TEKERR�R EDEN TAR�H-15. B�L�M�KURTLARLA DANS

KAN KOKUSU ALMI� K�PEK BALI�INDAN DAHA TEHL�KEL�S� PETROL KOKUSU ALMI� EMPERYAL�STLERD�R.

Bernard Shaw
----------------------------------------------
��II. Abd�lhamit�in ba��na �r�len �oraplar�n sebepleri nelerdir?�� Diye bir soru soracak olursak pek �ok ��k s�ralamak m�mk�nd�r. Ancak t�m ��klar� bir kelimeyle �zetleyecek olursak g�n�m�zdeki sava�lar�n en �nemli sebebi ortaya ��kar: Petrol.

Evet petrol...O halde petrol�n tarih�esine bir g�z atal�m ve �zellikle II. Abd�lhamit�in tahtta oldu�u y�llardaki petrol sava�lar� hakk�nda biraz bilgi verelim ki neden ��Petrol�� dedi�imiz daha rahat anla��ls�n.

Petrol asl�nda M� 3000 li y�llardan beri biliniyordu. �lk petrol s�z�nt�lar�n�n ortaya ��kt�� yer ise Ba�dat�d�. M.� 4. Y�zy�lda �in'de �s�nma ve ayd�nlanma ama�l� kullan�l�yordu. Fatih Sultan Mehmet�e kadar �stanbul�u feth etmeye �al��anlar pek �ok engelin yan�nda Grejuva ( Rum ate�i ) denilen, hem karada hem denizde yanabilen mucizevi bir madde ( petrol ) engeline tak�l�yorlar, fethi ger�ekle�tiremiyorlard�. Gerek b�y�k Co�rafyac� �bni Batuta gerekse b�y�k T�rk Seyyah� Evliya �elebi eserlerinde karada ve suda yanabilen acayip bir s�v�dan( petrol) bahsetmi�lerdi.

Bu kadar bilinen bir �ey olmas�na ra�men petrol� ilk kez dam�tan Ignacy Lukasiewicz adl� bir Polonyal� doktor oldu. 1853 y�l�nda ham petrolden dam�tma yoluyla gazya�� elde eden Łukasiewicz hemen gaz lambas�n� geli�tirdi ve b�ylece bir taraftan kendi cebini doldururken di�er taraftan art�k gece yap�lan ameliyatlar mum ya da ��ra �� alt�nda yap�lmaktan kurtulmu� oluyordu.

1858 Y�l�na kadar Petrol s�z�nt�lardan �e�itli �ekillerde toplan�l�yor ve kullan�l�yordu. 1 May�s 1858 de Edwin Drake adl� bir ABD vatanda�� Pensilvanya�da ilk kez sondaj y�ntemiyle petrol ��kartt�. Ancak petrol yine lambalarda ayd�nlanma arac� olarak kullan�l�yordu balina ya�� yerine...

Edwin Drake ilk petrol kuyusunu a�t�� y�llarda g�nde sadece 25-30 Varil petrol ��kart�l�rken 1872 y�l�na gelindi�inde a��lan yeni petrol kuyular�yla birlikte �retim 15-16 Bin varile ��km��t�.

Petrol demek para demekti ve tabii ki paran�n kokusunu bir Yahudinin almam�� olmas� d��nelemezdi bile. Evet, o y�llarda bile d�nyan�n say�l� zenginleri aras�nda bulunan John Davison Rockefeller 1870 y�l�nda Standart Oil Company ile petrol i�ine girdi.1873 y�l�nda ise Nobel ailesi ( Me�hur Alfred Nobel de bu ailedendir.) Bak��de petrol arad�lar ve buldular da...

1890 l� y�llarda Art�k petrol �irketlerinin say�lar� artm�� mesela Royal Dutch Petroleum, Shell gibi �irketler kurulmu�, d�nyan�n d�rt bir yan�nda petrol aramalar�, petrol sat��lar� ve do�al olarak petrol sava�lar� da ba�lam��t�. Ama hali haz�rda kral yine de Rockefeller idi. Ta ki Shell, �in pazar�n� ele ge�irip Standart Oil�in hakimiyetine son verinceye kadar. Velhas�l�kelam petrol d�nyas�n�n patronu art�k �ngiltereydi.

Bu arada Almanya da bir ba�ka taraftan bu piyasaya dalar. Alman Karl Benz, ilk kez benzinle �al��an araba Motorwageni �retir 1885 de, hemen ard�ndan da 1886 da ilk boxer tipi motoru olan arabay� �retir.

1901 de Texaco ve Sun ve Gulf �irketleri de faaliyete ge�er.

Ayn� y�l ( 1901 ) �ran�da petrol��n bulunmas� t�m g�zleri Ortado�uya �evirmi�tir. �ran Petrolleri �ngiltere ve Rusya aras�nda bir rekabete sebep olsa da bu rekabette Rusya hen�z �ngiltere�nin eline su d�kebilecek durumda de�ildir.

1900 lerin ba��nda Venez�ella�da zengin petrol yataklar� bulununca Gulf oil hemen buraya konsa da daha sonra bu petrolleri i�leten Dutch/ Shell �irketi oldu.

D�nyada petrol�n bu denli �nem kazand�� ve petrol rekabetinin had safhada oldu�u y�llar, dikkat edilecek olursa II. Abd�lhamit�in saltanat y�llar�d�r.

II. Abd�lhamit de merak etti ��Acaba bizde de petrol var m�?�� Diye.�ok fazla ara�t�rmas�na da gerek kalmam��t� zira tarihi biraz kar��t�rd��nda b�y�k b�y�k dedesi IV. Murat zaman�nda 1640 y�l�nda Musul�daki petrollerin ( O zaman neft olarak biliniyordu ) i�letilmesi hakk�n� belirli bir vergi kar��l��nda � daha sonralar� Neft�izadeler olarak bilinen- bir aileye vermi�ti ve 19. Y�zy�l sonlar�na kadar Neft�izadeler Musul petrollerini �� Neft ya�� olarak sat�yorlard�. Bu tabii ki s�z�nt� petrold�. Yani Osmanl� Co�rafyas�nda petrol vard�. O halde daha ilmi ara�t�rmalar yap�lmal�yd� bu konuda ama bu ara�t�rmay� kim yapacakt�? Ger�i yabanc� devletlerin s�zde arkeologlar� arkeolojik ara�t�rma ad� alt�nda onun izni ile Osmanl� topraklar�nda fellik fellik petrol ar�yorlard� ama Osmanl� Devleti�nin kendisinde bu i� i�in eleman yoktu.

Padi�ah bir g�n ilgin� bir makale okudu. Makale �Revue des Deux Mondes� Adl� bir dergide yay�nlanm��t� ve bu makaleyi yazan ki�i bir Osmanl� Ermenisi olan Kaluts G�lbenkyan�d�.

Aslen Kayseri Ermenilerinden olan Kaluts G�lbenkyan �sk�dar�da do�mu�, ilk ve orta ��renimini Kad�k�y�de, Liseyi Marsilya�da, �niversiteyi ise King College�de bitirdikten sonra 22 Ya��nda gen� bir m�hendis olarak hayata at�lm��, Bak��de petrol i�ine girmi�ti.

��te bu Kaluts G�lbenkyan��n makalesinin ba�l�� Yeni Enerji Kayna�� Petrol�� d�.

Bu makale II. Abd�lhamit�i heyecanland�rd� ve Osmanl� Maadin Nezareti vas�tas�yla G�lbenkyan�� stanbul�a davet etti. Bu davette G�lbenkyan��n Musul ve Kerk�kteki petrollerle ilgili raporlar�n�n da bir hayli etkisi olmu�tu. Olmas�na olmu�tu ama G�lbenkyan bu raporlar� oturdu�u yerde haz�rlam��t�. Yani yazd�klar�n�n hepsi al�nt�yd�. �te yandan amac�n�n petrol imtiyaz� koparmak oldu�u anla��ld��ndan padi�ah kendisine sepet havas� �ekti, o da �� Osmanl� Padi�ah� t�m Ermenileri katletmek istiyor.�� Diye propagandaya ba�lad�. Sonu�ta �stanbul�da durmas�n�n kendisi i�in tehlikeli oldu�unu g�r�nce �ngiltere�ye ka�t� ailesiyle.

Peki neden bu herifi b�yle uzun uzun anlatt�m?

Uzun uzun anlatt�m ��nk� G�lbenkyan, II. Abd�lhamit tahttan indirildikten y�llar sonra Osmanl� Devleti tekrar �ngiltere�ye yana��r ve petrol anla�malar� yapar. Osmanl� Devleti�nin �ngiltere�ye giden heyetinin i�inde de i�te bu G�lbenkyan vard�r ticari m��avir olarak.

Bundan sonras� olduk�a uzun bir hikayedir. O hikayeyi belki bir ba�ka yaz�da ele al�r�m ama �u kadar�n� bilmeniz san�r�m kafi olacakt�r: 1918 de art�k o petrol haritalar�n� ��kard��m�z topraklar bizim de�ildir. Oysa G�lbenkyan 1914 den 1953 e kadar Irak Petrol gelirlerinin %5 i olan 1 Milyon �ngiliz Sterlinini her sene cebe atan d�nyan�n say�l� zenginleri aras�ndad�r. G�r�ld�� gibi II. Abd�lhamit gitmi�, her �ey �ok g�zel olmu�tur �zellikle G�lbenkyan i�in.

Bu arada Padi�ah ayn� zamanda Alman bilim adamlar�ndan ve hatta 1904 de Ruslar� yendikten sonra y�ld�z� parlayan Japonya�dan da petrol aramalar� ve bulmalar� i�in bilim adamlar� getirtirken bir taraftan da h�zl� bir �ekilde bu konu ile ilgili T�rk gen�lerinin yeti�tirilmesi faaliyetlerine ba�lad�.

Sonu�ta Osmanl� Devletinin G�neydo�u topraklar�n�n adeta petrol �zerinde y�zd�� tespit edildi ve bir petrol haritas� ��kart�ld�. Bu petrol haritas�na g�re bug�nk� T�rkiye topraklar�nda Diyarbak�r, Mardin, Bismil, Hazro �ay� etraf�, Sinan, Batman �ay� etraf�, Dicle b�lgesi, Midyat, Bedran, Tulan, Siirt, Botan �ay� etraf�, Habur, F�nd�k, Cizre, Habur �ay� etraf�, Bitlis �ay� k�y�s� ve Hakk�ri adeta topra�� s�ksan petrol f��k�racak alanlard�r.( Toplam 65 noktada petrol�n var oldu�u tespit edilir.) Bunun d��nda as�l verimli petrol arazileri Musul, Kerk�k, S�leymaniye, Erbil, Ba�dat�ta idi.

Hal b�yle olunca art�k b�y�k devletlerin g�z� tamamen Osmanl� Devletine �evrilir. Her birisi Osmanl� Devletinden petrolleri ��karma, i�leme ve satma konusunda imtiyaz koparmak pe�indedirler.

Bundan sonras� biraz ekonomik terimlerin fazlaca ge�ti�i bir konu oldu�undan, ben de ekonomiden fazla anlamad��m i�in m�mk�n oldu�u kadar �zet ge�ece�im.

Padi�ah, b�y�k devletlerin a�a�� yukar� hepsinin petrol imtiyaz� pe�ine d��t��n� g�r�nce beklenmedik bir manevra yaparak �zellikle Musul- Kerk�k petollerinin bulundu�u alan ba�ta olmak �zere �� Burada petrol var�� Diye i�aretlenmi� olan her yeri Hazine-i Hassa�ya ba�lad�. Yani efendim kendi m�lk� haline getirdi. Peki bunun sebebi bir Rockefeller olmak iste�i miydi? �yle diyen tarih�iler de vard�r, b�lge daha ziyade a�iretlerin cirit att�klar� topraklar, a�iretler ise para kar��l��nda her �eyi satabilecek karaktersiz insanlarla dolu oldu�undan petrol ��kan topraklar�n a�iretler taraf�ndan sat�lmas�n� �nlemek i�in yapt��n� s�yleyenler de vard�r.

Osmanl� topraklar�nda petrol�n olduk�a fazla oldu�unun tespit edilmesiyle birlikte II. Abd�lhamit asr�n enerji kayna�� olan bu madeni bir silah daha do�rusu denge unsuru olarak kullanmaya ba�lad�.

Osmanl� petrolleri ile ilgili imtiyaz koparmaya �al��an Almanya�ya �� Hele �u demir yolunu tamamla sonra d��n�r�z.�� Derken �ngilizleri ku�ku i�inde b�rakmak i�in Hazine-i Hassa Nezareti�ne al�nan madenler �zerinde incelemeler yapmak ve verimlilik derecelerini belirlemek amac�yla Fransa�dan madencilik alan�nda ihtisas yapm�� uzmanlar� b�lgeye getirtmi�(Emile Jacquerez) b�ylece �ngiltere�yi z�platm��t�.

1904 Y�l�nda Japon m�hendisleri Osmanl� �lkesinde petrol aramak �zere davet ederken Japonlar�n Ruslar� yenmi� olmalar�ndan duydu�u sevinci a��k a��k �� Japonya'n�n muvaffakiyeti bizi memnun eder, onlar�n Rusya'ya kar�� kazand�klar� zafer bizim i�in de zafer say�l�r.�� C�mleleriyle dile getirmi�ti. Velhas�l�kelam petrol art�k II. Abd�lhamit�in elinde ��karlar� birbirlerine ters olan b�y�k devletlere kar�� kullanabilece�i olduk�a �nemli bir silaht�. Bu silah� iyi kullanabilirse ba��nda oldu�u devleti daha olduk�a uzun y�llar ayakta tutabilirdi.

Ancak...

Ancak Bernard Shaw��n da dedi�i gibi kan kokusu alm�� k�pekbal��ndan daha tehlikelisi, petrol kokusu alm�� emperyalistlerdi ve II. Abd�lhamit olduk�a tehlikeli bir oyun oynuyordu. Buna a��k a��k �� Kurtlarla Dans�� Dersek san�r�m hi� de abart� olmayacakt�r.

RES�MLER

1- Petrol� ilk dam�tan insan: Ignacy Łukasiewicz
2- �lk Perol kuyusunu a�an insan: Edwin Drake
3-D�nyan�n ilk petrol kuyusu
4- John Davison Rockefeller
5- Karl Benz
6- Kaluts Sarkis G�lbenkyan ( Ya�l�l�k ve gen�lik resimleri )

Devam edecek.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Tekerr�r Eden Tarih-15. B�l�m�kurtlarla Dans ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 2.07.2019 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.