Üretken toplumdan tüketen ve hazýrcý bir topluma geçiþ yapýldýðýndan beri ülke olarak sancýlarýmýz dinmiyor, dinmeyecektir. Emeksiz yemek, üretmeden harcamak arzusu toplumda derin izler býrakan sosyal sorunlarla beraber umutsuz ve mutsuz bir geleceðin hazýrlanmasýna da vesile olmuþtur.

    Hazýrcý toplumun bireyleri yaþamdan kendi adýna umduðunu bulamadýðýnda sosyal patlamalara neden olmuyorsa ya devletçi düþünce geleneðinden ya da örgütlenme deneyimini kýsýr çekiþmelere kurban etmesinden ötürüdür ki üst üste yýðýlan toplumsal sorunlar çözülemediði gibi, gelene aðam gidene paþam diyen ezik bir toplum ortaya çýkarmýþtýr.

    Türk toplumunu ezik ve mutsuz bir toplum haline getirenler ise silsile yoluyla ülkenin gündemini elinde tutan siyasiler ve siyasileri avucuna almýþ olan bir grup seçkinler topluluðudur.

    Yazýmýzýn baþlýðýndan rahatsýz olanlar olacaktýr mutlaka aynen geçmiþte olduðu gibi. Geçmiþte köy ve yoksul çevre aydýnlanmasýndan rahatsýz olanlar, zaten üreten bir kesim olan köylünün aydýn ve bilinçli bir üretici olmasýný çekemeyenler çareyi baþlýkta da belirtildiði gibi eðitimimizin onuru olan köy enstitülerini kapatmak veya iþlevini deðiþtirmekte görmüþlerdir.

    Peki, köy enstitülerinin özellikleri ne idi, nasýl bir eðitim veriyordu, yetiþtirdiði yoksul köy çocuklarýna hangi bilgi ve becerileri kazandýrýyordu, yetiþtirip köylere gönderdiði eðitim ordusunun köylere nasýl bir etkisi oluyordu? Bu gibi sorularýn cevabýný adýný aþaðýda vereceðim eserde detaylý olarak bulmak mümkün.

    Ülke, uzun yýllar devam etmiþ olan büyük savaþlar ve bu savaþlarýn etki alaný içerisinde bulunmasýndan dolayý geliþimini tamamlayamamýþ bir durumda iken köy enstitülerinin açýlmasýyla beraber okur-yazarlýk oraný en düþük çevre olan köylerden topladýðý öðrencilerle baþta derslik, atölye, yemekhane, yatakhane gibi en önemli hizmet unsurlarýný kendileri yaparken ayný zamanda tüketilen birçok ürünü de kendisi üretiyordu. Verdiði uygulamalý ve kaliteli bir eðitimle yetiþtirdiði elemanlar hem eðitimci, hem sanatçý, hem zanaatçý, hem inþaat ustasý, hem tarým mühendisi, hem üretken bir iþçi olarak köylere gidiyor ve köy aydýnlanmasýný saðlayan en üst düzey elemaný oluyordu.

    Biz bu dönemleri yaþamasak da daha sonra adlarý öðretmen okulu olarak deðiþtirilen ve iþlevleri köreltilen ama izlerinden kalýntýlarýn bulunduðu bir dönemi yaþadýk. Öðretmen okuluna girdiðimiz yýllarda okulumuzda öðrencilerin uygulama alaný olarak iþ ve resim atölyeleri, sebze ve meyve yetiþtirme uygulama bahçesi, fenni kovanda arý yetiþtirme ve bað evi sahasý, yumurta tavuðu yetiþtirme kümesi, inek besleme ahýrý, süs bitkileri yetiþtirme serasý, okulun döner sermayesine çalýþan çelik eþya üretim atölyesi gibi çok sayýda üretim sahasý vardý. Öðrencilerin yaz tatilinde yaz çalýþmasý adý altýnda okulda çalýþýp üretime katký saðlama gibi bir uygulama hala devam ediyordu.

    Köy enstitüsüne öðrenci verip daha sonra verdiði bu öðrencilerden eðitim alan çok sayýda köyümüz var. Uzaða gitmeden kendi ilimiz Kýrýkkale’de enstitülere öðrenci veren bu köylerle öðrenci vermeyen köyleri karþýlaþtýrdýðýmýzda aydýnlanmalarýnýn ne derece farklý olduðunu tespit edebiliriz.

    O dönemlerin eðitimcisiyle zamanýmýz eðitimcilerini, her türlü eðitim araç-gerecinin ve teknolojinin geliþmesine raðmen eðitimin kalitesini bir emekli eðitimci olarak kýyaslamak bile istemiyorum.

    Köy enstitülerini, özellikle Hasanoðlan Yüksek Köy Enstitüsünü, Hasanoðlan Öðretmen Okulu öðretmenlerimizden Sayýn Mehmet Erbil bey, büyük bir birikim ve uzun bir zaman içerisinde büyük emek harcayarak kitaplaþtýrmýþ. Deðerli öðretmenimiz eserine ‘‘Eðitim Onurumuz Köy Enstitüleri ve Hasanoðlan Yüksek Köy Enstitüsü’’ adýný vermiþ. Kitap Hasaoðlan Öðretmen Okulu Mezunlarý Derneði yayýnlarý tarafýndan yayýnlanmýþ.

    Kitabýn arka kapaðýnda þöyle diyor öðretmenimiz: ‘‘…Böylece Anadolu aydýnlanmasýnda eðitim bayraðý büyütülmüþ yola devam edilmiþtir. Ne var ki, çýkarlarýný düþünenler, kendi kazançlarýný önde tutanlar erken davrandýlar. Türkiye’nin aydýnlanmasýný ilerlemesini istemeyen dýþ güçler de devreye girince olanlar oldu. Ýçimizdeki aðalarýn katýlmasý ile bir araya gelip, hep bir aðýzdan ürettikleri dedikodu ve olumsuz söylemlerle halkýn aklýný çeldiler. Direndiler; bu aydýnlýða karþý geldiler. Sudan bahaneler üretip güç birliði ettiler. Kendi çýkarlarýný korumak için iftiralarla dolu, önyargýlarla donanmýþ olarak kampanyalar baþlattýlar…’’ Bu deðerli eserden edinmek isteyenler Hasanoðlan Mezunlarý Derneði Necatibey Caddesi Hanýmeli Sokak No: 51/9 adresinden temin edebilirler.

                                                                                         Osman Öcal