Eski Mýsýr, hâkimiyetini yitirip tarih sahnesinden çekildikten sonra yazý ve konuþma dili de zaman içinde unutuldu. Hýristiyanlýðýn ortaya çýkýþý, eski mýsýr mabetlerinin kapatýlmasý ve din adamlarýnýn daðýtýlmasý bu dilin kullanýlmasýný engelleyen nedenler olarak gösterilir. Kýbtî rahipler, bu dilin bir lehçesini bir süre daha kullanmýþlarsa da Bizans kültürü altýna girdikleri için Yunan harflerini kullanmalarý nedeniyle kendi milli yazýlarýný unutmuþlardý. Yunan alfabesine kendi dillerinden yedi harf ilave etmiþlerdi.

Hieroglifler için Herodot ile Diyodore mukaddes harfler anlamýnda “ Hierogliphes” tabirini kullanmýþlardýr. Ayný kiþiler, iki çeþit yazýdan bahsederler biri rahiplerin kullandýðý ve baþkalarýnca bilinmeyen mukaddes yazýlar diðeri ise herkes tarafýndan kullanýlan yazý biçimi.

Resmedilen yazý acaba nasýl okunmalýydý? Hieroglif ve demotik þekilleri olan mýsýr yazýsý bir midir? Yoksa karýþýk mýdýr? Mecazi hieroglif iþaretlerinde rumuzlarýn yaný sýra ses iþareti olabilecek harfler var mýdýr? Varsa bunlar birbirinden nasýl ayýrt edilecektir? Ýþaretlere anlam verildikten sonra konuþulan dillerin hangi sesleri bunlara karþýlýk gelecektir? Bu sorulara miladýn ilk yýllarýndan itibaren cevaplar arandýðýný görüyoruz. Fakat Eski Mýsýr dilini çözmeye yönelik çalýþmalarda Jesuite papazý Kircher önemli bir tez koyar ortaya. 1664 tarihinde yayýmlamýþ olduðu “Lingua Aegyptiaca Restituta” isimli eserinde, Eski Roma ve Yunan dönemindeki dilin Kýpti lehçelerde yaþamaya devam etmiþ olabileceði fikrini ortaya atar. Onun bu fikri ileride Mýsýr dilinin çözülmesini saðladý. Fakat Kircher’in, çalýþmalarýnda ilmi metotlardan uzaklaþarak hayal gücüne dayanan açýklamalara yönelmesi bu konunun bir asýr ertelenmesine neden olmuþtur. 18. yüzyýlda Danimarkalý Zoega bu yazýyý gramer açýdan ele aldý. Gizemli bir dil olduðu fikrini reddederek iþaretlerin fonotik kýymetleri bulunduðunu ve bu dille dini olan ve olmayan her konuda bir þeyler yazýlabileceðini söyledi. Zoega Kircher’in tezini destekledi. Bu arada Çin hiyerogliflerinin sýrrý Remusat tarafýndan çözülmüþtü. Oradaki metot bu dil içinde kullanýlmalýydý. Yapýlacak ilk iþ; Ýki dilde yazýlmýþ olan metinler bulmak ve bilinen metinden hareket ederek bilinmeyeni çözmek. Ýkincisi ise Eski dilin yaþayan bireylerinin, gerek yazý ve gerekse konuþma dillerinden karþýlýðý olabilecek lehçelerini bulmak ve bunun gramerini ortaya çýkarmak.

Ýkinci þart Kircher’in Kýpti dili hakkýndaki teziyle gerçekleþmiþ oldu. Birinci þart ise Napolyon Bonapart’ýn 1798 Mýsýr yolculuðu sýrasýnda Ýskenderiye’nin 7 km. kuzey doðusunda bir kalenin temelleri arasýndan çýkarýlan Rosette taþý denilen bir toprak levhanýn bulunmasýyla gerçekleþti. Bu levha, Yunanca ve Mýsýr dilleri kullanýlarak yazýlmýþtý.

Not; Konuyu hazýrlarken yararlandýðým kaynak “ Mýsýr Tarihi- Ord. Prof. Yusuf Ziya Özer” ( Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayýnlarý)