýzýn glisemik indeksini bilmektir. Glisemik indeksi düþük olan gýdalar daha saðlýklýdýr. Glisemik indeks yükseldikçe yarar zarara doðru yönelir. Mesela, elmanýn, bulgurun, tam buðday ekmeðinin ve suca zengin sebzelerin glisemik indeksleri düþüktür.

Yiyeceklerimizi nefsimizin, iþtahýmýzýn ve bütçemizin yettiðine göre deðil, saðlýðýmýzýn, kalitemizin ve ölçünün gereklerine göre tercih etmemiz gerekmektedir. Izgara köfte ve döner kebap çok leziz iken, kömür veya lpg dumanýnýn olumsuz etkisinden dolayý, zararlý hale gelebilmektedir. Saðlýklý ve kaliteli olan piþirme þekli haþlama veya fýrýndýr. Pirinç pilavý daha çok sevilirken, yararý bulgur pilavýndan daha azdýr.

Ýçerisinden birçok faydalý besinleri çýkarýlmýþ olan beyaz undan yapýlmýþ janjanlý ekmeklerden ziyade, buðdayýn deðirmenden çýktýðý andaki haliyle (hiçbir unsuru alýnmamýþ) piþirilen tam buðday ekmeði çok daha saðlýklý ve kalitelidir. Kepekli ekmek ayný iþi görmez. Kepekli ekmek, içerisine kepek karýþtýrýlmýþ beyaz undan yapýlýr. Sorun beyaz undur. Ýçerisine kepek karýþtýrmakla beyaz unun alýnan faydalý öðeleri geri gelmez.

En iyi içecek saðlýklý ve yüksek kaliteli sudur. Suyun yerini hiçbir içecek tutmaz. Özellikle endüstriden geçmiþ, raf ömrü uzatýlmýþ, içerisine yoðun miktarda glikoz yüklenmiþ, üretim sürecindeki hijyeni sabýkalý olan içeceklerin zararý saymakla bitmez. Meyve suyu içme arzusu mutlaka bastýrýlarak, meyvenin kendisine yönlendirilmelidir.

Kaliteli beslenmede, yararý yüksek ve saðlýklý olan gýdalar önde olmak kaydýyla, azar azar, aç karna veya yemekten en az iki saat sonra, DÖNÜÞÜMLÜ”  olarak tüketilmelidir. Elma veya muz yararlý diye günde iki kilo tüketilirse, Dimyat’a pirince giderken eldeki bulgurdan da oluruz…

Midemizi doldururken, sünnet üzere üçe ayýrmalýyýz. Saðlýklý ve kaliteli gýdalar, su ve hava. Bu ölçü ve dengeyi kaybettiðimiz takdirde, saðlýðýmýz da kalitemiz de kaybolur.

Suyu susayýnca deðil, (zira susama arzusu doðduðunda tehlike çoktan baþlamýþtýr), belirli aralýklarla susamadan dahi içmeliyiz. Çiþimizi asla sarartmayacaðýz. Mümkün olduðunca çiþimizi beyaz ve berrak tutabildiðimiz ölçüde, su içme iþinde baþarýlýyýz demektir. Kaliteli suyu kaliteli bir özenle içersek, cildimizin her tarafý da güzelleþeceði için, ilave pahalý kozmetiklere de ihtiyaç duymayýz. Hem de, cildimizi ve bütçemizi de heba etmeyiz.

Kaliteli yaþamýn subasmaný saðlýk, saðlýðýn da subasmaný düzenli, kaliteli, dikkatli spor ve egzersizdir. Bilinçli hareket ve egzersiz olmadan, dengeli ve saðlýklý beslenme adýna gösterdiðimiz bütün özen ve dikkat yetersiz kalacaktýr. Yenilip içilenlerin enerjiye ve saðlýða dönüþmesi, bilinçli egzersiz ve dinamizmle olmaktadýr. Saðlýðýn temel taþý, kuvvetli ve saðlam kas ve kemiklerdir. Güçlü ve saðlam kas ve kemik sisteminin subasmaný da, düzenli ve kaliteli harekettir. Aksi “halde su içsem yarýyor” deriz. Kilo ile boðuþmak önemli deðildir. Sorun, saðlýksýz yaðlanmadadýr. Hareket, hem zararlý yaðlarý yakar, kas ve kemikleri güçlendirir, dolaþým ve sindirim sistemini iyi çalýþtýrýr, ümmin sistemi (baðýþýklýk) güçlendirir, hem de insaný ruhsal ve bedensel olarak saðlýklý kýlar.

Kaliteli yaþamda diyet diye bir kavrama asla yer yoktur. Kaliteli yaþam, doðduktan son nefesimize kadar, kararlý, istikrarlý, durmak bilmeyen, sürekli yenilenen ve asla ihmal edilmeyen bir hayat felsefesidir. Bayramlýk elbise deðildir. Belirli bir süre uygulanacak ve sonra bitirilecek bir eylem deðildir. Tek düze güya yaralý bir ürünün suyunu sürekli içmek deðildir. Tembellik ve atalet asla deðildir.

Kaliteli yaþam lay lay lom deðildir. Polyannacýlýk hiç deðildir. Yüksek kaliteli bir emek, özenli ve dikkatli eylemler bütünüdür. Ýlime, bilgiye, gayrete, sabýra, istikrara, inanca, kararlýlýða ve coþkuya dayanýr. Uzun bir sürede dahi, farkýnda olarak veya olmayarak kaliteyi tiftitme gibi bir lüksümüz asla olmamalýdýr.

Selam, sevgi ve dualarýmla… Allah’a emanet olunuz…

12 Aralýk 2013. Perþembe Saat: 11.00

Yrd.Doç.Dr. Süleyman COÞKUNER