Osmanlı Toplumunda Bayramlar Ve Özel Günler—1. Bölüm: Sünni Ve Alevilerin B
OSMANLI TOPLUMUNDA BAYRAMLAR
VE ÖZEL GÜNLER—1. BÖLÜM: SÜNNİ
VE ALEVİLERİN BAYRAMLARI-ÖZEL GÜNLERİ
Oldukça geniş bir
coğrafyaya yayılmış olan Osmanlı Devletinde bilindiği
gibi oldukça farklı
din ve inanış vardır. Peki bu
değişik inanca mensup
insanlar hangi bayramları
kutlamış hangi özel
günleri olmuştur? İşte
bu yazıda bunları
ele alacağız.
Bayramlar ve özel günlere
girmeden önce hemen
belirtelim ki yazımızda da göreceğiniz
gibi bazı bayram
ve özel günler farklı
inanç ve kültürlere sahip
toplulukların bir kaçında
birden önem verilen
bayram veya gün olarak
kutlanmıştır.
Her neyse...Hemen konuya
duhul eyleyelim.
1- SÜNNİ
MÜSLÜMANLARIN KUTLADIKLARI BAYRAMLAR
VE ÖZEL GÜNLER:
Bu bayramlar ve özel günlerin
aşağı yukarı hepsini
bildiğimiz için ayrıca
açıklamaya gerek görmeden sadece adlarını yazacağım. Pek bilinmeyenleri ise
açıklayacağım.
Sünni Müslümanların iki
dini bayramı vardır: Ramazan Bayramı
ve Kurban Bayramı.
Bunun dışında kandiller vardır bilindiği gibi : Mevlid Kandili-Regaip Kandili- Berat Kandili- Miraç Kandili- Kadir Gecesi.
Bu bayramlar ve
özel günler dışında
Sünni Müslümanların ve
Alevilerin birlikte önem verdikleri ve
kutladıkları günler de
vardır ki bunların
başında Hıdırellez gelir.
Hıdırellez dışında Nevruz
Bayramı da Sünni veya Alevi
Türkler tarafından
önem verilmiş ve
kutlanmış bir bayramdır ( Veya özel
gündür. Ancak Sünni
Türklerin bir kısmı böyle
bir bayramı kabul etmezler. )
Bunun dışında Muharrem
Ayı hem Sünnilerin
hem de Alevilerin
önemsediği bir aydır. Bu
ayda Sünni inancına
göre oruç tutmak oldukça
sevaptır. Alevi inancına göre
ise on gün Muharrem
orucu tutulur.
Muharrem ayının onuncu günü hem
Sünniler hem de
Aleviler için kutsal
bir gündür. Bu
ayda yapılan ve
konu komşuya dağıtılan aşure ( veya
Alevilerce aşura ) de gerek Sünniler
gerekse Alevilerce benimsenmiş ortak
bir gelenektir.
2- ALEVİLERİN SÜNNİLERDEN AYRI
OLARAK KUTLADIKLARI( VEYA ANDIKLARI )
ÖNEMLİ GÜNLER:
a) GADR-I HUM:
Alevi inancına göre
Hz. Muhammed (S.A.S) 632 yılında
son haccını ( veda haccı ) gerçekleştirdikten sonra
Gadr-ı Hum denilen
bir yerde Müslümanlara
hitaben Hz. Ali’yi
kendisinden sonraki halife
ilan etmiştir. 632 Yılının
18 Zihicce günü
gerçekleşmiş olan bu gün Aleviler için kutsal
bir gündür ve
kutlanır.
Gadr-ı Hum aynı zamanda Nusayrilerin de bayramıdır. ( Nusayrileri de
bir çeşit Alevi
olarak kabul edenler
olmakla birlikte Türkiye
Alevileri bu görüşe katılmıyor
ve Anadolu Aleviliğinin
çok farklı olduğunu
söylüyorlar. )
b) MİHRİCAN BAYRAMI:
Nevruz nasıl ki ilkbaharın
gelişinin kutlandığı bir
bayramsa Mihrican da son
baharın gelişinin kutlandığı
bir bayramdır.
Sonbaharın gelişi niçin
bayram olarak kutlanıyor peki?
Çünkü inanca göre ilk
baharla birlikte tabiat
canlanırken kötülükler de canlanıyor. Sonbaharın
gelmesiyle birlikte tabiatla birlikte
kötülükler de ölüyor.
O bakımdan Mihrican
Nevruz’dan daha önemli
kabul ediliyor.
Mihrican Bayramı günümüzde unutulmuş veya
unutulmaya yüz tutmuş
bir bayram olsa
da Osmanlı Devletinde kutlanmış
bir bayram ve Ekim ayının
ortalarında kutlanıyor.
İslamiyet öncesinde bir Mecusi
olan Selman-ı Farisi
Müslüman olmadan önce İran’da
böyle bir bayram
kutladıklarını söylemiştir.
c) HEFTEMAL BAYRAMI ( KÜRTLERİN HAWTOMAL U QERE ÇARŞEME ) DEDİKLERİ
BAYRAM.
Nevruz’dan bir kaç gün
önce özellikle Dersim
ve Koçgiri denilen
bölgenin Alevileri tarafından
kutlanan bir bayramdı.
Bu bayramın Zerdüşt inancı
ve İslamiyetin karıştırılarak ortaya
çıkarılmış olduğu savunulur.
Mart ayının ortalarında
kutlanan bu bayramda Ateşin yandığı bacaların
etrafına evin her bireyi için bir taş dizilir. Bir hafta içerisinde o taşlardan
hangisinin altında canlı bir böcek veya kurtçuk çıkarsa onun o yıl şanslı
olacağına dair yorumlar yapılırdı.
Prof. Dr. İrene Melikof, bu bayramın Ermenilerdeki
Aziz Harambopulos (Pavlus) yortusunun aynısı olduğunu söyler.
d) HIZIR
ORUCU
Osmanlı Devleti zamanında
Rumi takvime göre 31
Ocak- 2 Şubat tarihleri arasında tutulan
bir oruçtu. Miladi takvime
geçildikten sonra 13-15
Şubat tarihleri arasında tutulmaya
başlandı.
Hızır orucu, Hızır Peygambere adanmıştır. Alevi inancına göre her yıl 3 gün
süreyle tutulmaktadır. Hızır Peygambere adanan bu orucun ardından Hızır Cemi
yapılır, geleneksel olarak Alevi köylerinde sazlar çalınır, deyişler söylenir
ve hikayeler anlatılır. Hızır orucu ardından kavrulmuş ve öğütülmüş buğday
irmiğinden gavut adında bir pilav içine terayağı dökülerek tüm komşularla
birlikte dua edilerek yenir.
Bu orucun bitiminde kurbanlar
kesilerek konu komşuya
dağıtılır.
*******
Hıristiyan Rumların kutladıkları
bayramlar ve özel
günlerle devam edeceğiz
(
Osmanlı Toplumunda Bayramlar Ve Özel Günler—1. Bölüm: Sünni Ve Alevilerin B başlıklı yazı
Sami Biber tarafından
1.12.2021 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.