OKULLARIMIZ  -1-

OKUL KÜLTÜRÜNÜN OLUÞMASINDA LÝDERÝN (MÜDÜR) ETKÝSÝ

Okul, eðitim- öðretim sürecinde kurumsallaþan, yasalar doðrultusunda yönetmeliklerle ülke kapsamýnda, kurallarý belli olan ve toplumun mihenk taþý deðerinde bir örgüttür. Müdürü, öðretmeni, öðrencisi ve personeliyle birlikte, belirlenen kurallarla eðitim-öðretimin devam ettiði ülkemizde tam manasýyla çaðdaþ eðitim sistemine geçilememiþ, okullarýn kendilerine özgü kurum kültürü tam olarak yerleþmemiþtir. Baðýmsýz okul kültürünün oluþturulamamasýnda, Milli Eðitim Bakanlýðýnýn ülke genelindeki okullar üzerindeki otoritesini, zayýflatmak veya kaybetmek istememesi, kurumlarýn özgün çalýþmalarýný denetleyecek kalifiyeli ve yeterli insan gücünün bulunmamasý ve en önemlisi Milli Eðitim Bakanlýðýnýn henüz yerleþmiþ bir misyon ve vizyona sahip olmamasý en büyük etkenlerdendir.

Sýnýrlarý çizilmiþ bu eðitim-öðretim sürecinin; esnekliði, iþlevselliði, akademik, sosyal ve kültürel baþarýsý, okul müdürünün insanlarý etkileme gücü ile doðru orantýlý olma zorunluluðunu getirmiþtir. Zira okul müdürü, henüz yerleþmemiþ bir eðitim-öðretim sisteminin tüm eksiklerini kendi bilgi, beceri ve kültürü ile tamamlamak, bu nedenle de sürekli kendini yenilemek ve daha fazla çalýþmak durumuyla karþý karþýya býrakýlmýþtýr.

Kaliteli bir yaþam, kaliteli insanlardan oluþur. Okul müdürlerinin de tüm olumsuzluklara raðmen kaliteli olmasý, öðrenmeye açýk, iletiþim becerileri geliþmiþ ve liderlik vasfýna sahip bireylerden oluþmasý gerekmektedir. Tüm bu özelliklere sahip bir müdür, þartlar ne olursa olsun, kurum içinde iyi bir yönetim ile öðretmenlerini motive eder, öðrenci ve veliyi eðitimin merkezine taþýr ve açýk iletiþim halindedir. Buna binaen okul müdürünün sýnýrlý yetkilerle görevini baþarýlý bir þekilde yerine getirmesi bir hayli zor olmakla beraber yaratýcý düþünme gücüne fazlasýyla ihtiyacý vardýr. Ýþte böyle bir sistem içinde okulun belirleyeceði vizyon büyük önem arz etmektedir. Zira, bu vizyonu yürütecek olanlar okul yöneticileri ve öðretmenleridir. Bu nedenledir ki, vizyonun;  gerçekçi olup, çevre þartlarýný da göz önünde bulundurarak öðretmenlerle birlikte oluþturulmasý, öðretmenin ilk motive dürtüsü olacaktýr.

Geleneksel (sürdürümcü ) bir liderin okul içinde yaptýðý en önemli iþ, belirlenen yönetmelik ve kurallara riayet etmeleridir. Bu anlayýþtaki bir okul müdürü hiçbir zaman baþarýyý, motiveyi, kaliteyi, etkili bir iletiþimi kuruma yansýtamaz. Zira bu anlayýþ, yeniliðe kapalý, katý kurallarla sýnýrlarý daraltýlmýþ, öðrenilenlerin üzerine yenisini eklemeyen bir anlayýþtýr. Artýk günümüzde bu anlayýþ iþlevselliðini yitirmeye baþlamýþ olsa da zaman zaman karþýmýza çýkmýyor da deðil. Çaðýmýz, bilgiyi kullanma, yeni bilgilerle yeni yaklaþýmlar elde etme, daha doðru, daha geçerli sistemler kurma çaðýdýr.

Çaðýmýzýn getirdiði bu bilgi, artýk sürdürümcü liderlikten ziyade, dönüþümcü (yeniliðe açýk)liderliðin daha geçerli sonuçlar elde ettiðini kanýtlamaktadýr. Dönüþümcü liderliðin boyutlarý ve bu özellikte bir liderin okul içinde nasýl bir yöntem uygulayarak baþarý elde ettikleri, akademisyenlerce araþtýrýlmýþ ve bir takým sonuçlar elde edilmiþtir.

Dönüþümcü Liderliðin Temel Boyutlar

Ø  Ýlham Verici/ Karizmatik: Vizyon ve misyon duygusu kazandýrýr, saygý ve dürüstlüðü vurgular. Hayran olunacak, güvenilecek davranýþlar sergiler, çalýþanlar ona benzemeye çalýþýrlar. Etrafýndakilere ilham olur, güdüler, geleceðe iyimser bakar, canlýlýk ve anlamlýlýk saðlar.

Ø  Ýlhamla Güdüleme: Yüksek beklentileri bildirir, çabalara odaklanmada sembolleri kullanýr, basit yollarla önemli amaçlarý açýklar.

Ø  Entelektüel Benzeþim: Anlayýþ ve akýlcýlýðý ilerletir, sorun çözmede dikkatlidir. Soru sormaya, sorunlarý yeniden ele almaya çalýþanlarý cesaretlendirir; eski çözüm yollarýna yeni bir bakýþ getirir, yaratýcýlýk ve yenilikleri cesaretlendirir.

Ø  Bireyselleþtirilmiþ Etki: Çalýþanlara kiþisel dikkat kazandýrýr, çalýþanlarýn her birine rehberlik eder. Çalýþanlarýn potansiyellerini geliþtirmeleri ve geliþmeleri için yeni fýrsatlar yaratýr, her çalýþanýn istek ve gereksinmelerini dikkate alýr.           

(Bass, 1990 ile Metcalfe & Metcalfe, 2000'den düzenlenerek oluþturulmuþtur.(SemihaÞAHÝN))

Dönüþümcü lider, þartlarý kendine bahane etmez. Ýþ birlikçi eðitimi saðlar ve kendi yükünü en azana indirerek okulunu yönetir. Böylelikle öðretmenin, sadece eðitim sisteminin olumsuzluklarýný eleþtirip kendini yeniliðe kapatmasý ve rehavete düþmesinin de önünü kesmiþ olur.

Okul müdürü dönüþümcü lider olma yolunda yaptýðý her çalýþma ile önce kendini sonra da çalýþtýðý kurumu karanlýklardan aydýnlýða taþýyacak sancaðý, gelecek nesillere miras býrakacaktýr. Her okul müdürünün devredeceði bu sancak, yakýn geleceðin saðlam, kaliteli, yenilikçi, kinetik ve iþlevsel eðitim sistemi için temel teþkil edecektir. Böylelikle, geçen her süre içinde yeni vizyonlarýn oluþturulmasý ve uygulanmasý daha ulaþýlabilir nitelikte olacaktýr.

Elvin ELVÝNCE

Temmuz 2013