Danimarkalý Zoega’dan sonra Arapça uzmaný Silvester de Sace ( 1802 ) ve Ýngiliz Doktor Thomas Young ( 1814 ) gibi isimlerde Eski Mýsýr yazýlarý üzerinde çalýþmalar yaptý fakat bu çalýþmalardan da istenen sonuç alýnamadý. Yazýlarý çözümlemeyi baþaran isim; Jan Fransuva Þampolyon’dur. Þampolyon Kýptî dilini çok iyi derecede bilmekteydi. Ayrýca eski mýsýr tarihi hakkýnda kendi dönemindeki bilgilere de hâkimdi. Bankes tarafýndan Londra’ya gönderilen obeliskin üzerindeki çerçeveli yazýlar kopya edilerek 1822’de Inscriptionslar akademisine gönderilmiþ ve bunlar Letronne tarafýndan Þampolyon’a verilmiþti. Þampolyon, Rosette taþý üzerindeki Ptolémée isminden hareketle Cleopatra ismine ulaþýr. Ýsim çevresindeki iþaretlerin ünlü harfler, fonetik olduklarýna inanýr. Bununla bilinen ve okunmuþ harflerin sayýsýný çoðaltýyor ve bütün harflerin tam bir açýklamasýný yapmýþ oluyordu. Elde ettiði alfabesini zamanýn bilinen tüm unvan, isim ve lakaplarýna uyguladýðýnda hiyeroglif yazý ile yazýlmýþ olan þekiller hep okundular.

Þampolyon’dan öncekilerin hatasý Mýsýr yazýsýný bazen tamamen rumuzlu, bazen de tamamen fonetik olarak düþünmeleri olmuþtur. Gerçekte ise bu karýþýk bir sistem olup hem rumuzlu hem resim ile ifade edilen ve hem de fonetik özelliði olan bir yazýdýr. Bu özelliði ayný levhada, ayný cümlede ve hatta ayný kelimede bile görmek mümkündür.

Þampolyon 14 Eylül 1822 gününün sabahýnda yapmýþtýr bu buluþu. Büyük kardeþine “ iþimi yakaladým” diye haykýrmýþ ve zihin yorgunluðundan, icadýn boðucu heyecanýndan, elde edeceði muazzam sonuçlarýn sevincinden bitap düþerek beþ gün devam eden bir baygýnlýk içinde senkop geçirir. Yirmi bir eylülde zinde bir þekilde uyanýr ve kardeþine 22 eylül tarihli mektubunu dikte ettirir. 27 eylül tarihinde mektubu akademide okundu. Þampolyon birkaç ay içinde “ Eski mýsýrlýlarýn hieroglif sistemleri þerhi ” adýndaki eserini yazar.

Not; Yukarýdaki yazý, ilk metinde belirtilen kaynaktan yararlanýlarak hazýrlanmýþtýr.