TEKERRÜR EDEN TARÝH-4. BÖLÜM-‘’AH KUDÜS AH !’’ VE HASTA ADAMIN AVRUPA BÝRLÝÐÝNE GÝRMESÝ

Evet, baþlýðý yanlýþ okumuyorsunuz. Türkiye Cumhuriyetinin bir türlü giremediði Avrupa Birliðine Osmanlý Devleti girmiþti. Kudüs ne alaka peki? Onu da bu yazýnýn içinde göreceksiniz.

Þimdi ‘’ Hocam, Osmanlý Devleti zamanýnda Avrupa Birliði mi vardý? Amma da sallamýþsýn.’’ Diyenler olabilir mutlaka. O halde ben yazayým siz karar verin var mýymýþ, yok muymuþ.

Tanzimat Fermanýnýn okunmasý ve yürürlüðe girmesinden sonra Osmanlý Devleti hýzla Avrupalýlaþmaya baþladý.

Pardon, yanlýþ oldu. Her þeyden önce hýzla Avrupalýlaþan þimdiki dönemde de olduðu gibi Osmanlýnýn elit tabakasýydý. Bunun baþýnda Osmanlý hanedaný gelmekle birlikte II. Mahmut ile ortaya çýkmýþ olan  devlet memurluðu dolayýsýyla bürokratlar ve devlet memurlarý, tabii ki olmazsa olmaz þairler, edipler, kýsaca  sanat erbabý ( zenaat deðil, san’at ) ve ensesi kalýn takýmý...Kasaba ve köylerde yaþayan vatandaþýn hayatýnda artan vergiler dýþýnda deðiþen bir þey yoktu.( Vergilerin sürekli artmasý da aslýnda bir deðiþiklik deðildi.) Öte taraftan Avrupalýlaþma dediðimiz þey Sanayi Ýnkýlabýna ayak uydurma, bilim ve teknikte ilerleme yollarýný arama filan deðildi. Avrupalý ne yerse onu yemek, ne giyerse onu giymek, kýsaca þeklen Avrupaya benzemekten ibaretti bu Avrupalýlaþma,medenileþme, çaðdaþlaþma... Kýsaca bir papaðan veya maymun taklitçiliðinden baþka bir þey deðildi. Ancak ne yazýk ki dün olduðu gibi bugün de batýlýlaþma denen þeyin bu olduðu empoze edildi millete.

1841 Yýlýnda ilk kez kaðýt para kullanmaya bile baþlamýþtýk ( Kaime idi bu paranýn adý. ) Kaðýt para kullanýmý da yeni bir meslek doðurmuþtu: Kalpazanlýk.

Evet, batýlýlaþýyorduk(!) Ama bunun elbette bir faturasý olmalýydý ve vardý tabii ki. Batýlý gibi yaþayabilmek için çok paraya, çok çok paraya ihtiyaç vardý ve alýn teri ile çok çok para kazanmak mümkün deðildi. Dolayýsýyla da Fuzulî’nin ‘’ Selam verdim rüþvet deðildir diye almadýlar ‘’ þikayetine sebep olan rüþvet, iltimas, adam kayýrma, görevi liayakat sahiplerine deðil de daha fazla rüþvet sunanlara verme durumlarý  bu dönemde bin kat daha arttý adeta.Aslýnda batýlýlaþmýyor batýllaþýyorduk.

Devletin baþýndakilerin birbirleriyle didiþmeleri, sýk sýk deðiþen ekonomi programlarý, yolsuzluðun envai çeþidinin yapýlmasý, devlet adamlarýnýn neredeyse her birinin sýrtýný bir Avrupa Devletine dayamasý koskoca Devlet-i Âliye’yi hýzla uçuruma sürüklüyordu

Ýstanbul Boðazýnýn her iki yakasý da baþta padiþah ve ailesi olmak üzere  paþalarýn, bürokratlarýn yaptýrdýklarý saray, köþk, kasýrlarla dolmaya baþlamýþtý ve bu yapýlarýn hepsi Türk Mimarisinin deðil Avrupa mimarisinin özelliklerini taþýmaktaydý. Hatta camilerimiz bile artýk Avrupai bir mimariyle yaptýrýlýyordu. Dahasý bu eserleri ( Camiler de dahil ) artýk Mimar Sinanlar, Mimar Kemalettinler, Mimar Dalgýç Mehmet Aðalar deðil, Karabet Balyan, Nikoðos Balyan, Sarkis Balyan’lar yapýyordu. Abdülmecit döneminde yapýmýna baþlanýp onun zamanýnda bitirilen Dolmabahçe Sarayý, Dolmabahçe Valide Camii dýþýnda ondan sonraki dönemde yaptýrýlan Beylerbeyi ve Çýraðan Saraylarý da Balyan kardeþlerin eseriydi. Sultan II. Abdülhamit’in Yýldýz Sarayýnýn mimarlarý da Sarkis ve Agop Balyan kardeþler yanýnda Ýtalyan mimar Raimondo D'Aronco idi.

Adeta 1718-1730 Yýllarý arasýnda yaþanan Lale devrine dönülmüþtü tekrar... Devlet-i Âliye’nin tam anlamýyla ayraný yoktu içmeye ama faytonla gidiyordu sý.maya.

 Bu arada devlet neredeyse ekonomik olarak iflas edecek durumdayken burnumuzdan kýl da aldýrmýyorduk hani. Mesela 1853 Yýlýnda Ýstanbul’da yaþanan hem deprem ve hem de yangýn felaketi karþýsýnda Avrupanýn ‘’ Yardým gönderelim.’’ taleplerini ‘’ Kimsenin yardýmýna ihtiyacýmýz yok.’’ Diye geri çevirmiþtik. Bütün dünyanýn durup da seyrettiði Ýrlanda daki açlýk, kýtlýk ve insan ölümleri üzerine sadece Osmanlý Padiþahý Abdülmecit bu ülkeye Türk gemileri ile erzak ve para yardýmýnda bulunmuþtu da Kraliçe Victoria’yý bir hayli kýzdýrmýþtý.

Lafa daldým Hasta adamý ve Avrupa Birliðine giriþimizi unuttum sanmayýn. Tam oradayýz þimdi.

Yýl 1853...

Rusya’nýn Petrograt þehrinde Çar I. Nikola Avrupalý elçilerin katýldýðý bir balo tertipliyor 9 Ocak günü...Baloya katýlanlar arasýnda Ýngiliz elçisi George Hamilton Seymour da var.

Rus Çarý I. Nikola, Ýngiliz elçisi George Hamilton’un koluna girip onu bir köþeye çekiyor ve fýsýldayarak konuþuyor:

‘’ KOLLARIMIZIN ARASINDA HASTA BÝR ADAM VAR. ÇOK HASTA...LAZIM OLAN BÜTÜN TEDBÝRLERÝ ALMADAN ÖNCE KAYBETMEMÝZ BÜYÜK FELAKET OLACAKTIR. TÜRKÝYE ANSIZIN ÖLEBÝLÝR. BU TAKDÝRDE ÜZERÝMÝZE KALACAKTIR.ÖLÜLERÝ DÝRÝLTEMEYÝZ. TÜRKÝYE ÖLÜNCE BÝR DAHA DÝRÝLMEMEK ÜZERE ÖLECEKTÝR.’’

Evet bu sözleri  yaklaþýk olarak 20 sene önce ‘’ Seni Mehmet Ali paþa belasýndan kurtarabilirim’’ Diyen ve Osmanlý’nýn yardýmýna 25.000 kiþilik ordusu ve donanmasýyla koþan Rusya söylüyor ve bizler bir kere daha devletler arasýnda ebedi dostluk ya da düþmanlýk diye bir þeyin olmadýðýný, iliþkileri çýkarlarýn belirlediðini görüyoruz.

Ýngiltere o anki siyaseti icabý Osmanlý Devleti topraklarý üzerinde güçlü hiç bir devlet istemediði için tabii ki Rusya’nýn açýk açýk ‘’ Gel Osmanlý devletini tarihe gömüp topraklarýný da paylaþalým.’’ Teklifine sýcak bakmadý. Elçi Sir Hamilton ‘’ Âlicenap devletler hastanýn ölümünü ve onun mirasýndan pay almayý deðil, onu yaþatmanýn çarelerini ararlar.’’ Mealinde bir cevap verdi Rus çarýna. Bunun anlamý ‘’ Biz bu iþte yokuz. Aklýn varsa sen de sakýn içinde bizim olmadýðýmýz çýlgýnca bir plan yapma’’ idi.

Rusya bu çýlgýnlýðý yapacaktý ama durduk yere savaþ ilan edemezdi Osmanlýya. Bir bahanesi olmalýydý. O bahane de hazýrdý aslýnda..


Bu sefer savaþýn sebebi Kudüs’tü...Evet evet, bugün ‘’ Kýrmýzý çizgimizdir’’ Dediðimiz ama bizim Kýrmýzý çizgimiz olduðu halde ABD nin, Ýsrail’in baþkenti ilan ettiði Kudüs’ten bahsediyorum.

Kanuni zamanýnda Kudüs’deki Hrýstiyanlarca kutsal olan yerlerin(Hz. Ýsa’nýn doðduðu Beytü’l-lahim maðarasý ve kilisesi, Kamame Kilisesi, Kutsal Mezar Kilisesi gibi yerler) bakýmý, tertip ve düzeni ile anahtarý Katoliklere verilmiþti ama IV. Murat 1634 de bu durumu deðiþtirerek anahtarý Rum Ortodoks kilisesine vermiþti. Bu durum da Kudüs’de sürekli bir Ortodoks- Katolik çatýþmasýna yol açmýþtý.

1843 Yýlýnda Beyt’ül Lahimdeki Kutsal Doðuþ Kilisesinin gümüþ haçý çalýnmýþ ve bu yüzden Katoliklerle Ortokslar birbirlerine girmiþlerdi. Osmanlý Devleti bu kargaþayý önlemek için çok uðraþsa da bir sonuca varamýyordu. Çünkü Ortodokslar lehine bir düzenleme yapsa 1739 Belgrat Antlaþmasýya Katoliklerin koruyuculuðu hakký elde etmiþ olan Fransa ayaða kalkýyor, Katolikler lehine düzenleme yapsa bu sefer de 1774 Küçük Kaynarca Antlaþmasýyla Ortodokslarýn koruyuculuðu hakký elde etmiþ olan Rusya ‘’ Hooop. Dur bakalým.’’ Diyordu. Her iki tarafý da menun etmek mümkün deðildi.

Ýþte bu ahval ve þerait içinde Rusya’nýn, Osmanlý’ya ‘’ Hasta Adam’’ teþhisi koymasýndan çok kýsa süre sonra Rusya,elçi olarak Prens Mençikof’u Türkiye’ye gönderdi.

Oldukça küstah, kaba, saygýsýz bir herif olan Mençikof Osmanlý Devletini resmen tehdit etti: ‘’ Kutsal Yerler Meselesi bir an önce halledilmelidir, Osmanlý Devleti, Ortodoks Kilisesi’nin imtiyazlarý hakkýnda Rusya’ya saðlam ve hiçbir zaman deðiþmeyecek þekilde güvence vermelidir, Kudüs’e giden Rus tebaasýnýn maruz kaldýðý kötü muamelelere son verilmelidir.’’ Diye esti gürledi.

Osmanlý Devleti bu konuda sürekli tehdit edilmekten býktýðýndan kýsaca ‘’ Hastir lan. Elinden geleni ardýnýza koymayýn ‘’ Mealinde bir cevap verdi Mençikof’a.

Mençikof 21 Mayýs 1853 de tehditler savura savura Osmanlý Topraklarýndan ayrýlýrken Rusya Osmanlý Devleti ile tüm iliþkilerini kesti ve 3 Temmuz 1853 de Rus General Gorçakov’un Eflak ve Boðdana 50.000 Kiþilik bir ordu ile girmesi suretiyle Osmanlý- Rus Savaþý ( Kýrým Harbi ) Resmen baþlamýþ oldu.

Savaþýn baþlarýnda Osmanlý ordusu hezimet üzerine hezimet yaþadý. Öyle olunca da iki þey birden yapmak zorunda kaldý:1-Özellikle Fransa’ya ‘’ Yahu hele bir de siz el atýn þu savaþa, biz sizin Katoliklerin hakký için savaþýyoruz’’ dedi. 2-Savaþýn masraflarýný karþýlayacak ekonomik gücü kalmadýðýndan bir yýl önce ‘’ yardýmýnýza ihtiyacýmýz yok.’’ Dediði Ýgiltere’ye ( Sonra Fransa’ya) el açarak 1854 de ilk kez oldukça yüksek faizli borç aldý. (Osmanlý Devleti ilk kez gayrimüslim devletlerden borç alýyordu.)


Ruslarýn Karadeniz’in hakimiyetini ellerine geçirmesi Akdeniz için de bir tehditti ve Ýngiltere buna asla müsaade edemezdi.

Derken efendim çok da uzatmayalým. Ýngiltere, Fransa ve Piyemonte hükumeti, hatta savaþýn sonlarýna doðru Ýsveç’in dahi katýlýmýyla bir müttefik grup oluþturuldu ve Rusya’ya savaþ açýldý. Rusya artýk her cephede yenilmeye baþlamýþtý. Savaþýn en çetin geçtiði yer Kýrým yarýmadasý olduðundan Kýrým Savaþý denen bu savaþta Sivastopol’un düþmesi ve Çar I. Nikola’nýn bir rivayete göre üzüntüden intihar etmesi sonucu 1856 da Paris’te anlaþma masasýna oturdu ilgili devletler.

Osmanlý Devleti bir taraftan Paris’te barýþ masasýna otururken bir taraftan da yine Avrupa Devletlerinin gözüne girmek ve antlaþmada aþýrý demokrasi(!) istekleriyle karþýlarýna çýkmalarýný önlemek için gayrimüslimlere oldukça geniþ haklar içeren Ýslahat Fermanýný ilan etti. Böylece gayrimüslimler her bakýmdan müslüman teba ile eþit haklara kavuþmuþ oluyordu. ( Mesela sadece gayrimüslimlerden alýnan cizye vergisi kalkýyordu artýk. )


Peki 1856 daki bu antlaþma niçin bir baþka yerde deðil de Paris’te imzalandý?

Evet, gavur hiç bir þeyi tesadüfen yapmazdý. Bu da bir tesadüf deðildi elbette.

Nsýl ki 1535 de Kanuni ‘’ Bütün Fransa artýk Osmanlý Devletinin koruyuculuðu altýndadýr’’ Diyerek Fransa’yý küçümsemiþse þimdi de Fransa ve tüm Avrupa Osmanlý devletini küçümseme, aþaðýlama fýrsatýný ele geçirmiþlerdi. Antlaþma maddelerinin ilki ile bu sefer Osmanlý Devleti Avrupa devletlerinin koruyucu(!) kanatlarý altýna girmiþ oluyordu. 

1856 da imzalanan bu antlaþmanýn  maddelerine gelince: ( Ýlk maddeye özellikle dikkatiniz çekmek isterim.)

         
1. Osmanlý Devleti, bir Avrupa devleti sayýlacak ve toprak bütünlüðü Avrupalý devletlerinin kefilliði altýnda olacak.

2. Rusya ve Osmanlý Devleti Karadeniz’de donanma bulundurmayacak ve tersane kuramayacak.

3. Karadeniz tarafsýz hale getirilecek, Boðazlardan savaþ gemisi geçmeyecek ve boðazlar ticaret gemilerine açýk olacak.

4. Boðazlar, 1841 Londra Boðazlar Sözleþmesi‘ne göre yönetilecek.

5. Ýki taraf birbirlerinden aldýklarý yerleri geri verecekler.

6. Eflak ve Boðdan, Avrupalý devletlerin kefilliði altýnda ve özerk olacak.

7. Islahat Fermaný‘yla güvence altýna alýnan gayrimüslim haklarýna, hiçbir devlet karýþmayacak.